Nog steeds te weinig standplaatsen voor woonwagens
Gemeenten (o.a. Den Haag) hebben nog steeds te weinig standplaatsen voor woonwagens. In vijf jaar tijd zijn er minder dan vijftig plekken bijgekomen, terwijl er zeker 4000 nieuwe standplaatsen nodig zijn. En het ziet er niet naar uit dit in de komende vijf jaar verandert, staat in een onderzoek in opdracht van de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme en het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Gemeenten zijn wettelijk verplicht om woonwagenbewoners een standplaats te geven omdat het gaat om een beschermde woonvorm!!
Van uitsterf- naar uitstelbeleid
Tussen 1999 en 2018 was het actief beleid van gemeenten om standplaatsen op te heffen. Dit ‘uitsterfbeleid’ werd onder druk van het Europees Hof van de Rechten van de Mens en de Nationale Ombudsman afgeschaft.
Met het nieuwe beleid hoopte de overheid perspectief te bieden aan woonwagenbewoners, maar daar komt dus niet veel van terecht. De onderzoekers concluderen dat het uitsterfbeleid niet is verdwenen, maar is veranderd in een ‘uitstelbeleid’. Dat betekent onder meer dat er wachtlijsten zijn voor een standplaats.
Nog steeds schrijnende situaties
Het duurt nu soms wel dertig jaar voordat mensen in een gemeente een standplaats krijgen voor hun woonwagen. Veel woonwagenbewoners wonen daardoor noodgedwongen in een gewoon huis.
Dat is problematisch, zegt Marlou Schrover, hoogleraar migratiegeschiedenis aan de Universiteit Leiden, want als je eenmaal in een gewoon huis bent gaan wonen, mag je volgens de Nederlandse wet niet meer in een woonwagen wonen. Voor mensen die jaren moeten wachten op een standplaats is dat erg schrijnend. “Veel woonwagenbewoners zeggen: het is onze cultuur en die is in de Tweede Wereldoorlog van ons afgepakt”, zegt Schrover.
Lange geschiedenis van onderdrukking
Uit het onderzoek blijkt dat een deel van het beleid wordt beïnvloed door antiziganisme: dat is een irrationele angst tegenover Roma, Sinti en andere rondreizende groepen.
Niet elke gemeente erkent het recht van woonwagenbewoners op huisvesting, zegt Huub van Baar, hoogleraar aan de Universiteit Leuven en gespecialiseerd in Sinti en Roma. Dat heeft volgens hem veel te maken met een stigma dat kleeft aan woonwagenlocaties.
In de laatste honderd jaar werden woonwagenbewoners vaker allemaal op dezelfde plek geplaatst. “En er werden hoge eisen gesteld aan de woonwagens, waardoor ze zo groot moesten zijn dat de bewoners niet meer konden rondtrekken, terwijl ze voor hun beroep daar vaak afhankelijk van waren.”
Een van de gevolgen was dat veel woonwagenbewoners zonder werk kwamen te zitten. Toen ontstond volgens Van Baar het stigma dat woonwagenbewoners niet werken. “Terwijl de overheid dat probleem zelf gecreëerd heeft.”
Dat stigma had allerlei gevolgen, bijvoorbeeld voor het krijgen van een lening. “Woonwagenbewoners komen bijvoorbeeld niet altijd in aanmerking voor een hypotheek. En dat maakte het moeilijker om een standplaats te kunnen kopen, zegt Van Baar.
De Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme zegt in een reactie dat de rijksoverheid nu aan zet is. Uiterlijk in 2026 moeten er plannen op tafel liggen. “Die moeten gemeenten bewegen tot adequaat beleid dat de mens centraal zet, en niet uitgaat van discriminerende vooroordelen die er bestaan over woonwagenbewoners. Zij hebben nu lang genoeg in de kou gestaan.”
Terugblik 8 maart 2021: Ruim drie jaar na rapport ‘Woonwagenbewoner zoekt standplaats’
In zijn rapport ‘Woonwagenbewoner zoekt standplaats’ uit 2017 riep de Nationale ombudsman al eerder het Rijk en gemeenten op om de mensenrechten van woonwagenbewoners te waarborgen door voldoende standplaatsen te realiseren.
Veel woorden, weinig extra standplaatsen
Meer dan drie jaar later is daar echter nog te weinig van terechtgekomen. De ombudsman vindt dit zorgelijk. Hij roept de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) daarom nogmaals dringend op om de regie te nemen nu de groei van het aantal plaatsen stagneert.
Verhuizing Eschermuseum naar voormalige Amerikaanse ambassade stap dichterbij
De verhuizing van het Eschermuseum naar de voormalige Amerikaanse ambassade is een stap dichterbij. De gemeente Den Haag is een aanbestedingstraject gestart en wil van de oude ambassade een publiekstrekker maken rondom de kunstenaar M.C. Escher. Het museum zit nu nog in het Paleis Lange Voorhout.
Het starten van het aanbestedingstraject betekent dat er na jaren van onduidelijkheid eindelijk stappen worden gezet voor een belangrijke nieuwe publiekstrekker voor het Museumkwartier. ‘De verplaatsing naar het voormalige ambassadegebouw biedt Den Haag de kans om de rijke Eschercollectie op een passende manier te presenteren en het Museumkwartier te versterken als cultureel hart van onze stad’, schrijft wethouder Saskia Bruines (D66, Cultuur) in een verklaring.
Al enkele jaren wil de gemeente het huidige Eschermuseum in vernieuwde vorm verplaatsen van het Paleis Lange Voorhout naar de voormalige Amerikaanse ambassade aan dezelfde straat. Het paleis ‘is kleiner dan past bij de wereldwijde faam van Escher’, aldus het college. Hierdoor kan de omvangrijke Haagse Eschercollectie op de huidige locatie niet volledig benut worden. De voormalige Amerikaanse ambassade biedt wel genoeg ruimte voor de collectie.
Trapeziumvormen
De voormalige ambassade is mede gekozen vanwege de bijzondere architectuur. Volgens de gemeente sluit de vormgeving van het pand, ontworpen door architect Marcel Breuer, ‘naadloos aan bij de vormentaal van Escher’. ‘Zo vormen de kenmerkende trapeziumvormen in het gebouw van Breuer een harmonisch geheel met de ‘metamorfoses’ van de kunstenaar’, aldus het stadsbestuur.
Toch moet het pand wel nog de nodige aanpassingen krijgen. Zo is er sprake van achterstallige onderhoud en de staat van het pand vraagt om een grondige en ingrijpende renovatie en transformatie. Daarnaast is er een asbestsanering nodig.
Escheriaanse ervaring
Volgens Stichting Escher Collectie is de ongekende populariteit van Escher een unieke kans voor Den Haag. Het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen adverteert Escher ook als één van de grootste kunstenaars die ons land rijk is. Ook was het Escherjaar 2023 volgens de gemeente een groot succes voor de stad.
Het nieuwe museum moet meer ruimte bieden voor ‘Escheriaanse experiences’ met een vaste tentoonstelling, een presentatie over het leven en werk van M.C. Escher, tijdelijke tentoonstellingen, educatieve activiteiten en betere publieksfaciliteiten zoals horeca. De nieuwe huisvesting moet daarnaast beter toegankelijk zijn voor groepen en mindervaliden.
‘We zijn ontzettend blij dat de gemeente de ambitie wil waarmaken en mooie kansen ziet voor Escher op de nieuwe locatie’, zegt Paul Broekhoff, zakelijk directeur van Kunstmuseum Den Haag en Escher in Het Paleis. ‘Ik ben ervan overtuigd dat we met de ontwikkeling van het Nieuwe Eschermuseum een veel groter en diverser publiek kunnen bereiken en bovendien educatie naar een hoger plan kunnen tillen.’
Amare werd in de zomer van 2021 opgeleverd en in september van dat jaar in gebruik genomen. Maar dat betekent niet dat daarmee ook alle financiële perikelen zijn afgerond.
