De laatste ronde Raadsenquête cultuurcomplex AMARE

‘Het was niet fraai, maar wel in het belang van de gemeente’

Voormalig topambtenaar Henk Harms werd maandag 20.03.2023 verhoord door de raadsenquêtecommissie Amare. Hij was verantwoordelijk voor de bouw van Amare, maar vertrok bij de gemeente na een integriteitsonderzoek.

Daar zit ie dan, de gevallen topambtenaar Henk Harms. De dealmaker van Den Haag die in 2020 verdween na vermeend gesjoemel. Onder ede bij de Haagse enquêtecommissie over Amare toont hij deze maandagmiddag een beetje berouw over zijn handelwijze: ‘Niet fraai, wel in belang van Den Haag’

De vraag is eenvoudig: heeft Henk Harms projectontwikkelaar VolkerWessels een heuse kerk aangeboden ter compensatie van financieel ongemak dat de bouwer wilde verhalen op Den Haag? Het antwoord van de oud-ambtenaar is even eenvoudig : ‘Nee’.

Lees ook

• Amare nog vol gebreken: Knallen met twee intensieve voorstellingen tegelijk? ‘Kan niet, dan valt de stroom uit’

• Jaren na smadelijk vertrek is Pauline Krikke even terug op Haags stadhuis: vriendelijk en zonder venijn

Maar hoe kan het dan dat vier bouwambtenbaren bij de gemeente het tegendeel hebben verklaard, vraagt de commissie zich af. Volgens één van deze ambtenaren had VolkerWessels-directeur Van Hoeven gezegd dat hij met Harms een ‘herenakkoord’ had over de ontwikkeling van de kerk, schreef NRC eerder. En dat toenmalig wethouder Boudewijn Revis ervan wist. Maar ook die ontkende dat twee weken geleden, bij dezelfde enquêtecommissie.

Opvallend: in de corruptiezaak tegen oud-wethouder Richard de Mos van Hart voor Den Haag kwam er ook zo’n herenakkoord voorbij. Medeverdachte en vastgoedman Edwin Jansen meent eveneens een geheime afspraak te hebben met Henk Harms. Na de verkoop van parkeergarage De Zeeheld zou hij gecompenseerd worden met een nieuw bouwproject. En ook hier zouden het dagelijkse stadsbestuur en de gemeenteraad van Den Haag er niks over hebben geweten.

In de kluis

De Haagse enquêttecommissie is een dag later helder. Het beeld dat uit de niet-openbare gesprekken en de verhoren naar voren komt over Henk Harms is dat van een directeur die geregeld zulke herenakkoorden met ontwikkelaars sloot. Deals waarvan de eigen projectorganisatie van de gemeente lang niet altijd op de hoogte was.

Cultuurpaleis Amare. 

Het blijft niet goed gaan voor Harms: Eind 2019 komen er bij de gemeente signalen binnen over onoorbaar gedrag van de Haags topambtenaar. Recherchebureau Hoffman krijgt de opdracht om onderzoek te doen en concludeert in mei 2020 dat Harms niet-integer heeft gehandeld.

De gemeente komt dan met een zeer korte verklaring naar buiten: Zo zou Harms de integriteitscode geschonden hebben, naar verluidt door thuiswedstrijden van Feyenoord te bezoeken in de skybox VolkerWessels. Ook zou hij ‘op meerdere vlakken niet-transparant’ hebben gehandeld, onder meer door onterecht passages toe te voegen aan gespreksverslagen. Het is vaag en dat blijft het ook: het onderzoeksrapport ligt in een kluis van de gemeente Den Haag.

Niet fraai

Wel pleit de gemeente hem min of meer vrij van een andere beschuldiging: zo staat het volgens Hoffmann niet vast dat de ambtenaar onrechtmatige betalingen aan bouwers heeft gedaan. Al met al is het voor de gemeente genoeg om afscheid van Harms te nemen. ,,Het was niet mijn keus om weg te gaan”, zegt hij maandagmiddag. ,,Dat gevoel was niet fijn, om het maar heel zacht uit te drukken.”

De oud-directeur wordt bij de enquêtecommissie doorgezaagd over een tweede deal met de bouwer van Amare. Omdat het bouwprogramma in twee van de woontorens rond het cultuurpaleis aangepast zou worden, had VolkerWessels een nadeel. Ze zou achteraf gezien te veel voor de grond hebben betaald, meende Harms. Daarom moest de bouwer voor zes ton gecompenseerd worden.

Het probleem: een hertaxatie van de grond zou veel te lang duren. En dus voerde de oud-directeur andere kostenposten op ter waarde van zes ton. ,,Niet fraai, maar in het belang van de gemeente”, zegt Henk Harms daarover tegen de commissie.

Onnodig

Op dinsdag 21.03.2023 ziet DSO-directeur Ronald Nomes dat heel anders. Volgens hem leverde het bouwprogramma in de torens helemaal geen probleem op. Dus was het ook helemaal niet nodig om de bouwer te compenseren met zes ton aan betalingen voor het ‘rooien van kabels’, schetsontwerpen en het wegnemen van ballast’. Dat is tot op de dag van vandaag ook niet gebeurd. ,,Over deze kostenposten zijn we nog altijd met de bouwer in discussie”, zegt hij.

Geheime deal van Haagse topambtenaar ettert nog jaren na

Een lang slepende kwestie tussen de gemeente Den Haag en bouwer VolkerWessels over de betaling van ruim zes ton is nog steeds niet afgewikkeld. De gemeente is niet van plan de zaak te schikken, zo bleek dinsdag. ‘Dit is echt een kwestie van normen voor mij’, zei de directeur van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling dinsdag tijdens een verhoor door de commissie die onderzoek doet naar de bouw van cultuurpaleis Amare.

De discussie waarover het gaat, is steeds met een vleugje geheimzinnigheid omgeven omdat veel informatie over de kwestie vertrouwelijk is. Centraal daarin staat de bouw van een toren naast het cultuurcomplex Amare. De bedoeling was aanvankelijk dat daarin ook sociale huurwoningen zouden komen. Maar de bouwer informeerde de gemeente eind 2018 dat dit financieel niet haalbaar was. Dit tot grote woede van de gemeenteraad destijds.

Omdat er geen huurwoningen in het complex zouden komen, ging de waarde van de grond omhoog, bleek uit een taxatie van de gemeente. Dit omdat koopwoningen een bouwer meer geld opleveren dan huurwoningen. Vanaf dat moment lopen de lezing van wat zich precies in het stadhuis afspeelde uiteen.

Sinds een paar maanden doet de raadsenquêtecommissie onderzoek naar de totstandkoming van cultuurcomplex Amare, waarin het Residentie Orkest, het Nederlands Dans Theater en het Koninklijk Conservatorium huizen. De kosten van het project liepen op van 177 miljoen euro naar uiteindelijk 223 miljoen euro. Ook werd de gemeenteraad niet altijd goed geïnformeerd. Half februari is de enquêtecommissie begonnen met het onder ede verhoren van betrokkenen. Voor de zomer wil de commissie een eindrapport presenteren.

Voormalig topambtenaar Henk Harms vertelde maandag voor de enquêtecommissie dat hij ervan was overtuigd dat de bouwer uiteindelijk te veel geld voor de grond had betaald. Hij was bang dat dit tot een langlopend conflict met de gemeente zou leiden, waardoor ook weer de bouw van Amare in gevaar zou kunnen komen. Harms wilde dat voorkomen. Vandaar dat hij VolkerWessels wilde compenseren.

Het bedrijf mocht van Harms rekeningen indienen voor werk dat niet daadwerkelijk was verricht. ‘Niet heel fraai’, erkende hij zelf maandag ook. Maar volgens hem had hij hiertoe wel het recht. Harms mocht tot 3,5 miljoen euro zelf beslissingen nemen. Bovendien zou hij in het belang van de gemeente hebben gehandeld.

Maar de beoogde deal tussen Harms en VolkerWessels kwam aan het licht. De hoogste baas van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling, Ronald Nomes, liet een integriteitsonderzoek uitvoeren door een recherchebureau. Waarnemend burgemeester Johan Remkes constateerde op basis van dat onderzoek dat Harms ‘niet transparant’ had gehandeld. Hij zou zich niet aan de gedragscode van de gemeente hebben gehouden en moest daarom het veld ruimen. ‘Dat was niet in eerste instantie mijn keuze’, zei Harms daar zelf over. ‘Dat gevoel was niet fijn, om het maar zachtjes uit te drukken.’