In november vorig jaar werd al duidelijk dat de gemeente Den Haag 700.000 euro moest uittrekken om het jaarlijkse tekort bij het cultuurpaleis op te vangen. Nu blijkt dat er ook afgelopen tijd nog veel discussies zijn geweest tussen de gemeente, de bouwer en de gebruikers over wie er moet opdraaien voor nóg meer kosten.
Belasting-akkefietje rond cultuurpaleis kan Den Haag bijna twintig miljoen gaan kosten
Den Haag is verwikkeld in een miljoenendans met de Belastingdienst. Het stadsbestuur dacht bij de exploitatie van cultuurpaleis Amare gebruik te kunnen maken van een zeer voordelig fiscaal regime, maar dat dreigt te mislukken. En dat kan de stad zomaar zo’n bijna twintig miljoeneuro gaan kosten.
Volgens de Belastingdienst hebben de gemeente Den Haag en de stichting Amare helemaal geen recht op het gunstige fiscale regime. En dus zou Den Haag anders dan gedacht btw moeten gaan betalen over een flink deel van de bouw van het cultuurcentrum van honderden miljoenen. Alleen dat al zou Den Haag bijna twaalf miljoen euro kunnen kosten.
Ook zou het betekenen dat Den Haag niet langer alle btw over het (ingekochte) onderhoud aan het cultuurpaleis kan aftrekken en kent ook de Stichting Amare een btw-nadeel. Houdt de Belastingdienst voet bij stuk dan kost dat bij elkaar nog eens 200.000 euro per jaar, ofwel acht miljoen euro over de gehele levensduur van Amare, stelt het college.
Vloeren schoonmaken en extra sloten
Zo worden de houten vloeren in het complex een of twee keer per jaar schoongemaakt. Na geruzie over wie dat moet betalen, blijkt dat het valt onder de verantwoordelijkheid van Stichting Amare. Dat kost jaarlijks 90.000 euro extra, waarmee geen rekening was gehouden.
Ook hebben de gebruikers nog een aantal aanvullende wensen. Daarbij gaat het om extra sloten op deuren voor de veiligheid, het toevoegen van aansluitingen voor krachtstroom en een verbetering van de verlichting in de theaterzaal. Hoe duur dat precies wordt, is nog niet bekend. De gemeenteraad wordt daarover binnenkort op de hoogte gesteld.
Verhuurprobleem en gedoe over belasting
In het gebouw zijn ook enkele ruimtes vrijgehouden om te verhuren. Het idee daarvan was dat er zo geld kan worden verdiend. Maar dat blijkt in de praktijk lastig. Slechts twee units zijn verhuurd aan een supermarkt en een aan het Holland Dance Festival. Van de andere units denkt de gemeente dat ze in ieder geval dit jaar niet meer worden verhuurd.
Het dossier Amare is een politiek gevoelig onderwerp geworden. De problemen rondom het cultuurpaleis stapelden zich vanaf de start van het project in 2006 tot na de oplevering op. In 2021 besloot de gemeenteraad om een raadsenquête in te stellen naar Amare, het nieuwe huis voor het Residentie Orkest, het Nederland Dans Theater en het Koninklijk Conservatorium. De conclusies waren snoeihard. De raad is door verschillende colleges van burgemeester en wethouders misleid, de kosten rezen de pan uit en het publieke belang van Amare is verwaarloosd. Er werd een motie van afkeuring aangenomen tegen de wethouders.
Dan is er ook nog een geschil met de Belastingdienst of er btw moet worden betaald over de verhuur van ruimten in Amare. Tot nu toe vallen de beslissingen van de dienst ongunstig uit voor de gebruikers en gemeente. Als dat zo blijft, wil de gemeente uiteindelijk de rechter om een oordeel vragen.
Als die de Belastingdienst in het gelijk stelt, levert dat een strop op van bijna 12 miljoen euro. Die kan worden uitgesmeerd over de gebruiksperiode van veertig jaar. Toch kan het hele gedoe met de Belastingdienst een negatief effect hebben van 450.000 euro per jaar voor de gemeente en 50.000 euro per jaar voor de Stichting Amare.
Problemen met garage
Naast de extra financiële tegenvallers voor Amare, is er ook nog steeds een probleem met de ondergrondse Spuigarage. Een deel van de garage kan niet worden gebruikt omdat er lekkage is. Het oplossen daarvan duurt lang, waardoor de gemeente nu eerst zelf een waterdichte laag laat aanleggen.
In de loop der jaren liepen de kosten voor de bouw ervan op van 177 miljoen euro naar 223 miljoen euro. De raadsenquêtecommissie berekende zelfs dat de kosten voor het cultuurpaleis over een periode van vijftig jaar zelfs kunnen oplopen tot maximaal 658 miljoen euro. Met de uitkomsten van de nieuwe analyse lijkt dat niet voordeliger te worden.
Naar de rechter
Het stadsbestuur heeft de strijd nog niet opgegeven. Na een nieuw gesprek met de Belastingdienst verwacht het eind deze maand/begin volgende maand uitsluitsel te krijgen. Gaat de Belastingdienst niet akkoord, dan stapt Den Haag mogelijk naar de rechter.
Eerder werd al duidelijk dat Amare meer geld nodig heeft om rond te komen. Het stadsbestuur houdt rekening met een extra bijdrage van jaarlijks zeven ton, maar de politiek wil daar binnenkort nog indringend over praten.
In het Paleis van Justitie in Den Haag buigt het Gerechtshof zich de komende drie weken in zes zittingsdagen over de vraag of oud-wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui schuldig zijn aan omkoping door bevriende ondernemers en of zij hun ambtsgeheim hebben geschonden. Naast de twee voormalig wethouders staan vijf Haagse ondernemers terecht. Dat zijn de broers Akyol van zalencentrum Opera en drie vastgoedondernemers: Jansen, Zaadhof en Buis.
OM tegen De Mos: beleid nachtvergunningen leek vooral bedoeld voor slechts één partijdonateur
Het OM zet de Haagse Corruptiezaak tegen Richard de Mos grotendeels door. Dat de voormalige wethouder van Den Haag naar eigen zeggen niet altijd de plannen van zijn donateurs kon doorvoeren, maakt niet uit voor de verdenking, stelt aanklager Koos Plooij.
Na de volledige vrijspraak vorig jaar ging het Openbaar Ministerie in hoger beroep. Dat ging dinsdag 05.03.2024 van start bij het gerechtshof in Den Haag. Het OM blijft erbij dat De Mos, toenmalig mede-wethouder Rachid Guernaoui en vijf verdachte ondernemers te innig opereerden toen De Mos in het stadsbestuur van Den Haag kwam in 2018.
In ruil voor meer dan een ton aan partijdonaties zouden De Mos en co de ondernemers aan voorrang en voordeel hebben geholpen. De gunsten kwamen in de vorm van invloed op plannen, vergunningen en geheime informatie uit het stadsbestuur.
Zo kan het volgens het OM niet door de beugel dat politici geheime stukken lieten meelezen: ,,Dat u als politicus informatie wil bespreken met uw klankbordgroep, is begrijpelijk”, zegt aanklager Plooij, ,,maar als wethouder is het de vraag of u die zomaar kunt delen.”
En dat het stadsbestuur -met De Mos’ Hart voor Den Haag als grootste partij- twee horecavergunningen kon verstrekken aan partijdonateur Atilla Akyol duidt er volgens het OM mogelijk op dat De Mos vooral betalende vrienden hielp. ,,Al uw inspanningen leidden ertoe dat er vijf vergunningen kwamen, waarvan twee voor het zalencentrum Opera van de broers Akyol”, zegt Plooij. ,,En drie voor andere ondernemers die er niks mee gingen doen. Hebt u dan beleid voor één ondernemer gemaakt?”
Gezucht en gemopper
De Mos zelf reageert geregeld fel op vragen van Plooij. ,,Nee. Alleen zalencentrum Opera wilde het, de rest wilde het niet. (…) Atilla was gewoon m’n vriend. Ik heb nu geleerd in deze zaak dat het heel gevaarlijk is in de politiek om een vriend te hebben.” In de zaal zuchten en mopperen zijn fans ook herhaaldelijk. In de ochtend liepen tientallen partijleden en -sympathisanten onder muzikale begeleiding van een blaaskapel in ‘protestmars’ van het stadhuis naar het Gerechtshof van Den Haag.
De rechters en aanklagers citeren opnieuw belastende appjes, mails en telefoontap-verslagen van ondernemers met kreten als ‘dichtbij het vuur zitten’ en ‘veel betaald aan de partij’ en ‘er zijn steekpenningen’. De Mos pareert de aantijgingen steeds: de grootspraak van ondernemers buiten zijn blikveld is niet zijn verantwoordelijkheid. De Mos stond voor iedereen klaar: ,,Of je nu voor tientje lid wordt of voor meer: als ik wat voor je kan doen, hoor ik het graag. Zo werk ik.”
OM kritisch over vrijspraak rechtbank Rotterdam, parallel met zaak-Van Rey Het Openbaar Ministerie houdt vol dat er in de partij van Richard de Mos sprake was van strafbare vriendjespolitiek, waarbij ondernemers een te dikke vinger in de pap hadden. In hoger beroep schuift het OM (volgens oud-collega’s) ‘misschien wel de allerbeste aanklager’ Koos Plooij naar voren, samen met advocaat-generaal Theo de Jong.
Plooij is bekend van megazaken tegen zware criminelen en verlegde daarna zijn werkterrrein naar fraude- en corruptiezaken.
Aanklager De Jong was ook advocaat-generaal in het hoger beroep tegen Jos van Rey, de tot aan de Hoge Raad voor corruptie veroordeelde wethouder van Roermond. De zaak-Van Rey en de zaak-De Mos worden vaak met elkaar vergeleken, omdat in beide gevallen een invloedrijke lokale bestuurder te innige banden met ondernemers onderhield en omgekocht werd, volgens justitie. In hoger beroep kreeg Van Rey een zwaardere veroordeling dan in eerste aanleg.
De Rotterdamse rechtbank (met dezelfde voorzitter als bij de zaak-De Mos) oordeelde bij de Limburgse oud-VVD’er in eerste instantie nog dat er sprake was van ‘vele tinten grijs’. Maar het Hof in Den Haag zag de zaak in 2017 meer zwart-wit en strafte Van Rey zwaarder. Een gevangenisstraf ‘van geruime duur’ was eigenlijk gepast, stelde het Hof, maar vanwege Van Rey’s hoge leeftijd bleef de straf beperkt tot één jaar voorwaardelijk en een beroepsverbod van 2 jaar.
Detail: één van de hoger beroep-rechters van toen beoordeelt nu ook de zaak- De Mos.
Diverse betrokkenen – zowel bij OM als de verdediging – benadrukken dat beide corruptiezaken niet compleet te vergelijken zijn. Wel vindt het OM dat de vrijspraak vorig jaar van De Mos slecht onderbouwd en gemotiveerd is. Justitie vindt dat de rechtbank in Rotterdam de lat voor een veroordeling veel te hoog heeft gelegd. Dat zullen Plooij en De Jong volgende week proberen recht te zetten.
Belangrijk punt voor het OM is: de rechtbank in Rotterdam legde de lat voor corruptie te hoog toen het De Mos en de anderen vrijsprak. Zo hoeft het voor de wet helemaal niet zo te zijn dat de politici werkelijk wederdiensten leverden; de intentie en verwachting dat de politici iets terugdoen, kunnen al genoeg zijn voor omkoping, stelt Plooij. Daar komt het OM volgende week uitgebreid op terug.
Strafeisen
Aanstaande donderdag 07.03.2024 wordt de zaak tegen vastgoedondernemers Zaadhof, Buis en Jansen behandeld. De strafeisen in hoger beroep worden dinsdag 12 maart 2024 verwacht, daarna reageren de advocaten nog op het dossier.
“Ik herinner me nog een gezin. Vader, moeder, twee kinderen. Die werden gestuurd door de sociale dienst. Ze leefden op een houten vloer. Hun voeten helemaal zwart. Als ze aan kwamen, kon je ze al voor de deur ruiken. Wat een armoede. Niet normaal.” Peter van Daalen zwijgt. Kijkt met nadenkende blik strak vooruit.
Zijn verhaal is een van de vele uit zijn periode als vrijwilliger bij meubelbeurs De Habbekrats: De eerste Haagse kringloopwinkel. Op 8 juni 1973 opende men voor het eerst de deuren op Nieuwe Haven 476B; een slooppand.
Kees Schmitz (rechts op de foto), ook een vrijwilliger van het eerste uur, vertelt: “We zijn begonnen op verzoek van de Vincentius vereniging op het Westeinde. Die hadden een kledingbeurs maar kregen vaak ook meubels aangeboden. Die konden ze alleen niet kwijt. Ze hadden contact met ons, de sociale werkgroep Calimero. Dat waren jongeren die van de scouting af kwamen.
Wij deden her en der klusjes, vooral bij ouderen, en organiseerden activiteiten voor gehandicapten. We waren met een man of acht. Ze vroegen ons of wij een meubelbeurs wilden opzetten. Daaraan gingen ook jongeren van de Ozanam werkgroep waar de vereniging een band mee had, meedoen. Dat waren er een handvol.”
Het slooppand was van de gemeente. Nadat de jongeren het hadden opgeknapt, werd de meubelbeurs gestart. De meubels werden met eigen auto’s opgehaald. Eens per maand was er een beurs op donderdagavond. Dan konden belangstellenden de waar voor een laag prijsje meenemen. De opbrengsten werden besteed aan brandstof voor de auto’s en aan goede doelen. Maar daarover later meer.
De zaken werden ‘professioneel’ aangepakt. In de lokale kranten werd geadverteerd en er waren folders die mensen mee konden nemen waarin werd opgeroepen meubels en andere overbodige spullen te doneren. Na twee jaar stapten de Ozanam jongeren eruit. Dat leidde tot het ronselen van nieuwe medewerkers in het Laakkwartier, bij Time Out aan de Noordpolderkade. De zaken gingen goed. In 1976 kon een eigen bus (tweedehands) worden aangekocht.
Het slooppand aan de Nieuwe Haven werd in 1977 geruild voor een gemeentelijk pand aan de Hooftskade 11 (later omgedoopt in 103A). Peter: “We zaten daar midden in de hoerenbuurt. Voor bedden, matrassen en banken hadden we een vaste klantenkring. Er was een prostitué die elke drie maanden voor een nieuwe bank kwam. ‘Leg maar op mijn rug’ zei ze dan, en dan liep ze er zo mee naar huis. Je maakte wel wat mee.”
De beurs ging van eens per maand naar wekelijks. Donder-dagavond werd aangevuld met zaterdagmiddag en soms zelfs zaterdagochtend. Het assortiment werd uitgebreid tot zo ongeveer alles wat mensen in huis hebben. Te koop voor een kwartje tot maximaal 150 gulden.
Jaarlijks kwamen zo behoorlijke bedragen bijeen, tot 51.000 gulden in topjaar 1983. Het geld werd besteed aan goede doelen in binnen- en buitenland. Vooral aan jeugdprojecten, scouting, gehandicapten en gezondheidszorg. De chequeverdeling vond plaats op een feestavond, opgeluisterd door de burgemeesters Frans Schols, Ad Havermans alsmede de wethouders Piet Vink en Adri Duivesteijn.
Na 27 jaar, op 28 oktober 2000, sloot meubelbeurs De Habbekrats echter de deuren. Kees: “We kenden een aantal slechte jaren. De kringloopbedrijven kwamen op. Die konden de hele week spullen ophalen. Ze stonden meteen voor de deur. Bij ons kon dat wel weken duren. En die bedrijven waren ook de hele week open.
Ons succes is gewoon overgenomen. Wij werkten met vrijwilligers. Mensen met een normale baan ernaast. Ook met gehandicapten. Die bedrijven met mensen die afstand hadden tot de arbeidsmarkt. Die werden er gewoon geplaatst.”