Duidelijk

De directeur van Harms, die dinsdag werd verhoord, was echter duidelijk. Volgens hem had de bouwer niet teveel geld betaald voor de grond en was er dus ook geen reden om hem te compenseren. En al helemaal niet via een omstreden constructie. Ronald Nomes vertelde ook dat hij pas achteraf van de gang van zaken hoorde en dit graag eerder had willen weten. ‘Ik vind dat ik daarin meegenomen had moeten worden.’

Volgens hem is er ook nog steeds geen akkoord met VolkerWessels over het betalen van de zes ton door de gemeente aan het bedrijf. ‘Er is nog steeds discussie over. En er is nog niet betaald.’ Wel verklaarde Nomes dat hij hoopt dat er binnen afzienbare tijd een oplossing wordt gevonden. Wanneer precies, wilde hij niet zeggen. ‘We zijn ermee bezig.’ Op de vraag van de commissie of de zaak niet kan worden afgekocht, antwoordde de directeur van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling stellig. Dat gaat niet gebeuren. ‘Dit gaat echt om rechtmatigheid voor mij.’

Nog een geheime deal

De afgelopen jaren zijn er ook steeds geruchten geweest dat de gemeente Den Haag nog een geheime deal sloot met bouwer VolkerWessels. Dat bedrijf zou tientallen miljoenen euro’s verlies hebben geleden op de bouw van Amare. En ook de bouw van de torens daarnaast verliep niet makkelijk.

Vandaar dat het idee zou zijn dat Harms of wellicht zelfs oud-wethouder Boudewijn Revis (VVD) het bedrijf een compensatie hebben aangeboden. Het zou mogen bouwen op de plek van de Kerk van de Heilige Martelaren van Gorcum aan het Stadhoudersplantsoen in de Internationale Zone.

De enquêtecommissie liet tijdens meerdere verhoren doorschemeren die geruchten over een geheime deal ook in het ambtelijk circuit in het stadhuis hebben gehoord. ‘Vier ambtenaren hebben aan ons verklaard dat de grond van de kerk ter compensatie is aangeboden aan de bouwer’, zei de commissie.

Overleg

Maar alle betrokkenen ontkenden tegenover de commissie ten stelligste dat er zo’n vertrouwelijke afspraak is gemaakt. Er was wel overleg tussen Harms en Revis aan de ene kant en de top van VolkerWessels aan de andere. Maar daar zou de Haagse delegatie hebben gezegd dat er eerst een plan moest worden gemaakt voor de Internationale Zone en dat er geen harde afspraken over de kerk konden worden gemaakt.

Dat zou via de officiële kanalen moeten. ‘Je kan ook niet zo maar een op een gunnen,’ zei Nomes dinsdag. Opvallend is wel dat er nooit een gespreksverslag is gemaakt van dit overleg. ‘Ik weet niet waarom dat niet is gebeurd, maar het had wel gemoeten’, verklaarden alle betrokkenen.

Woensdag zijn wethouder Anne Mulder (VVD) en voormalig waarnemend burgemeester Johan Remkes aan de beurt.

Remkes teleurgesteld: Haagse raad pakte discussie over integriteit in stadhuis niet op

De Haagse gemeenteraad heeft een kans ‘laten passeren’ om meer werk te maken van een nieuwe bestuurscultuur in het stadhuis. Dat zei voormalig waarnemend burgemeester Johan Remkes woensdag 22.03.2023 tijdens zijn verhoor door de enquêtecommissie die onderzoek doet naar de bouw van cultuurpaleis Amare.

De commissie die dat onderzoek uitvoert, ondervroeg Remkes niet alleen over wat hij nog wist over de bouw van Amare. Ook kwam – deels tot verbazing van de oud-burgemeester zelf – ook uitgebreid de cultuur in het stadhuis ter sprake.

Remkes legde daarbij de bal terug bij de gemeenteraad. Hij vertelde dat hij met een duidelijke opdracht door de commissaris van de Koning naar Den Haag was gestuurd. Een van de onderdelen daarvan was ‘reinheid’. Remkes had tot taak te zorgen voor een gezonde bedrijfscultuur binnen de gemeente. Op 12 oktober 2019 werd hij benoemd.

Ruim drie maanden later stuurde hij een brief over die bestuurscultuur aan de gemeenteraad. ‘Mijn visie is dat de gemeente Den Haag een betrouwbare partner moet zijn voor bewoners en bedrijven in de stad. En ook een betrouwbare werkgever moet zijn met een werkklimaat waarin het veilig en normaal is om over integriteit en de daarmee samenhangende dilemma’s te praten’, schreef hij daarin.

Afspraken over aannemen geschenken

Remkes kwam ook met een aantal praktische voorstellen. Zo zouden er afspraken moeten komen over nevenfuncties voor bestuurders, ambtenaren en raadsleden. Ook beloofde hij afspraken te maken met wethouders. Die zouden onder meer moeten gaan over welke informatie die aan partijgenoten in de raad mogen geven, welke beloften een wethouder op eigen houtje mag doen, het maken van dienstreizen en aannemen van geschenken en het voorkomen van zelfs de schijn van belangenverstrengeling.

Remkes, zo verklaarde hij woensdag, had verwacht dat de gemeenteraad hierover uitgebreid met hem zou willen praten. ‘Maar die brief over bestuurscultuur heeft de raad laten passeren’, zei hij nu.

Goed debat

Dit terwijl er wel degelijk aanleiding voor een goed debat was geweest. Want zei Remkes: er gebeurden dingen in het stadhuis die niet correct waren. Zo tekenden wethouders brieven met alleen hun naam. Dit kan helemaal niet, aldus de oud-burgemeester. ‘Dat bestaat niet volgens de wet. Dat moeten ze niet doen.’

Johan Remkes bij de enquêtecommissie die onderzoek doet naar Amare© Omroep West

Verder zag hij dat er tijdens vergaderingen van het college van burgemeester en wethouders zaken werden ‘uitgeruild’. Ook al iets dat volgens hem ongewenst is. Wethouders moeten niet aan handjeklap doen, maar met elkaar in discussie gaan, elkaar durven tegen te spreken.

Verbazing dat er niks mee werd gedaan

Bovendien waren er nauwe banden tussen bepaalde diensten in het stadhuis en bepaalde wethouders. ‘Den Haag had heel erg de cultuur: mijn dienst, mijn wethouder.’ Daaraan zouden integriteitsrisico’s kleven, zag Remkes. Daarover schreef Remkes destijds aan de raad, maar die wilde daarover blijkbaar geen apart debat. ‘Vandaar mijn verbazing dat hiermee niets is gedaan.’

Tijdens de periode dat hij waarnemend burgemeester was, werd Remkes geconfronteerd met een belangrijke integriteitskwestie in het stadhuis. Topambtenaar Henk Harms zou ‘niet transparant’ hebben gewerkt. Hij zou onder meer achteraf passages aan verslagen hebben toegevoegd. Hoewel Harms geen strafbare feiten zou hebben begaan, bleek uit een onderzoek van een recherchebureau wel dat hij zich niet aan de gedragscode van de gemeente had gehouden.

Ambtenaar ontslagen

Harms werd uiteindelijk niet ontslagen, maar er werd in goed overleg afscheid van hem genomen. Volgens Remkes speelde daarbij mee dat de ambtenaar een goede staat van dienst had en dat een eventuele rechtszaak over het ontslag ook voor veel negatieve publiciteit zou kunnen zorgen.

De eis van een deel van de gemeenteraad om het integriteitsonderzoek openbaar te maken sloeg Remkes in de zomer van 2020 in de wind. Wel deed hij een handreiking. Het onderzoek zelf mocht de gemeenteraad onder strikte geheimhouding lezen, maar de tientallen bijlagen die horen bij het onderzoek niet. Die bijlagen bestaan uit onder meer uit mails, meldingen en gespreksverslagen.