Het duo kijkt met weemoed terug. Peter: “We vormden met zijn allen een fijne gemeenschap: aanbieders, klanten, vrijwilligers, medewerkers in projecten van de goede doelen over de hele wereld. Met humor en warmte.” Kees vult aan: “Het waren heel verschillende mensen. De Habbekrats had ook een sociale functie.” Geloof, de Vincentius vereniging is een katholieke instelling, speelde daarbij geen enkele rol. Kees: “Dat was er al snel af.”
Terug naar de praktijk van weleer. Van maandag tot en met donderdag werden er ’s avonds meubelen en ander huisraad opgehaald. Vier, vijf adressen per avond. De wachtlijst was drie tot vier weken. Zelden werd de aangeboden waar geweigerd. Hoogstens werden later de slechtste spullen eruit gehaald en naar de ‘bunker’ van de gemeentereiniging aan de Gaslaan gebracht. Spullen opknappen deden ze bij De Habbekrats niet.
Er komen meer herinneringen boven. Aan de armoezaaiers die spullen gratis mee kregen en aan de gastarbeiders die voor hun zomerse thuisreis naar Turkije of Marokko stapels bedden en matrassen kwamen ophalen om per auto af te voeren. Financiële steun kreeg De Habbekrats nooit. Niet van de Vincentiusvereniging en ook niet van de gemeente Den Haag. Men was zelfvoorzienend. Alleen rekende de gemeente geen huur voor de Nieuwe Haven terwijl aan de Hooftskade een ‘maatschappelijke’ huur werd berekend van 300 tot later bijna 500 gulden per maand.
In 2023 hebben de oud-medewerkers (in de loop der tijd zo’n negentig mensen) een reünie georganiseerd. Daar werd ook besloten het archief te verzamelen en te ordenen. Dus zitten Kees en Peter urenlang tussen dozen en stapels papier. Het resultaat wordt binnenkort aan het Haags Gemeentearchief overgedragen, in het kader van de sociale geschiedschrijving van de stad.
Op de vraag of ze ooit wel eens iets van grote waarde tussen de spullen hebben ontdekt, kijken Peter en Kees elkaar vragend aan. “We zijn wel eens met een schilderij naar het Venduehuis gegaan. Dat is daar toen ook verkocht”, weet Kees nog. “Er kwamen ook wel handelaren bij ons langs. Maar het zal best gebeurd zijn dat we iets voor drie gulden hebben verkocht dat eigenlijk drieduizend waard was.”
Jammer, maar helaas. Over de hele periode hebben de mensen van De Habbekrats toch zo’n 750.000 gulden aan goede doelen kunnen weggeven. Daarnaast werden er tal van activiteiten georganiseerd, zoals een dagje uit voor gehandicapten of de oliebollenbeurs: zelfgemaakte oliebollen met koffie. Gratis voor wie maar wilde. Peter: “Het stond rijen dik voor de deur.” En weer die nadenkende blik…
Achtergrond
Habbekrats is een kringloopwinkel gevestigd aan de Hooftskade 77 in Den Haag. Deze winkel heeft een sociaal maatschappelijke achtergrond en streeft ernaar om iedereen te betrekken bij de maatschappij.
Ze ontvangen gebruikte spullen van mensen en bieden deze opnieuw aan in hun winkel, zodat mensen kwalitatief goede artikelen tegen een zacht prijsje kunnen bemachtigen. Bovendien bieden ze kansen voor vrijwilligers met een afstand tot de arbeidsmarkt om te helpen in de winkel. De opbrengst van de winkel wordt gebruikt om goede doelen te ondersteunen.
Stichting Habbekrats is ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel Den Haag onder nummer 57467757. Een prachtig initiatief dat niet alleen bijdraagt aan duurzaamheid, maar ook aan sociale inclusie! 🌟
Den Haag wacht in spanning af of rechter de bouw van nieuwe woningen Zuidwest door laat gaan
Moet de bouw van 220 nieuwe woningen in het Haagse Zuidwest worden gestopt nu de Raad van State het nieuwe bestemmingsplan voor dit project heeft vernietigd? Stichting SOS Den Haag en Bewonersorganisatie vinden van wel, maar de gemeente Den Haag, Staedion en Heijmans Vastgoed zeggen dat veel bewoners dan langer moeten wachten op een woning. Vandaag boog de voorzieningenrechter zich erover.
De megaverbouwing van Den Haag Zuidwest liep al bij de start ervan tegen problemen aan. De rechter had een streep gezet door het bestemmingsplanSteenzicht en Ruimzicht, terwijl de werkzaamheden al waren begonnen. De gemeenteraad maakt zich zorgen. ‘Wat betekent deze tegenvaller voor de rest van de bouwplannen in Zuidwest?’ Inmiddels is dat dus Pijnlijk duidelijk !!!
In Den Haag Zuidwest worden de komende jaren duizenden woningen gebouwd. Het gaat om een van de grootste binnenstedelijke bouwprojecten in Nederland. Vorig jaar ging de eerste paal in de grond voor het project Steenzicht, dat bestaat uit 220 woningen. In de wijk worden uiteindelijk 1700 sociale woningen gesloopt. Daar komen 3000 nieuwe sociale woningen voor terug én 2500 koop- en (midden)huurwoningen.
Tegenslag
De nieuwe woningen Zuidwest zijn hard nodig vanwege de enorme woningnood in Den Haag. Dat de Raad van State, de hoogste bestuursrechter van het land, onlangs besloot het bestemmingsplan te vernietigen in een zaak die was aangespannen door Bewonersorganisatie Bouwlust-Vrederust en SOS Den Haag was dan ook een grote tegenslag voor de gemeente.
De uitspraak kan ook gevolgen hebben voor de overige plannen in Dreven, Gaarden en Zichten. Vertraging bij het ene project zorgt voor vertraging van de plannen van andere projecten.
Tijdens de zitting werd meteen duidelijk hoe belangrijk deze zaak is voor alle betrokken partijen. Heijmans Vastgoed en de gemeente Den Haag hadden meerdere mensen afgevaardigd. Ook bewoners uit Zuidwest, die bang zijn dat ze nu nog langer moeten wachten op een nieuwe woning, waren van de partij. Zij wilden ook inspreken, maar dat stond de rechter niet toe.
Wachten
De voorzieningenrechter vroeg zich wel meteen af waarom het nodig is om nu een besluit te nemen over het stoppen van de bouw, die al vergevorderd is, of dat het beter is om te wachten op de definitieve uitspraak in de bodemprocedure.
Peter Drijver van Stichting SOS Den Haag en Kristin de Winter van bewonersorganisatie Bouwlust-Vrederust zijn echter bang dat er, als de bouw nu niet wordt stopgezet, ‘onomkeerbare’ dingen gebeuren. ,,We zijn niet tegen nieuwe en betere woningen, maar we willen een goed plan. En dit is geen goed plan”, zei de Winter.
Tijdens de zitting bleek wel dat SOS Den Haag, dat zich vooral zorgen maakt om toekomstige parkeerproblemen, liever iets minder woningen heeft op die plek. Het bouwplan wijkt volgens Drijver ook erg af van de wensen van de gemeenteraad.
Eerder bedenken
De Winter vond het geen eerlijk argument dat door het stopzetten van de bouw veel bewoners langer moeten wachten om door te stromen naar een betere woning. ,,Dat is een verantwoordelijkheid van de gemeente en de corporaties. Die hadden veel eerder moeten bedenken hoe ze bewoners moeten herhuisvesten.’’
De gemeente Den Haag en Heijmans begrijpen niet waarom de bouw van de woningen nu zou moeten worden stopgezet. Het nieuwe bestemmingsplan mag dan wel zijn vernietigd, maar de verleende bouwvergunning is nog gewoon geldig. Zij stellen ook dat er al meerdere aanpassingen zijn gedaan in de nieuwe omgevingsvergunning, om tegemoet te komen aan de bezwaarmakers.
Ook gaven ze aan bereid te zijn om nog meer fouten te ‘repareren’ waar de Raad van State op had gewezen. Als de bouw wordt stopgezet, heeft dat volgens hen grote gevolgen voor veel Hagenaars die op een nieuwe woning wachten.
Wel moest de gemeente toegeven dat de vorig jaar verstrekte bouwvergunning niet past in het oude bestemmingsplan, dat nu weer van toepassing is in Steenzicht.
Roep om Aleksej Navalnyweg bij Russische ambassade in Den Haag
De gemeente Den Haag heeft al meerdere verzoeken ontvangen om de straat waaraan deRussische ambassade ligt, om te dopen tot Aleksej Navalnyweg. Een online petitie om de Andries Bickerweg naar de vorige week overledenPoetin-criticus te vernoemen, is binnen twee dagen al ruim 57.000 keer ondertekend.
“Begrijpelijk en sympathiek”, noemt de gemeente Den Haag het idee. Bij de Russische ambassade legden mensen na het overlijden van Aleksej Navalny al volop bloemen en brandden zij kaarsen.
Lissa Hollmann besloot daarom een petitie te starten met een oproep om de Andries Bickerweg waar de Russische ambassade gevestigd is te veranderen in de Aleksy Navalnyweg. “Dat is geen heldendaad hoor, ik zit gewoon achter mijn computer. Ik heb wel even getwijfeld of ik het zou doen. Als ik maar drie handtekeningen zou binnenhalen, lijkt het alsof het niemand iets boeit.”
57.000 handtekeningen
Niets bleek minder waar. Een briefschrijver in de Volkskrant opperde hetzelfde idee en de talkshow Sophie & Jeroen besteedde aandacht aan de petitie. Ook cabaretier Youp van ’t Hek deelde de petitie onder zijn grote schare volgers op X.
Maar een straatnaam wordt niet zomaar veranderd. Den Haag heeft een flinke lijst van criteria waaraan zo’n naam moet voldoen. Eén daarvan is dat de te vernoemen persoon minimaal 10 jaar geleden moet zijn overleden. Ook staat in de lijst dat een bestaande straatnaam alleen “in uiterste noodzaak” wordt veranderd.
“Straatnamen worden voor zeer lange tijd vastgesteld en daarom zorgvuldig gewogen”, legt een woordvoerder van de gemeente uit. Die wijst op de verstrekkende gevolgen van zo’n aanpassing. Niet alleen de gemeente moet allerlei systemen en administraties aanpassen, maar ook alle panden in de straat moeten administratief verhuizen. Dat leidt tot veel kosten en bezwaren.
Als alternatief : Poetinweg !!!!
Navalny’s naam op alle post
Briefpapier, visitekaartjes, binnenkomende post: alle correspondentie van en met de Russische ambassade zou Navalny’s naam dragen, mocht de wijziging er komen. Juist dat idee lijkt op veel sympathie te kunnen rekenen bij de tienduizenden ondertekenaars van de petitie.
Toch lijkt het initiatief niet erg kansrijk, gezien de criteria die Den Haag hanteert. Wel zegt de gemeente te bekijken “op welke manier er gehoor kan worden gegeven aan de verzoeken”.
Hoe Den Haag alsnog de lucht in gaat: deze vijf bouwprojecten gaan de skyline veranderen
De ene na de andere torenhoge woonkolos herrijst straks in Den Haag. Welke wolkenkrabber komt nou precies waar en wanneer is dat bouwgeweld klaar?
We helpen je wat op weg aan de hand van vijf beeldbepalende bouwprojecten.
Zou het echt? Zit er eindelijk weer een beetje schot in de Haagse hoogbouw? U weet wel, dat woud aan wolkenkrabbers en massieve wooncomplexen rond de NS-stations en in de Binckhorst die groeistad Den Haag aan vele tienduizenden huizen moet gaan helpen?
Het lijkt er sterk op als in de mailbox het bericht binnenploft dat het waanzinnige Binck City Park (1000 woningen) het hoogste punt heeft bereikt. Als de gemeente jubelend meldt dat de woontorens van The Grace (1400 appartementen) achter station Hollands Spoor na een klein jaar in de wachtstand alsnog gerealiseerd kunnen worden. Ja, als zélfs die vermaledijde woontorens (400 woningen) op dat vermaledijde KJ-plein naast station Den Haag Centraal in aanbouw zijn genomen.
Toch gaat het nog lang niet vanzelf. De perfect storm van hoge inflatie, hoge bouwprijzen, gereguleerde huurprijzen en stikstofstilstand mag dan wat zijn gaan liggen, windstil is het voor projectontwikkelaars zeker niet. Dat blijkt ook als we de bovenstaande voorbeelden onder de loep nemen.
Er moesten namelijk wat kunstgrepen uitgehaald worden. Zo was er een rijksbijdrage van 25 miljoen nodig om bouwprojecten als The Grace en de Waldorp Four (ook achter station HS) uit het slop trekken. En Den Haag kwam met enkele miljoenen voor de KJ-torens over de brug in de hoop dat het stationsplein naast Den Haag Centraal ooit nog te bezichtigen is zónder bouwschuttingen erlangs.
Hoe dan ook zit er weer een beetje schot in de Haagse hoogbouw. En dus is het tijd om te zien wat er zoal van de grond gaat komen rond de drie grote Haagse NS-stations en in de nieuwe woonwijk Binckhorst. En wanneer. Een overzicht aan de hand van vijf iconische wooncomplexen die de Haagse skyline zullen veranderen.
1: Escher Gardens (en HS Kwartier)
Wat? Twee woonwerktorens van 156 en 165 meter hoog. Waar? Achter station HS, tussen ROC Mondriaan en Stationsplein (Laakzijde). Wanneer: Start bouw in 2025, klaar: tussen 2027 en 2030.
Den Haag gaat de lucht in. En niet zo’n beetje ook. Escher Gardens is daar een typisch voorbeeld van. De twee torens pal achter station Hollands Spoor reiken met een hoogte van 156 en 165 meter straks hoger dan de hoogste Haagse gebouwen van nu: de ministerietorens (Binnenlandse Zaken en Justitie) aan de Turfmarkt (beide 146 meter).
Maar de kans dat Escher Gardens het Haagse hoogterecord gaat breken, is toch klein. Een ander opzienbarend bouwproject (in Laakhavens) heeft niet alleen een voorsprong in tijd, maar ook in hoogte. De twee woontorens van The Grace (zie project 4) gaan straks 180 en 150 meter de lucht in en zijn naar verwachting al ergens in 2027 klaar.
Niettemin wordt Escher Gardens een eyecatcher die heel belangrijk is in een stad die snakt naar extra huizen. In de twee torens met 56 verdiepingen komen 1250 woningen, waarvan de helft betaalbaar (goedkope huur en middenhuur). Onder meer interessant voor studenten van de nabijgelegen Haagse Hogeschool en ROC Mondriaan.
Onderin het woon-werkgebouw komt er verder 20.0000 vierkante meter aan kantoren (zo’n drie voetbalvelden), maar ook nog ruimte voor winkels en horeca.
HS kwartier
Escher Gardens komt pal achter station Hollands Spoor te staan (aan de Laakzijde). Het gebied is omgedoopt tot HS Kwartier en ondergaat een metamorfose. Sens Real Estate en haar Belgische partner Redevco ontwikkelen er vijf gebouwen langs het spoor.
Het Stationspostgebouw (helemaal rechts op de ‘maquette’) heeft een nieuw leven gekregen als hoofdkantoor van PostNL. Escher Gardens (helemaal links) is het tweede project. Daarna willen de ontwikkelaars het gebouw The Globe (naast het Stationspostkantoor) omtoveren tot twee torens met woningen, kantoren en een ‘convention center’ van Postillion. Ook zien ze kansen voor een bijzonder gebouw (The Special), een glazen kubus, bedoeld voor een maatschappelijke of culturele instelling.
Leuk, al die woon-werktorens, maar hoe pas je de omgeving er op aan? Den Haag gaat voor meer groen en minder auto. Parallel aan het spoor verandert de drukke Waldorpstraat in een ‘boulevard met bomenrijen waar voetgangers en fietsers het voor het zeggen krijgen’.