‘Geheime stukken uit de kluis’

Remkes verklaarde hier woensdag over dat hij deze beslissing had genomen na juridisch en bestuurlijk advies. Het zou de privacy schenden van de betrokken ambtenaar als de stukken openbaar gemaakt zouden worden. ‘Ook is het de dood in de pot als mensen die een integriteitsmelding willen doen, weten dat er niet zorgvuldig met hun melding wordt opgegaan’, zei hij.

Hart voor Den Haag vindt het ‘een gotspe’ en wil dat het college de stukken alsnog ‘uit de kluis‘ haalt. ‘De zweem van geheimzinnigheid en integriteitsschendingen neem je alleen weg met het betrachten van transparantie’, aldus Hart voor Den Haag-raadslid Ralf Sluijs. ‘Ik heb sterk het vermoeden dat de topambtenaar destijds geslachtofferd is om de politiek verantwoordelijken uit de wind te houden.

Aan handelingen van een ambtenaar liggen altijd politieke wensen ten grondslag waarvoor ook een politieke verantwoordelijkheid gedragen dient te worden. Om onze controlerende rol in deze te kunnen vervullen, dient de raad dan ook over alle relevante stukken te kunnen beschikken.’

‘Alles uithalen wat erin zit’

Donderdag 23.03.2023 waren de laatste openbare verhoren. Als laatsten worden wethouder Saskia Bruines (D66) en burgemeester Jan van Zanen verhoord.

De gemeente Den Haag laat met spoed onderzoeken of er jaarlijks extra geld naar Amare moet. Dat is nodig omdat het cultuurpaleis mogelijk al aan het einde van dit jaar in de financiële problemen komt. Als dat gebeurt moeten veel activiteiten worden geschrapt en gaat het terug naar de basis: alleen nog dansvoorstellingen en klassieke muziek van het Residentie Orkest.

De Haagse wethouder Saskia Bruines (D66, cultuur) sluit niet op voorhand uit de gemeentelijke bijdrage omhoog gaat. ‘Als je zo’n pand neerzet, moet je er alles aan doen om eruit te halen wat erin zit.’

Dat verklaarde Bruines donderdag 23.03.2023 tijdens haar verhoor door de enquêtecommissie van de Haagse gemeenteraad die onderzoek doet naar de bouw van Amare. Tijdens eerdere verhoren was al duidelijk geworden dat het cultuurpaleis het financieel moeilijk heeft.

Dit omdat de begroting is gebaseerd op oude uitgangspunten en kosten, bijvoorbeeld voor beveiliging en techniek. Deze blijken nu fors hoger te zijn dan gedacht. De top van Amare heeft de gemeente daarvan inmiddels ook op de hoogte gebracht. ‘Er zijn brieven met zorgpunten neergelegd. Het is goed om het nu allemaal op een rijtje te krijgen’, aldus de wethouder tijdens de laatste dag van de openbare verhoren over Amare.

De bedoeling was om volgend jaar een analyse te maken van de financiële situatie. Maar dat gebeurt nu eerder. ‘We moeten dit zorgvuldig bespreken. Ik neem dit heel serieus’, aldus Bruines in antwoorden op vragen van de commissie. ‘De boel moet natuurlijk gewoon blijven draaien.’

Extra kosten

Daarnaast heeft Amare ambities om ook internationaal vermaarde voorstellingen te programmeren. Daar komt het nu nog niet van, terwijl het wel extra kosten met zich meebrengt. ‘Ik denk dat dit gebouw echt internationale kwaliteit heeft. Maar daar zul je wat extra middelen voor nodig hebben. Dat is ook iets waar de gemeenteraad bewust van moet zijn’, benadrukt Bruines.

Wethouder van cultuur Saskia Bruines© gemeente Den Haag/Valerie Kuypers

Dat plaatst het stadsbestuur binnenkort voor een ingewikkelde puzzel. Want eventueel extra geld voor Amare mag niet ten koste gaan van andere culturele instellingen in de stad, is het idee. Dat betekent in principe dat er in totaal meer geld naar cultuur zou moeten gaan. Bruines: ‘Dit is een van de grote vragen voor het cultuurbeleid voor de komende tijd.’

‘Eruit halen wat erin zit’

De wethouder liet wel ‘op persoonlijke titel’ doorschemeren dat wat haar betreft de programmering in Amare overeind blijft of zelfs wordt uitgebreid. ‘Als je zo’n gebouw neerzet, moet je er ook alles aan doen om eruit te halen wat erin zit.’

De commissie ondervroeg Bruines ook over de discussies die waren gevoerd tijdens de coalitieonderhandelingen van 2018. Toen spraken Hart voor Den Haag, D66, VVD en GroenLinks in het geheim af dat er extra geld naar Amare zou gaan. Maar de partijen schreven dat nooit op in het coalitieakkoord. Pas drie weken nadat dit werd gepresenteerd werd de deal openbaar. Daardoor werd Amare uiteindelijk dertig miljoen euro duurder.

Woede-uitbarsting

Richard de Mos van Hart voor Den Haag verklaarde bij de commissie dat hij woest was over de gang van zaken. Volgens hem was er afgesproken dat er maximaal twintig miljoen naar Amare zou gaan. Toen later bleek dat het tien miljoen meer was, was hij ‘woest’.

Maar Bruines had een andere lezing. ‘Ik kan me niet herinneren dat er toen is gezegd: twintig miljoen is de harde grens. In mijn ogen hebben we dit op een zorgvuldige manier uit-onderhandeld. Maar blijkbaar zijn daar andere meningen over.’

Lovende woorden

De Haagse burgemeester Jan van Zanen werd donderdagmiddag als laatste verhoord door de commissie. Hij benadrukte dat een grote stad ook niet bang moet zijn om grote beslissingen te nemen. Dat daarbij ook wel eens iets mis kan gaan, hoort er wel bij. Wel zei hij dat bestuurders daarover eerlijk moeten communiceren en dat van de fouten moet worden geleerd. De enquête door de commissie van de gemeenteraad zou, aldus Van Zanen, kunnen bijdragen aan ‘een gevoel van gerechtigheid’.

Burgemeester Jan van Zanen wordt door de commissie verhoord over Amare© Omroep West

Over het gebouw zelf sprak Van Zanen lovende woorden. Hij komt er vaak en kan het ook vanuit zijn werkkamer in het stadhuis goed zien. ‘Het is een prachtig pand. Maar wat nog prachtiger is: al die mensen die naar binnen gaan en iets blijer en rijker naar buiten komen.’

Zo ging het mis bij cultuurcomplex Amare

Een enquêtecommissie van de Haagse gemeenteraad sprak afgelopen weken een groot aantal mensen die een hoofdrol speelden in de bouw van het Haagse cultuurpaleis Amare. Vijfentwintig mensen werden onder ede verhoord, waaronder voormalige en zittende burgemeesters, wethouders, ambtenaren en vertegenwoordigers van de culturele instellingen.

Daarbij rees het beeld van een ingewikkeld project dat onder heel grote druk en politieke belangstelling tot stand kwam. Om dat voor elkaar te krijgen, deden politici de waarheid soms geweld aan, werden wel heel optimistische ramingen gebruikt en moesten ambtenaren onder hoge druk werken, zo blijkt tijdens de verhoren. Een paar voorlopige conclusies.

Enorme druk

De druk op het project is van meet af aan enorm. Het cultuurcomplex moest en zou er komen. Dat leidt tot een enorme werkdruk in de ambtelijke organisatie. Sommige ambtenaren ervaren de werkomgeving als onveilig. Ze spreken van werkweken van meer dan tachtig uur. ‘Ik heb nog nooit zo hard gewerkt als rond het project Amare’, verklaart een van hen als hij wordt verhoord.

De kiem voor die werkdruk wordt al gelegd bij het Spuiforum – de voorganger van Amare – in de collegeperiode 2010-2014. Het toenmalige college van PvdA, VVD, D66 en CDA heeft afgesproken dat er op het Spuiplein een cultuurcomplex moet komen.

Maar deze beslissing valt samen met flinke bezuinigingen in de Haagse cultuursector. Voormalig wethouder Marjolein de Jong (D66) moet tegelijk de bezuinigingen verdedigen én de investering van 181 miljoen euro in het Spuiforum verkopen. Dat gaat slecht samen. Ze krijgt het project niet goed van de grond.