Ook komen er in HS Kwartier (en bij het toekomstige The Grace) veel meer bomen en struiken dan er nu staan. En betere fiets en wandelpaden. Het geld is er al: Den Haag steekt er zelf zo’n 20 miljoen in (uit de opbrengst van de verkochte Eneco-aandelen), het Rijk lapt ook 20 miljoen).
2. The Grace
Wat? Twee woontorens van 180 en 150 meter hoog. Waar? Op de kruising van de Rijswijkseweg en de Waldorpstraat, op de oude plek van het ‘Glaspaleis’ of het ‘Spiegelpaleis’, het oude kantoor van T-Mobile, Ortel en Redhead. Wanneer? Start bouw eind 2024, vermoedelijk klaar in 2027.
Het moeten twee van de meest duurzame woontorens ter wereld worden: de ‘gracieuze’ gebouwen die samen 1411 studio’s en twee- en driekamerappartementen gaan tellen. Groene dakterrassen, volledig gasloos natuurlijk, en bijna alle stroom wordt er straks opgewekt door een eigen zonnepark van maar liefst 4500 vierkante meter.
The Grace krijgt een daktuin, skylounges, en misschien zelfs een muziekstudio. Met één van de torens die zal reiken tot 180 meter hoogte, breekt The Grace straks het Haagse hoogterecord. Met uitzicht over de stad, de zee en het nieuwe Waterfrontpark (daarover later meer).
De plannen dateren al uit 2016. Maar jarenlang gebeurde er niets. Dat had te maken met politiek gedoe – zo waren er zorgen om de windhinder van de torens – maar vooral met de hoge bouwkosten en de gestegen rente. Daardoor zag de Scandinavische investeerder zijn kans op rendement te klein worden en durfde hij het maar niet aan om te starten.
Eind vorig jaar kwam er eindelijk goed nieuws: met dank aan een rijkssubsidie van 25 miljoen euro gaat het plan toch door en kan er eind dit jaar alsnog begonnen worden met bouwen. Dat duurt naar verwachting drie jaar en dus is The Grace, dat door ontwikkelaar Included Development ‘dé plek van Den Haag’ wordt genoemd, vermoedelijk in 2027 klaar.
Laakhavens
Aan de achterkant van station Hollands Spoor komt het nieuwe en groene HS-kwartier met Escher Gardens als één van de blikvangers. Even verderop langs het spoor wordt The Grace gebouwd. Deze strook is de grens van het oude industriegebied Laakhavens dat aan de andere kant het water van de Laakhaven heeft. In dit gebied denkt de gemeente een moderne stadswijk te kunnen maken met 9000 extra woningen, met extra winkels, horeca en kantoorruimte.
Zo liggen er serieuze plannen voor een hele reeks wooncomplexen aan de Verheeskade en de directe omgeving. Er komen studenten- en woontorens als de Hoge Vrijheid. Om al die nieuwe bewoners prettig te laten wonen, komt er een groot stadspark boven een ondergrondse parkeergarage. Ook hier krijgt Den Haag miljoenen van het Rijk voor.
Wat: Twee grote woon-werkgebouwen met elk een toren tot 75 meter. Waar: Op Anna van Hannoverstraat op de grens van Den Haag en Voorburg. Wanneer: Start bouw: naar verwachting eind 2024, oplevering eerste fase: 2027.
SoZa wordt AnnA. Het oude ministerie van Sociale Zaken, op de grens van Voorburg en Den Haag, gaat tegen de vlakte. Het volgens sommigen foeilelijke en volgens anderen juist monumentale werk van architect Herman Hertzberger maakt plaats voor nieuwbouw.
Als het aan ontwikkelaar Vorm ligt, komen er op de plek van SoZa twee grote gebouwen met op elk twee torens die tot 75 meter reiken. Een stuk korter dan die van Escher Gardens, maar qua omvang is het project toch zo’n beetje even groot, zo niet groter.
AnnA, zoals ontwikkelaar Vorm het plan op de rand van Bezuidenhout bij station Laan van NOI heeft genoemd, wordt dus een vrij massief bouwwerk. Met plek voor 1200 woningen (30 procent sociaal, 20 procent middelduur, rest vrije sector) en 3,5 voetbalveld aan kantoren. Op de benedenverdieping komt er voldoende plek voor horeca, winkels en een artsenpost. Tussen de bouwblokken door komt straks een open gebied met een groen stadsparkje te liggen.
Voor Den Haag ligt er nog wel een financiële tegenvaller in het verschiet. De Haagse politiek besloot eind 2021 het originele plan te kortwieken. De twee hoogste torens mochten net als de andere niet meer boven de 75 meter uitkomen. Ook rommelde de raad meer goedkope huurwoningen in het bouwproject dan de ontwikkelaar haalbaar vond.
Het plan dreigde te sneuvelen, maar na lange tijd van stilstand gaat ontwikkelaar Vorm dan toch aan de slag. Wel heeft ze bij Den Haag een miljoenenclaim neergelegd, omdat eerdere afspraken door de gemeente (politiek) zijn geschonden.
Laan van NOI / Centrum
AnnA ligt bij station Laan van NOI, dat in de toekomst een nog veel groter ov-knooppunt moet gaan worden. Er komt een heel nieuw station en ook de buitenruimte gaat compleet op de schop. Het is de bedoeling dat er tot 2040 zo’n 3000 woningen in het gebied bijkomen, maar ook veel meer kantoorruimte (100.000 vierkante meter). Grote bedrijven die op zoek zijn naar nieuwe huisvesting zoeken vaak kantoorruimte zo dicht mogelijk bij de NS-stations.
Over de grote bouwprojecten even verderop, bij station Den Haag Centraal, hebben we al vaak geschreven. Zo kunnen ontwikkelaars Amvest en Synchroon, na jaren van vertraging, eindelijk bouwen aan de woontorencombinatie op het Koningin Julianaplein naast CS (zo’n 400 woningen, voornamelijk vrije sector) met stadshal naar het station toe.
Het wooncomplex met torens van 90 meter krijgt groene daktuinen en een gezamenlijk dakterras. Als het klaar is, krijgt ook het plein een flinke opknapbeurt, met veel groen en een paviljoen. Schuin tegenover het KJ-plein, aan de kant van de Rijnstraat, moet ook nog altijd Bellevue verrijzen.
Maar het bouwproject, met torens tot 180 meter (een record, dus) en 1200 woningen, zit nog steeds in de vertraging. Hoewel het originele en voor ontwikkelaar Patrizia gunstigere bouwplan na een hoop commotie weer op tafel ligt, blijft het onduidelijk wanneer er gebouwd kan worden.
Wat Groot wooncomplex met 896 appartementen en 1000 vierkante meter aan winkels. Waar Binckhorstlaan, naast kasteel Binckhorst en de kasteeltuin. Wanneer Het hoogste punt van het bouwproject is al bereikt, de woningen worden waarschijnlijk dit jaar nog opgeleverd.
Dát is nog eens grootstedelijk bouwen. Wie de impressie van Binck City Park bekijkt, ziet hoe het schattige kasteeltje De Binckhorst bijna verdwijnt in de schaduw van het toekomstige wooncomplex. Bijna 900 woningen, schoon aan de haak, zijn natuurlijk niet te versmaden in een stad die heel hard groeit, maar nauwelijks plekken heeft om te bouwen.
Gelukkig heeft de gemeente Den Haag het al langer verscholen kasteel vanaf de Binckhorstlaan juist weer zichtbaar gemaakt. Door eerst het Poortgebouw te slopen en vervolgens een nieuwe, openbare kasteeltuin aan te leggen.
Met bijna 600 huurappartementen, bijna 200 studentenwoningen en 100 starterswoningen is Binck City Park een van de grootste wooncomplexen in de Binckhorst. Het bestaat uit vier torens (75 meter, 2 keer 55 meter, 43 meter) rondom een gezamenlijke parkeergarage, die met elkaar verbonden zijn via een groot en groen dakpark.
Binckhorst
Bedrijventerrein Binckhorst wordt sinds 2016 langzaam omgevormd tot een moderne stadswijk. Maar wel één die het stoere en rauwe karakter van vroeger een beetje moet behouden. Dat zie je terug in wooncomplexen als Binck City Park en The Blox die een industriële uitstraling krijgen. Ook bijzonder is het geheel uit modules van massief hout opgetrokken Boogiewood dat een plek gaat krijgt op de hoek van de Mercuriusweg en de Binckhorstlaan.
Langs de Trekvliet wil Den Haag een enorm park aanleggen om de nieuwe stadswijk Binckhorst groener te maken. Het gaat het Waterfrontpark heten en dat krijgt een lengte van liefst 1,3 kilometer en een oppervlakte van ongeveer 60 hectare. Dat kan uit, omdat het Rijk met een bijdrage van tientallen miljoenen over de brug komt.
Wat? Een complex met 570 woningen met bouwhoogtes tussen de 30 en 65 meter. Waar? Aan de Loevesteinlaan en de Schaloenstraat in Moerwijk-Zuid. Wanneer Gestart in 2023, eerste fase klaar in 2025, tweede in 2026.
Het schiet al aardig op met het project aan de Loevesteinlaan in Moerwijk, het eerste sloop- en nieuwbouwproject in Moerwijk-Zuid. Hier zijn ruim 200 oude woningen gesloopt. Daarvoor in de plaats zet ontwikkelaar Staedion er 570 woningen neer. 222 daarvan worden sociale huurwoningen, de overige 348 worden middeldure en vrijesectorhuurwoningen.
In 2023 is gestart met de bouw. De Schaloen wordt in twee fases gebouwd: de eerste fase wordt naar verwachting in 2025 opgeleverd, de tweede fase volgt een jaar later.
Moerwijk
Ook voor andere plekken in Moerwijk zijn nieuwbouwplannen. Alleen staat de grootste daarvan even on hold. Het gaat om Levels, een nieuwbouwcomplex aan de Assumburgweg vlak bij het station. Het complex op en rond de plek van de oude brandweerkazerne zou twee hogere woontorens en één lagere moeten krijgen en bijna 600 woningen behelzen. Door politiek gedoe, bijvoorbeeld recent weer over het feit dat mensen met een kleine beurs geen parkeerplek krijgen in het gebouw, is het plan op dit moment echter nog ‘in voorbereiding’.
Richard de Mos en Rachid Guernaoui van Hart voor Den Haag stapten in 2019 op als wethouder nadat duidelijk werd dat zij verdachten waren in een corruptiezaak. De raad nam, een paar dagen na de inval van de rijksrecherche in de woningen en werkkamers van de twee wethouders, een motie van wantrouwen aan tegen De Mos en Guernaoui. Daarop namen de wethouders ontslag.
Hangende het onderzoek van de Rijksrecherche viel Hart voor Den Haag in 2022 buiten de politieke coalitie, hoewel de partij de grootste van Den Haag werd. En na de volledige vrijspraak van corruptie en omkoping in april 2023 keerden de lokalo’s evenmin terug op het pluche. Ook nu lukte het Hart voor Den Haag niet om een meerderheidscoalitie te smeden in Den Haag.
Ondertussen zit Hart voor Den Haag, de grootste partij van de stad, nog altijd niet in het college van burgemeester en wethouders. Tot frustratie van De Mos.
Lopende strafzaken
Maar volgens Otte was aftreden helemaal niet nodig geweest, zo zegt hij in het interview met EW Magazine. ‘Zolang iemand niet is veroordeeld, is hij niet meer dan een verdachte’, zegt hij daarin.
Otte: ‘In sommige landen kan iemand met twintig lopende strafzaken tegen zich gewoon kandidaat zijn voor het presidentschap. (…) Dus op het moment dat die partij een serieuze partner was geweest voor anderen, dan hadden ze daarmee gewoon een coalitie gevormd.’ Het aftreden van de oud-wethouders was volgens Otte een eigen keuze. ‘Ja, dat had voor ons helemaal niet gehoeven.’
‘Ongekende heksenjacht’
De Mos is woest. ‘Ik had niet weg gehoeven? Dat is wel héél wrang om te moeten horen’, zegt hij. ‘Otte & Co hadden daaraan moeten denken voordat ze met een jarenlange ongekende heksenjacht op mij en mijn partij de democratie in Den Haag om zeep hielpen.’
Volgens De Mos hebben de heftigheid van de invallen van de rijksrecherche en de beschuldigingen van het OM de val van het college ingeleid. Hij noemt de uitspraken ‘weinig geloofwaardig’ en een ‘doekje voor het heftige bloeden’.
Hoger beroep
De Mos: ‘Dankzij het handelen van het OM is mijn carrière naar God geholpen en ben ik al jaren geen wethouder meer. Ik lijd aan imago-, reputatie-, gezondheidS-, emotionele-, en financiële schade.’ Het hoger beroep tegen De Mos en co begint op dinsdag 5 maart.
Ambassadestad Den Haag zit in zijn maag met verkrotting
Meerdere monumentale ambassadegebouwen in Den Haag verkeren in aftandse staat. Vanwege diplomatieke afspraken kan de gemeente weinig beginnen tegen de verkrotting . Bewoners nemen daar geen genoegen mee.
“Dit is het ergste geval.” Met een misprijzende blik staat Piet Bogaards bij het hek van huize De Kempenaer. De ooit majestueuze villa, een rijksmonument in het Haagse Statenkwartier, ziet er spookachtig uit. Het pronkstuk van de wijk is in verval. Bogaards wijst naar een torentje dat door balken wordt gestut. “Anders lazert het naar beneden.” Van de aanbouw aan de achterzijde zijn de gebroken ruiten met platen afgedekt. Op de oprit liggen bakstenen, restanten van een buitenmuur die bij een storm naar beneden kwam. Ook een stuk van de tuinmuur begaf het toen. “Dat viel boven op een auto.”
De eigenaar van dit aftakelend erfgoed is Saudi-Arabië. De diplomatieke afvaardiging van het koninkrijk heeft het pand nooit betrokken en laat het, op wat noodherstelwerk na, al zeventien jaar aan zijn lot over. “Ze wilden het interieur en de gevel in Arabische stijl maken”, vertelt Bogaards. “Toen ze daar geen vergunning voor kregen, hebben ze maar helemaal niks gedaan.”
Hans Tiethoff links en Piet Bogaards,leden van Vrienden Monumentaal Erfgoed. Beeld Otto Snoek
Meer ambassades verzorgen hun vastgoed slecht. De vereniging Vrienden Monumentaal Erfgoed Den Haag, die ze op haar website verzamelt, heeft ze omgedoopt tot ‘shabby embassies’. Een rondje probleemgevallen met Bogaards en medebestuurslid Hans Tiethoff voert langs Saudische, Griekse, Kroatische, Indiase, Zuid-Afrikaanse, Congolese, Thaise en Marokkaanse villa’s en herenhuizen met achterstallig onderhoud, veelal rijksmonumenten. Van kapotte ramen, lekkende daklijsten en afbladderend schilderwerk tot regelrechte verkrotting. “Onvervangbare monumenten worden verwaarloosd”, zegt Bogaards.
Weinig tegen te beginnen
Het is een keerzijde van de internationale stad. Slecht onderhouden ambassadegebouwen zijn buurtbewoners, erfgoedstichtingen en gemeenteraadsleden al jaren een doorn in het oog, maar de gemeente zegt er weinig tegen te kunnen beginnen. Niet alleen diplomaten zelf, ook gebouwen van buitenlandse staten zijn volgens internationale verdragen onschendbaar. Al vallen de dakpannen eraf, de gemeente kan een ambassade niet dwingen tot onderhoud.
De stadsvilla ‘De Kempenaer’ in eigendom van de Saudische ambassade. Beeld Otto Snoek
Het stadhuis stelt zich daarom terughoudend op. Steevast verwijst het naar het Verdrag van Wenen, waarin de regels over het diplomatieke verkeer zijn vastgelegd. De gemeente spreekt wel haar zorgen uit, maar noemt dwingendere maatregelen in strijd met het internationaal recht. Overleg met ambassades laat ze doorgaans over aan het ministerie van buitenlandse zaken.