In het cultuurcomplex Amare zitten drie culturele instellingen: het Residentie Orkest, het Nederlands Dans Theater en het Koninklijk Conservatorium. Het is gebouwd omdat de Dr Anton Philipszaal en het Lucent Danstheater waren verouderd. In de zomer van 2017 start de bouw en in september 2021 is de opening. De kosten van het bouwproject komen uiteindelijk op 223 miljoen euro, dat is 46 miljoen euro meer dan de bedoeling was.

Het college schuift daarom wethouder Marnix Norder (PvdA) naar voren als breekijzer. Hij zou wat ‘doortastender’ zijn en volgens toenmalig burgemeester Jozias van Aartsen is Norder meer de man van ‘laten we dit nu aanpakken’. En van: ‘We kunnen nu wel eindeloos blijven zeuren en palaveren, maar laten we het doen’, zo verklaart Van Aartsen in zijn verhoor.

Ondanks groot verzet in zijn eigen PvdA-fractie lukte het Norder om het Spuiforum maanden voor de verkiezingen van 2014 door de gemeenteraad te loodsen. Maar het lukt hem niet om de hele PvdA-fractie te overtuigen en ook de oppositie stemt tegen. Desondanks haalt het college eind 2013 opgelucht adem: het varkentje is gewassen.

Marnix Norder© Steenvlinder

De opluchting is echter van korte duur. Tijdens de verkiezingen van maart 2014 groeit de Haagse Stadspartij met drie zetels naar vijf. De voorstanders van het Spuiforum voelen nattigheid, want voorman Joris Wijsmuller van de Haagse Stadspartij had een stevige anti-Spuiforum-campagne gevoerd. Hij wil van het ontwerp af. Ook maakt hij dat duidelijk tijdens de coalitie-onderhandelingen die volgen.

Dit tot grote onvrede van burgemeester Van Aartsen. Hij is een van de grootste pleitbezorgers van een cultuurcomplex, omdat dit volgens hem ‘essentieel is voor de cultuur en economie van de stad’. Dat steekt hij ook niet onder stoelen of banken. Tijdens zijn verhoor verklaart Van Aartsen dat hij zelfs zou zijn afgetreden als de partijen die in 2014 onderhandelen over een nieuw coalitieakkoord de bouw van een nieuw cultuurpaleis in Den Haag afblazen. ‘Uiteindelijk wel’, antwoordt Van Aartsen op de vraag van de commissie of hij consequenties aan zo’n besluit zou verbinden.

Oud-burgemeester Jozias van Aartsen wordt verhoord door de enquêtecommissie© Richard Mulder

Maar volgens hem is het ook een hypothetische vraag, omdat de partijen die destijds een nieuwe coalitie vormen wel een nieuw onderkomen voor het Residentie Orkest, Nederlands Dans Theater en Koninklijke Conservatorium willen bouwen. Ook de Haagse Stadspartij.

Maar de partijen geven Wijsmuller wel enigszins zijn zin. Ze spreken af dat er een nieuw ontwerp komt; het Onderwijs- en Cultuurcomplex (OCC) dat uiteindelijk Amare gaat heten. Joris Wijsmuller, mag het project gaan leiden. Hij moet een gebouw neerzetten dat niet meer gaat kosten dan 177 miljoen euro. Bovendien mag de vertraging van de bouw niet langer dan een jaar zijn. Deze eisen leggen een grote druk op het project.

Ingewikkelde bouwmethode

Om Amare voor een lager bedrag en binnen korte tijd te kunnen bouwen, wordt gekozen voor een voor een relatief nieuwe manier van werken. Een aannemer gaat niet alleen het cultuurpaleis bouwen, maar het ook ontwerpen en onderhouden. Hij wordt verantwoordelijk voor ‘Design, Build and Maintain’; DBM in vaktermen.

Dat heeft tot gevolg dat de opdrachtgever van tevoren alle eisen tot in de kleinste details op papier moet zetten. De bouwer werkt dat uit tot een ontwerp en gaat aan de slag. Eventuele wijzigingen tijdens de bouw zijn dan eigenlijk niet meer mogelijk. Behalve als de opdrachtgever ervoor betaalt.

Maar in de praktijk blijkt dat niet veel ambtenaren in het Haagse stadhuis verstand hebben van deze nieuwe manier van werken. De instellingen al helemaal niet. Dit terwijl vanwege de tijdsdruk alle eisen in slechts een paar maanden op papier moeten worden gezet. De betrokkenen kiezen er daarom voor om vrijwel alle afspraken die zijn gemaakt voor het Spuiforum over te nemen, terwijl in de praktijk dus sprake is van een compleet ander gebouw.

De bouw van cultuurcomplex Amare© ANP

De nieuwe constructie werkt later op tal van manieren door. De instellingen vinden dat zij uiteindelijk te weinig invloed hebben op wat er op het Spuiplein verrijst en proberen tijdens de bouw nog veranderingen door te voeren. Als gevolg van de korte tijd waarin de eisen op papier moeten worden gezet, ontstaat verwarring.

De instellingen denken dat de concertzaal een beweegbare vloer krijgt, terwijl de bouwer die niet realiseert. De repetitiezaal van het Residentie Orkest blijkt niet geschikt om er in volledige bezetting te oefenen. Er is discussie over de maten van een deur naast het podium, waardoor er nu geen piano doorheen past. Deze ruzies leiden tot twee keer toe tot een bouwstop. Jozias van Aartsen en later Pauline Krikke moeten er als burgemeester aan te pas komen om de plooien glad te strijken.

Sinds een paar maanden doet de raadsenquêtecommissie onderzoek naar de totstandkoming van cultuurcomplex Amare. De Rekenkamer Den Haag deed eerder ook al een onderzoek. Die concludeerde dat het college kosten achterhield en de gemeenteraad niet juist en volledig informeerde. Voor de zomer komt de enquêtecommissie met het eindrapport.

Bovendien is bouwer VolkerWessels 25 jaar lang verantwoordelijk voor het onderhoud van het gebouw. Nu al zijn er berichten dat het bedrijf exorbitante bedragen vraagt voor kleine aanpassingen. Voor de aanleg van een wifi-punt bij de horecazaak aan het Spuiplein vraagt de bouwer naar verluidt 30.000 euro.

Voor het wegwerken van een krasje dient de bouwer een rekening van 2000 euro in. Een nog openstaande vraag is ook of VolkerWessels bereid is om het gebouw optimaal te moderniseren, zoals de instellingen willen.

Gevolg van de constructie is echter wel dat de bouwer verantwoordelijk is voor eventuele tegenvallers tijdens de bouw. Terwijl Amare wordt gerealiseerd, trekt de economie aan en gaan de bouwprijzen fors omhoog. Sommige goed ingevoerde betrokkenen in het stadhuis stellen dat VolkerWessels uiteindelijk zelf vele tientallen miljoenen euro’s verlies heeft geleden op het project.

Een bedrag dat anders voor rekening van de gemeente was gekomen. Of dit klopt, is niet bij de bouwer achterhaald. Twee directieleden van VolkerWessels waren door de enquêtecommissie opgeroepen voor een openbaar verhoor, maar zijn niet komen opdagen.

Schimmige kosten

Wensdenken. Dat woord komt regelmatig langs in de verhoren. Het slaat onder meer op kosten die door bestuurders rooskleuriger worden voorgespiegeld aan de gemeenteraad dan ze in werkelijkheid zijn. Ook dat begint al bij het Spuiforum in 2013.

Als financiële onderbouwing van het raadsvoorstel voert het college sponsorafspraken met de culturele instellingen op. Het Residentie Orkest (RO) en het Nederlands Dans Theater (NDT) zouden samen vijf miljoen euro aan sponsorinkomsten binnenhalen en het Koninklijk Conservatorium (KC) zelfs tien miljoen euro. De afspraken worden vastgelegd als ‘inspanningsverplichting’ en niet als ‘resultaatsverplichting’.