Bewoners en raadsleden nemen daar geen genoegen meer mee. Deze maand houdt de Haagse gemeenteraad een bijeenkomst met deskundigen en betrokkenen over ‘de mogelijkheden en onmogelijkheden’ om verkrotting van diplomatieke monumenten te voorkomen. “Zórg ervoor dat er wat gebeurt”, stelt Tiethoff, een van de genodigden.
Nederlandse monumentenregels
Ook ambassades hebben zich te houden aan de Nederlandse monumentenregels. Toch delven die geregeld het onderspit. Toen Israël zes jaar geleden een villa aan Plein 1813 wilde vertimmeren tot zwaarbeveiligde ambassade, werden alle bezwaren aan de kant geschoven. ‘Het voldoen aan de verplichtingen op grond van het Verdrag van Wenen heeft voorrang op de belangen van monumentenzorg’, stelde het Haagse stadsbestuur destijds. Uiteindelijk zag Israël af van het plan.
De voorzichtige houding van Haagse bestuurders lijkt meer politiek dan juridisch ingegeven, zegt Rosanne van Alebeek, universitair hoofddocent internationaal publiekrecht aan de UvA. “Een buitenlandse staat kan wel degelijk worden aangesproken op het onderhoud van haar onroerend goed in het gastland, zolang de onschendbaarheid van een gebouw wordt gerespecteerd en het de ambassade niet in haar werk belemmert. Staten hebben een onderhoudsplicht en die is uitgezonderd van staatsimmuniteit. Ik zie niet in waarom de gemeente een ambassade daar niet op zou mogen wijzen, bijvoorbeeld met een dwangsom.”
Pand dat eigendom is van de Kroatische ambassade, ook wel ‘het krot van Kroatië’. Beeld Otto Snoek
Of dat verstandig is, is een tweede. De gemeente kan de betaling van een bestuurlijke boete niet afdwingen. Net zomin als ze, in geval van ernstige nalatigheid, op eigen houtje onderhoud mag plegen. “Diplomatieke gebouwen zijn in zoverre onschendbaar dat je er geen beslag op kunt leggen of eraan mag komen”, legt Van Alebeek uit. “Zelfs bij brand mogen de hulpdiensten niet zomaar naar binnen. De gemeente kan er dus wel een zaak van maken, maar als een ambassade weigert te betalen, levert het niets op – behalve een verstoorde relatie.”
Liever oefent Buitenlandse Zaken daarom druk uit achter de schermen. “Het helpt om ambassades regelmatig aan te spreken als er sprake is van sterk achterstallig onderhoud van monumentale panden”, zegt een woordvoerder.
Ministerie trekt de diplomatieke status openlijk in twijfel
“Gossiemijne, dit is wel erg, zeg.” Tiethoff en Bogaards staan op de stoep van een vrijstaande villa aan de Alexanderstraat. Het pleisterwerk zit vol scheuren. Ramen zijn losjes afgeplakt met folie. Vanuit een rotte daklijst vallen druppels voor hun voeten. Het is een berucht ambassadekrot. En weer eentje van Saudi-Arabië. Wat de rijke oliestaat bezielt, is gissen – de ambassade gaat niet in op vragen.
Inmiddels raakt ook het geduld van Buitenlandse Zaken op. Het ministerie trekt de diplomatieke status van De Kempenaer, de Saudische villa in het Statenkwartier, sinds vorig jaar openlijk in twijfel. Het gebouw is nooit daadwerkelijk een ambassade geweest, verklaart een woordvoerder deze zeldzame stap. De gemeente heeft gevraagd of zij mag handhaven, maar dat is wat het ministerie betreft niet aan de orde. “Tot nu toe geven de toezeggingen en acties van de ambassade voldoende aanleiding om te vertrouwen op spoedige verbetering van de situatie.”
Er is nog een reden waarom het ministerie niet doorbijt. Saudi-Arabië geeft aan dat de villa wél een diplomatieke status heeft. De minister, maar ook de rechter, mag zo’n claim van een soevereine staat niet betwisten. Al memoreert rechtsgeleerde Van Alebeek een affaire in Frankrijk, waar de staat beslag legde op het huis van een Equatoriaal-Guineese presidentszoon, nadat die veroordeeld was voor corruptie. Dat mocht, oordeelde het Internationaal Gerechtshof in Den Haag achteraf, ondanks bezwaren van Equatoriaal-Guinee. “Niet elke claim van een buitenlandse staat hoef je te accepteren.”
Het krot van Kroatië
Op de Groot Hertoginnelaan staat een villa met een januskop. Het rechterdeel verkeert in smetteloze staat, het linkerdeel zou niet misstaan als decor in een griezelfilm. “Echt doorgerot”, taxeert Tiethoff vanonder de erker. “Daar moet je niet te lang mee wachten, dan valt hij naar beneden.”
‘Het krot van Kroatië’, heet het in de volksmond. De leegstaande villa was ooit van het toenmalige Joegoslavië; na de boedelscheiding kwam het in Kroatisch bezit. Sindsdien is het overgeleverd aan de elementen. Buurtbewoners zijn de teloorgang van de villa zo beu dat ze anderhalf jaar geleden een protestmars hielden. Met leuzen als shame on Croatia trok de stoet naar de huidige Kroatische ambassade om een petitie te overhandigen.
Immuniteit of niet, ambassades zijn niet ongevoelig voor slechte pr. Ook de gemeente weet dat. Met enige regelmaat maakt het stadhuis bekend welke diplomatieke corpsen de meeste parkeerboetes hebben openstaan. Russische diplomaten voeren de lijst aan. De gemeente kan diplomaten formeel geen parkeerboetes opleggen, laat staan deze innen, maar het ministerie stuurt tegenwoordig wel ‘betaalverzoeken’ naar ambassades. De publieke schandpaal sorteert effect. In de afgelopen jaren is het openstaande boetebedrag gehalveerd.
Ook de protestmars tegen Kroatië had zijn uitwerking. In april zal de renovatie van het krot beginnen, zegt de ambassade in een reactie. De werkzaamheden zijn inmiddels aanbesteed, een vergunning voor groot onderhoud is verleend. “Alles wijst erop dat er eindelijk wat gaat gebeuren”, vertelt Marcel Tielemans, initiatiefnemer van de protestactie. “Al gaat het tergend langzaam.”
Gekraakt
De laatste halte van de ronde shabby embassies is een fraai gelegen villa aan de Violenweg. “Moet je het dak zien”, zegt Tiethoff. “Ingezakt. Zo krom als een banaan.” Binnen hangen lp’s aan de muur, op de oprit ligt een leeg krat Club Mate. Vijftien jaar lang was het complex gekraakt. Tot afgelopen oktober, toen de krakers op verzoek van Buitenlandse Zaken vertrokken. Nu wappert de vlag van de Democratische Republiek Congo in de tuin.
De Congolese villa is een waar hoofdpijndossier. Tot tweemaal toe is er beslag op gelegd, maar de schuldeiser, een gedupeerde zakenman uit Libanon, ving bot bij de rechter. Even overwoog het ministerie de diplomatieke status van het gebouw te betwisten, maar inmiddels zou het de Congolezen menens zijn. Ze bereiden een renovatie voor, zegt het ministerie. Daarna willen ze de villa betrekken.
Ja ja, denken Bogaards en Tiethoff. Sceptisch turen ze naar de barsten in de ramen, die zijn afgeplakt met tape. Zo’n omvangrijke renovatie loopt in de papieren, weten zij. “Tot er daadwerkelijk iets gebeurt, geloven wij er niet in.”
Lees ook:
Hoogleraar: Israëlische ambassade hoeft niet het einde te betekenen van Haags monument
Gemeente Den Haag kan wel degelijk voorkomen dat een Rijksmonument aan Plein 1813 voor een deel wordt gesloopt voor de komst van de Israëlische ambassade.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Jan de Wandelaar in het Den Haag van Morgen 