De repetitie in Amare© Omroep West

Maar niemand gelooft dan al dat dit geld echt bij elkaar kan worden gebracht. Het RO en het NDT hebben nog wel ervaring met het zoeken naar sponsors, maar het KC als onderwijsinstelling helemaal niet. Bovendien is er op dat moment nog geen steen gelegd. Bedrijven willen wel bijvoorbeeld zalen sponsoren, zo verklaren de culturele instellingen, maar ze zijn niet geneigd om mee te betalen aan de bouw van een cultuurcomplex.

Toch zijn deze afspraken de onderbouwing van het Spuiforum-voorstel en later ook van het OCC-voorstel. De sponsorinkomsten worden uiteindelijk nooit binnen geharkt.

Ook worden kosten onder de pet gehouden. Dat gebeurt in 2018. Op een bloedhete dag in mei presenteren Hart voor Den Haag, VVD, D66 en GroenLinks in de stadskwekerij een nieuw coalitieakkoord. In de voorgaande maanden is dan al duidelijk geworden dat het moeilijk zou worden om Amare binnen budget tot een goed einde te brengen.

De partijen laten tijdens de onderhandelingen een snel onderzoek uitvoeren door een extern bureau. Dat presenteert met een advies met twee mogelijke ‘routes’: alle conflicten uitvechten of extra geld in het complex steken. De partijen besluiten tot het laatste.

Ondertekening coalitieakkoord in Den Haag© Omroep West

Over wat ze daarbij precies afspreken, lopen de meningen uiteen. Richard de Mos van Hart voor Den Haag is ervan overtuigd dat er niet meer dan twintig miljoen mag worden uitgegeven. Saskia Bruines van D66 zegt deze week dat dit bedrag niet zo hard is vastgelegd.

Wat de partijen in ieder geval niet doen, is de afspraak openbaar maken. In het coalitieakkoord dat ze presenteren staat letterlijk: ‘De bouw is volop gaande en zal conform de vastgestelde uitgangspunten en randvoorwaarden worden afgerond.’ Zelfs toenmalig burgemeester Pauline Krikke zegt niets van deze geheime afspraak af te weten.

Wethouder Boudewijn Revis (VVD) die het project overneemt van Wijsmuller, gaat vervolgens onderhandelen met bouwer VolkersWessels. Hij komt drie weken na de presentatie van het coalitieakkoord met wat later de ‘package deal’ wordt genoemd. Een deal met de bouwer voor een bedrag van 31 miljoen. Met dat geld wordt een aantal extra wensen van de instellingen gehonoreerd en zijn conflicten opgeruimd.

Maar de partijen hebben daarover dus tijdens de presentatie in de stadskwekerij gelogen. Dit om de onderhandelingspositie van de gemeente niet te verzwakken, is daarvoor hun argument. Maar het is wel een slechte start van een nieuw college. Een kwestie bovendien die ook later grote gevolgen blijkt te hebben.

Richard de Mos is namelijk woedend over de handelswijze van Revis en wil het nieuwe stadsbestuur eigenlijk al na een paar weken laten vallen. Hij vraagt advies bij een paar bevriende ondernemers. Dat ziet het Openbaar Ministerie als lekken van vertrouwelijke informatie. De Mos hoort over een maand of de rechter dat ook vindt.

Ingewikkelde dans

Een ingewikkelde dans. Zo wordt de relatie tussen de gemeente, de culturele instellingen en de bouwer vaak omschreven tijdens de verhoren. Dat komt onder meer omdat de gemeente de opdrachtgever is voor de bouw. Den Haag verhuurt Amare weer aan een stichting en die verhuurt het weer aan de instellingen.

Het Residentie Orkest en Nederlands Dans Theater betalen een ‘volwaardige’ huur. Het Koninklijk Conservatorium betaalt relatief minder. Dat is een onderwijsinstelling en die krijgen voor huisvesting geld van het Rijk. Dat bedrag is niet voldoende om de volledige kostprijs te betalen. Maar omdat de gemeente al vanaf het prille begin wil dat het conservatorium naar Amare verhuist, wordt deze regeling bedacht en ook nooit meer ter discussie gesteld.

De concertzaal van Amare© Omroep West

Het zorgt er echter wel voor dat er een grote partij in het pand een plek heeft gekregen die niet volledig aan de kosten bijdraagt. Nog een detail: bij het opstellen van de oorspronkelijke begroting is ook geen rekening gehouden met het feit dat een schoolgebouw vaker moet worden schoongemaakt dan een pand voor culturele instellingen. Ook heeft het intensiever onderhoud nodig.

Inmiddels is Amare officieel open. Corona is achter de rug. Nu wordt duidelijk hoe het Haagse cultuurpaleis in de praktijk functioneert. Het ziet er financieel niet zo heel gunstig uit, verklaarde directeur Jan Zoet toen hij werd verhoord. Die basis voor dat probleem werd ook al ver in het verleden gelegd, zo werd tijdens de verhoren duidelijk.

Saskia Bruines© Gemeente Den Haag/Valerie Kuypers

Al in 2013 werd een bedrijfsplan voor het Spuiforum vastgesteld. Daarmee werd steeds gewerkt. Dat werd daarna wel een paar keer ‘geactualiseerd’, maar dat gebeurde op basis van tekeningen van Amare. In de praktijk bleken die cijfers veel te rooskleurig.

Er werden veel te lage bedragen opgenomen voor onder meer techniek en beveiliging. Ook moet Amare veel meer onroerendezaakbelasting (ozb) aan de gemeente betalen dan gedacht. Volgens Zoet moet de gemeentelijke bijdrage daarom met ongeveer een miljoen euro per jaar omhoog om een volwaardige programmering te kunnen verzorgen.

Aan de huidige wethouder van cultuur Saskia Bruines (D66) om daarvoor een oplossing te vinden. Zij verklaarde woensdag dat de gemeente een later gepland onderzoek naar de exploitatie van Amare naar voren haalt.

Of zij ook bereid is om extra geld voor het cultuurpaleis ter beschikking te stellen, moet nog blijken. Maar Bruines liet wel ‘op persoonlijke titel’ doorschemeren dat niet uit te sluiten. ‘Als je zo’n gebouw neerzet, moet je er ook alles aan doen om eruit te halen wat erin zit.’

Wie is er verantwoordelijk?

‘Het is niet aan mij om te bepalen welke politieke gevolgen de raadsenquête heeft. Dat is aan de gemeenteraad.’ Het is het antwoord van Arjen Dubbelaar, voorzitter van de raadsenquêtecommissie, op de vraag of er politieke koppen gaan rollen. Het lijkt niet erg waarschijnlijk dat er nu alsnog wethouders naar huis gestuurd gaan worden.

Dat komt allereerst doordat alle wethouders die verantwoordelijk waren voor de bouw van het cultuurcomplex gevlogen zijn: Norder, De Jong, Wijsmuller en Revis. Ze hebben inmiddels allemaal een andere baan.

Amare© ANP

Daarnaast zijn er in de loop van de jaren op veel momenten en op verschillende plekken grote en kleine fouten gemaakt. In het college, de ambtelijke organisatie, bij de instellingen, in de gemeenteraad. Daardoor zijn er vele verantwoordelijken en is er niet één grote schuldige aan te wijzen.

Maar het belangrijkste is misschien wel dat er heel veel partijen in de Haagse gemeenteraad op enig moment verantwoordelijkheid hebben gedragen voor de bouw of afbouw van het cultuurcomplex. Tegenstanders werden voorstanders doordat ze collegeverantwoordelijkheid gingen dragen in een coalitie die de bouw in gang zette of de bouw doorzette.

Een politieke afrekening ligt daarom niet voor de hand. Maar het laatste woord hierover is aan de gemeenteraad. Voor de zomervakantie moet het eindrapport van de enquêtecommissie klaar zijn en kan het debat erover beginnen.

Lees ook: Politieke afrekening of lessen voor toekomst? Hoofdpijndossier Amare onder ede ontrafeld

De terugblik over de kwestie Henk Harms;

Zie ook: Nog meer gedonder met het SpuiForum “Amare” !! – debat 06.05.2020 – de nasleep – deel 2

Zie ook: Nog meer gedonder met het SpuiForum !! – debat 06.05.2020 – de nasleep – deel 1

Zie ook: Nog meer gedonder met het SpuiForum !! – debat 06.05.2020

Zie ook: Nog meer gedonder met het SpuiForum !!

Raadsenquête cultuurcomplex AMARE

Zie ook: Aftrap Raadsenquête cultuurcomplex AMARE

Zie meer: Op weg naar de Raadsenquête cultuurcomplex AMARE – deel 2

Zie ook: Op weg naar de Raadsenquête cultuurcomplex AMARE – deel 1

Nog meer:

Lees: Bouwer VolkerWessels wilde stoppen met cultuurcomplex Amare – Den Haag FM 17.05.2023

Lees: Bouwer VolkerWessels wilde stoppen met cultuurcomplex Amare – Omroep West 16.05.2023

Lees: Culturele instellingen vrezen voor toekomst: ‘Amare houdt hele sector gegijzeld’ – Omroep West 11.05.2023

Lees: Onderzoek cultuurcomplex Amare duurder, kosten lopen op naar 1,6 miljoen – Omroep West 25.04.2023

Lees: Schimmige kosten, hoge werkdruk en pittige ruzies: zo ging het bij cultuurcomplex Amare – Omroep West 25.03.2023

Lees: Wethouder staat open voor extra geld Amare: ‘Alles uithalen wat erin zit’ – Den Haag FM 24.03.2023

Lees: Wethouder staat open voor extra geld Amare: ‘Alles uithalen wat erin zit’ – Omroep West 23.03.2023

Lees: Remkes teleurgesteld: Haagse raad pakte discussie over integriteit in stadhuis niet op – Omroep West 22.03.2023

Lees: Gevallen Haagse topambtenaar toont een beetje berouw: ‘Niet fraai, wel in belang van Den Haag’ AD 21.03.2023

Lees: ‘Het was niet fraai, maar wel in het belang van de gemeente’ – Omroep West 21.03.2023

Lees: Geheime deal van Haagse topambtenaar ettert nog jaren na – Omroep West 21.03.2023

Terugblik:

Zie ook: Het nieuwe Cultuurpaleis Amare aan het Spui in Den Haag vanaf november 2022 eindelijk ‘full swing’

Zie ook: De kinderziektes van het nieuwe cultuurpaleis “Amare” aan het Spui – de nasleep – deel 2

Zie ook: De kinderziektes van het nieuwe cultuurpaleis “Amare” aan het Spui – de nasleep – deel 1

Zie ook: De kinderziektes van het nieuwe cultuurpaleis “Amare” aan het Spui

Zie ook: Amare – van de mankementen zijn er nog maar 20 over !!!

Zie ook: Opening 19.11.2021 nieuwe cultuurpaleis Amare aan het Spui in Den Haag

Zie ook: Gedonder met de Woontorens op het Spuiplein naast Amare

Lees ook: Hoe zit het nou met dat Spuikwartier in Den Haag? 9 vragen over het nieuwe ‘Cultuurpaleis’

Zie ook: Spuiforum-Krankjorum/

Zie ook:  Op weg naar de Raadsenquête cultuurcomplex AMARE

Zie ook: Amare op weg naar de nieuwe hangplek voor alle Hagenaars !!

Zie ook: Het nieuwe cultuurpaleis “Amare” aan het Haagse Spui gaat eindelijk open !!!

Zie: En weer gaat het gedonder met het cultuurpaleis Amare gewoon weer verder !! – de nasleep

Zie ook: En het gedonder met het cultuurpaleis Amare gaat gewoon weer verder !!

zie verder ook: Centrum Den Haag één grote groene tuin voor het cultuurgebouw Amare

Zie dan ook: Muziektheater Amare – inrichting nieuwe Spuiplein

Zie ook: Nog meer gedonder met het SpuiForum “Amare” !!

Zie verder: En weer gedonder met het cultuurpaleis Amare !!

Zie ook: Cultuurcomplex Amare vordert gestaag !!! – stand van zaken 22.10.2020

Zie dan ook: Het nieuwe cultuurpaleis Amare aan het Spui in Den Haag is bijna klaar

Zie ook: Het nieuwe cultuurpaleis Amare aan het Spui in Den Haag bijna open

Zie ook: Nog meer gedonder met het SpuiForum !! – debat 06.05.2020 – de nasleep

Zie ook: Nog meer gedonder met het SpuiForum !! – debat 06.05.2020

Zie ook: Nog meer gedonder met het SpuiForum !!

zie ook: Het SpuiForum anno 03.04.2020: “We zijn er bijna maar nog niet helemaal !!” – vervolg

zie ook: Het SpuiForum anno 19.03.2020: “We zijn er bijna maar nog niet helemaal !!”

Zie ook: Ook het gedonder met het SpuiForum gaat vrolijk weer verder en nog verder !!

Zie ook: Ook het gedonder met het SpuiForum gaat vrolijk weer verder !!

Zie ook: En weer gaat het gedonder met het SpuiForum vrolijk verder !! – deel 2

En zie ook: En weer gaat het gedonder met het SpuiForum vrolijk verder !! – deel 1

zie ook: Het nieuwe onderwijs en cultuur complex op het Spuiplein – SvZ 15.09.2018

zie:  De eerste paal voor het nieuwe Onderwijs en Cultuur Complex op het Spuiplein

zie ook nog: Het gedonder met het SpuiForum gaat vrolijk weer verder !!

zie ook nog: Het Spuiforum na het coaltieakkoord 2018 – 2022

zie dan ook:  Het Haagse coalitieakkoord 2018 – 2022

zie ook nog: Crisis en nog meer vertraging nieuwe plannen Haags Spuiforum

en zie ook Vertraging nieuwe plannen Haags Spuiforum – deel 8

zie verder ook: Bouw Haags cultuurpaleis gaat eindelijk beginnen

zie ook: Vertraging nieuwe plannen Haags Spuiforum – deel 7

zie ook: Vertraging nieuwe plannen Haags Spuiforum – deel 6

zie ook: Nieuwe plannen Haags Spuiforum bijna definitief – deel 5

zie ook: Nieuwe plannen Haags Spuiforum – deel 4 definitief

en zie ook: Nieuwe plannen Haags Spuiforum – deel 3

zie verder ook:  Nieuwe plannen Haags Spuiforum – deel 2

zie dan ook: Nieuwe plannen Haags Spuiforum – deel 1

zie verder ook nog:  Haags college dient motie van wantrouwen in tegen Haagse anti-Spuiforum-bewoners

zie verder ook; Haagse SpuiForum terug naar de Tekentafel !!!

zie dan ook nog: De toekomst van het Haagse SpuiForum !!

en zie verder ook: Aftrap bouw SpuiForum

zie ook: De spanningen rondom het SpuiForum namen toe !!! – deel 2

zie ook: De spanningen rondom het SpuiForum namen toe !!!  – deel 1

en zie ook nog even: Gedonder bij de Haagse PvdA over het Spuiforum

en dan ook nog: Haagse PvdA is/was verdeeld over Cultuurpaleis Spuiplein

PvdA-prominent Adri Duivesteijn – 1950-2023 – vormgever van het moderne Den Haag

Adri Duivesteijn op archiefbeeld uit 2013. © Jacques Zorgman

Adri Duivesteijn: dwarse socialist die Rutte bijna ten val bracht

PvdA-politicus Adri Duivesteijn, die vrijdag 17.03.2023 op 72-jarige leeftijd na een langdurige ziekte overleed, was een sociaal-democraat van de oude stempel. Een machtspoliticus met idealen, die door roeien en ruiten ging om zijn doelen te bereiken.

Een dwarse eenling ook die zich niets aantrok van de partijdiscipline. Met die houding bracht hij als senator het tweede kabinet-Rutte tweemaal aan de rand van de afgrond.

Betaalbare woningen

De regeringspartijen VVD en PvdA waren in de Eerste Kamer afhankelijk van steun van de zogenoemde ‘constructieve oppositie’, waarmee ze de kleinst denkbare meerderheid hadden. Duivesteijn kreeg een sleutelpositie toen hij in 2013 tussentijds in de Eerste Kamer kwam. Hij voelde weinig voor de samenwerking met de VVD en had weinig respect voor PvdA-leider Diederik Samsom, die in zijn ogen de linkse idealen verkwanselde.

In december 2013 dreigde hij tegen het Woonakkoord te stemmen dat met ‘de constructieve oppositie’ was gesloten. De woningcorporaties kregen grote heffingen opgelegd, wat botste met zijn ideaal van betaalbare woningen voor de laagste inkomens. Hij werd onder grote druk gezet, waarna hij in de nacht van 18 december 2013 toch voorstemde. Naar eigen zeggen had hij het kabinet in ‘de Nacht van Duivesteijn’ gespaard om politieke chaos te voorkomen.

Vrije artsenkeuze

Een jaar later verzette hij zich tegen de Zorgwet van VVD-minister Edith Schippers, omdat daarin de vrije artsenkeuze werd beperkt. Mensen met een goedkope zorgverzekering zouden niet hun eigen arts kunnen kiezen. “Dat is tweedeling in de zorg. Een sociaal-democraat kan daar alleen maar tegen in opstand komen”, vond hij. Opnieuw werd hij onder druk gezet, maar bij de stemming fluisterde hij: ‘tegen’, waardoor de Zorgwet was verworpen.

Prostaatkanker

In interviews vertelde hij dat hij ook werd gedreven door persoonlijke ervaring. Hij had sinds 2006 een agressieve vorm van prostaatkanker en had een andere arts gezocht nadat hem was gezegd dat hij was uitbehandeld. Medicijnen hielden hem sindsdien op de been.

Hij vond dat iedereen recht had op zo’n vrije artsenkeuze. Vanuit de PvdA werd dit echter anders gespind. Daar werd het verhaal verspreid dat de zieke Duivesteijn niets meer te verliezen had.

Rutte en Schippers toonden binnenskamers hun woede aan de PvdA, die zich volgens hen een onbetrouwbare partner had getoond. Toch werd, zoals zo vaak onder Rutte, ‘een geitenpaadje’ gevonden. De wet werd opnieuw ingediend met een enigszins gewijzigde tekst, waardoor iedereen, ongeacht de polis, een second opinion kon aanvragen. Duivesteijn had gezegevierd, maar het was ook zijn politieke zwanenzang. Na de verkiezingen van 2015 keerde hij niet terug in de Eerste Kamer.

Schilderswijk

Duivesteijn was altijd een vertegenwoordiger geweest van het wethouderssocialisme, in de traditie van Wibaut en Schaeffer. Als wethouder van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening in Den Haag (van 1980 tot 1989) en Almere (van 2006 tot 2013) had hij zich een daadkrachtig bestuurder getoond.

Hij was geboren in de Haagse Schilderswijk, waar hij ook opgroeide en zijn politieke carrière begon, bij de Jongeren Actiegroep Schilderswijk J.A.S. tegen de verloedering van de buurt.

En later, als wethouder, verzette hij zich met succes tegen de sloop van de Schilderswijk en andere verpauperde wijken en hun vervanging door middelmatige ‘bloemkoolwijken’ die ook in Zoetermeer of Purmerend hadden kunnen staan. Hij nam afstand van het ‘winstgestuurde produktiedenken’ en wilde de sociale en architectonische kwaliteit van de volkswijken verbeteren. In 1987 kreeg hij er de Berlageprijs voor en in 2014 werd hij ereburger van Den Haag, vanwege zijn “blijvende betekenis” voor de volkshuisvesting.

Bouwwethouder

In 1994 werd Duivesteijn lid van de Tweede Kamer, waar hij bekend werd als een linkse PvdA’er die zich inzette voor de laagste inkomens. In zijn ogen ging het met de PvdA van kwaad tot erger. Hij was er ongelukkig mee dat partijleider en premier Wim Kok “de ideologische veren afschudde”. In Wouter Bos, partijleider van 2002 tot 2010, herkende hij niet eens een sociaal-democraat.

Hij voelde zich in de partij en fractie niet meer thuis, maar hervond zijn elan toen hij in 2006 wethouder in Almere werd. Terwijl hij in Den Haag bleef wonen, schudde hij Almere op. Oude plannen verdwenen in de papierversnipperaar en er kwamen nieuwe voor in de plaats, voor de bouw van 60.000 woningen. Kenmerkend was dat bewoners naar eigen wens en zonder veel restricties hun eigen huis konden bouwen.

Almere moest volgens hem optimaal verbonden worden met Amsterdam. “Ik vind het essentieel dat Almere zich verankert in de Amsterdam Metropool”, zei hij. “Het moet vanzelfsprekend worden vanuit Almere naar het centrum van Amsterdam te reizen. En andersom. We moeten het punt zien te bereiken dat het heel normaal is boodschappen te doen aan het Rokin om vervolgens 20 minuten later de metro te verlaten in Almere. Dat is in Londen of Parijs ook het geval.”

Geïnspireerd door het idee van de ‘Green City’ haalde hij ook de Floriade naar Almere, wat uitliep op een financieel debacle. Duivesteijn was toen al lang weg.

De laatste jaren leefde hij “van behandeling naar behandeling”, vertelde hij eind 2021 in het AD. “Sommige mensen worden er depressief van. Dat zit gelukkig niet zo in mijn aard. Vaak heb je als bestuurder dat mensen zeggen waarom iets niet kan. Dan zeg ik: ‘Kun je misschien vijf minuten besteden aan de vraag waarom het wél zou kunnen?’ En dan lukt het dikwijls ook. Die instelling heb ik vastgehouden, tot op de dag van vandaag.”

Lees: ‘Alles draait om community‘ – Adri Duivesteijn over de transformatie van de Schilderswijk (haacs.nl)

Meer: Adri Duivesteijn – Wikipedia

Meer: adri duivesteijn – Search (bing.com)

Meer:  Adri Duivesteijn – Bing News

Meer: De Nacht van Duivesteijn – Google Zoeken

Lees: Jongeren Actiegroep Schilderswijk terug op Haagse bodem: ‘1967 was revolutie’ – Omroep West 18.09.2021

Meer: jongeren actiegroep schilderswijk – Search (bing.com)

Lees: Handtekeningen om Spuiplein om te toveren tot Adri Duivesteijnplein: ‘Maak er een open plein van’ – Den Haag FM 30.03.2023

Lees: In zijn stadhuis neemt Den Haag afscheid van dwarsdenker en visionair Adri Duivesteijn (72) AD 26.03.2023

Lees: Hagenaars roepen het stadsbestuur op: ‘Maak van Spuiplein een mooi, open plein’ – Omroep West 26.03.2023

Lees: Adri Duivesteijn: dwarse socialist die Rutte bijna ten val bracht NOS 17.03.2023

Zie ook: De Nacht van Adri Duivesteijn !!!

Zie ook: De wereld van de PvdA aldus PvdA-coryfee Adri Duivesteijn

Zie ook: Oud-wethouder Duivesteijn kraakt plannen voor het Spuiplein

Zie ook: Ook Adri Duivesteijn liet van zich horen over Mauro

Aanpak om de verkrotting van oude particuliere woningen in Den Haag tegen te gaan

Aanpak van de Haagse verkrotting

De kwaliteit van met name particuliere huurwoningen gaat snel achteruit. Dat blijkt uit onderzoek van de gemeente Den Haag. De kwaliteit van veel Haagse woningen is gemiddeld genomen op orde, maar in wijken als Laak, Rustenburg-Oostbroek en delen van Transvaal en de Schilderswijk is een forse neerwaartse spiraal zichtbaar. Om de achteruitgang te stoppen is een half miljard euro nodig.

In de genoemde wijken stapelt woon- en leefbaarheidsproblematiek zich op. Dat komt volgens het onderzoek – dat de afgelopen twee jaar is uitgevoerd – door een combinatie van factoren, zoals slecht verhuurderschap, gebrekkige investeringen in onderhoud en verduurzaming en relatief veel kwetsbare huurders met weinig bescherming.

De materiële en functionele gebreken komen het meest voor bij vooroorlogs woningen, eengezinswoningen met een WOZ-waarde onder de 300.000 euro en bij kleine VVE’s.

‘Woonsituaties dramatisch’

Om de woningen te laten voldoen aan ‘Haagse basiskwaliteit’, wordt geschat dat een investering van minimaal een half miljard euro nodig is. Een woning van Haagse basiskwaliteit moet voldoen aan: goede isolatie, duurzame energie, koken op schone energie, is gezond en veilig, heeft een actieve VvE en wordt verhuurd volgens goed verhuurderschap. Het college komt met een gerichte aanpak om de achterstanden aan te pakken, in samenwerking met woningeigenaren, particuliere verhuurders en woningcorporaties.

In specifieke wijken is de onderhoudsstaat van woningen volgens de gemeente uitdagender dan gemiddeld. ‘Er zijn wijken in onze stad waar de woningen en woonsituaties echt dramatisch zijn. Dit onderzoek laat zien waar dat het geval is en biedt handvatten voor een gerichte aanpak’, zegt wethouder Martijn Balster. ‘Deze aanpak werken we uit in een plan voor Haagse stadsrenovatie, waarbij onderhoud en verduurzaming hand in hand gaan, waarbij veel oog is voor wat huurders in een afhankelijke positie zelf kunnen en wat niet.’

Het onderzoek is uitgevoerd door Arcadis in opdracht van de gemeente Den Haag. Het onderzoeksgebied beslaat de hele Haagse Woningvoorraad, die voor 2001 gebouwd is. Er is gekeken naar zowel corporatiebezit als particulier bezit (bewoond door eigenaar of particulier verhuurd). Er is onderscheid gemaakt tussen de zogenaamde bouwkundige schil (buitengevel, dak) en de thema’s rondom veilig en gezond wonen (ofwel het binnenklimaat).?

Aanpak

Hoe lossen we verkrotting op in Den Haag? Gemeente wil in uiterste gevallen zelfs panden overnemen

Den Haag is bereid ver te gaan tegen de verkrotting van huizen en wijken. De stad wil als dat nodig blijkt panden overnemen, opknappen en bij woningcorporaties onderbrengen. Dat zegt woonwethouder Martijn Balster.

,,We willen zwaardere bevoegdheden kunnen inzetten om, als het nodig is, écht heel stevig in te kunnen grijpen. Het kan gaan om verhuurverboden, maar we kunnen ook het beheer en bezit van woningen overnemen, op orde brengen en aan corporaties verkopen. Als het echt heel erg uit de hand loopt, bijvoorbeeld malafide pandeigenaren, zullen we niet aarzelen om dit te doen.”

Delen van de stad verkrotten. Het gaat vooral om plekken met veel particuliere huurwoningen. Duizenden huizen zitten vol vocht en schimmel, zitten er scheuren in het beton of is er een flink risico op brand of koolmonoxidevergiftiging.

Veelal hebben pandjesbazen en huisjesmelkers het onderhoud laten versloffen. De slechtste huizen staan vooral in Laak, Transvaal, Rustenburg-Oostbroek of de Schilderswijk.

Een zolderkamer met drie bedden in een pand van een huisjesmelker in het Haagse Regentes-Valkenbos. © Nico Schouten

Ultiem redmiddel

Er is maar liefst een half miljard euro nodig om al die duizenden woningen in de stad weer goed bewoonbaar te krijgen, zo bleek recent uit onderzoek dat de gemeente heeft laten doen naar de staat van de Haagse woningvoorraad. ,,Er zijn woningen waar de woonsituaties echt dramatisch zijn”, zei Balster eerder al.

Primair is en blijft de woningeige­naar verantwoor­de­lijk voor het onderhoud. We kunnen alleen handha­vings­mid­de­len inzetten als er gevaarlij­ke situaties ontstaan, aldus Martijn Balster

Panden overnemen is een ultiem redmiddel, zegt PvdA-wethouder Balster. Het komt niet vaak voor dat gemeenten dat doen. In Amsterdam gebeurde het wel al eens, in 2021. ,,Primair is en blijft de woningeigenaar verantwoordelijk voor het onderhoud. We kunnen alleen handhavingsmiddelen inzetten als er gevaarlijke situaties ontstaan.”

Hij wil eerst mildere manieren inzetten om pandjesbazen, die soms (veel) arbeidsmigranten huisvesten, achter de broek aan te zitten. Zo is er een huurbalie en wijst hij op allerlei subsidies voor onderhoud, vooral vanuit het Rijk.

Verhuurvergunningen en boetes

Ook gaat Den Haag Verenigingen van Eigenaren ondersteunen om panden sneller op te knappen. Niet voor niets lobbyt de gemeente bij het Rijk om de ‘70-procent regel’, dat houdt in dat 70 procent van de leden van een vereniging moeten instemmen voor een verbouwing in het complex, te verlagen naar 50 procent.

En er komt een wettelijk verbod aan op het verhuren van huizen met slechte energielabels E,F en G. Dat verbod gaat waarschijnlijk pas vanaf 2030 gelden. Wat eerder komt, is de wet goed verhuurderschap. Met die wet onder de arm heeft Den Haag straks daadwerkelijk juridische grond om panden over te nemen.

Ook wil de hofstad dan gaan werken met verhuurvergunningen. Die zijn in te trekken als huurbazen nalatig met het onderhoud omgaan. Ook kan dat gaan leiden tot boetes. Om daar korter op te zitten is de Haagse Pandbrigade – dat de veiligheid van panden en woningen in de stad controleert – al flink uitgebreid. Dat team kan al panden sluiten.

Martijn Balster (rechts) in gesprek met SP-raadslid Lesley Arp. © Frank Jansen

,,Daar moeten we nog meer op inzetten”, zegt Peter Mekers, raadslid van D66, over de brigade. Hij wil de te nemen maatregelen en het onderzoek op korte termijn bespreken in de gemeenteraad. Mekers heeft eerder in de raad gevraagd of het overnemen van slechte panden een optie is. ,,Technisch was het mogelijk, maar we zijn heel veel jaren verder voordat het vruchten afwerpt”, denkt hij.

Wat ook meer aandacht verdient, zijn woning-apk’s, zegt Hart voor Den Haag-raadslid Arjen Dubbelaar. Dat bestaat al. ,,Maar je zou het bijvoorbeeld kunnen uitrollen in een bepaald gebied, zoals Rustenburg-Oostbroek. Het zou effect kunnen hebben als je periodiek gaat kijken naar de onderhoudsstaat.”

Lees: Huurders in Den Haag kunnen huisbaas makkelijker gaan dwingen woning te verduurzamen – Omroep West 01.04.2023

Lees: Oudenbosch koopt huisjes op om overlast illegale prostitutie te stoppen NOS 23.03.2023

Lees: Verhuurders verkopen woningen om nieuwe middenhuur- en belastingregels NOS 23.03.2023

Lees: Verhuurders verkopen woningen om nieuwe middenhuur- en belastingregels – Omroep West 23.03.2023

Lees: Eerste Kamer stemt in met wetsvoorstel goed verhuurderschap | Nieuwsbericht | Rijksoverheid.nl 21.03.2023

Lees: Tolken, bonnen van 2000 euro en de aannemer staat al klaar: zo wil Den Haag snel de halve stad isoleren AD 22.03.2023

Lees: Wet goed verhuurderschap supersnel door senaat en gaat 1 juli in MSN 21.03.2023

Lees: ‘Het is tijd om te handhaven’, partijen wijzen op langdurig leegstaand pand Beeklaan – Den Haag FM 21.03.2023

Lees: Hoe lossen we verkrotting op in Den Haag? Gemeente wil in uiterste gevallen zelfs panden overnemen AD 20.03.2023

Lees: Koop het lelijkste huis van de straat, dan hoef je d’r zelf niet naar te kijken AD 17.03.2023

Lees: Scheuren in beton, doorslaand vocht: half miljard nodig voor verkrot deel van Den Haag  AD 17.03.2023

Lees: ‘Half miljard nodig om achteruitgang oude particuliere wijken tegen te gaan’ – Den Haag FM 17.03.2023

Lees: Haagse particuliere woningen in slechte staat: half miljard nodig voor verbetering – Omroep West 16.03.2023

Lees: Kabinet trekt 300 miljoen extra uit voor aanpak slecht geïsoleerde huizen RTL 17.03.2023

Lees: Kabinet trekt 300 miljoen extra uit voor aanpak slecht geïsoleerde huizen MSN 17.03.2023

Op 21 april 2023 uitspraak van de rechter in corruptiezaak ex-wethouder Richard de Mos en medeverdachten

Rechtbank doet 21 april 2023 uitspraak in zaak-De Mos

De Rotterdamse rechtbank doet op vrijdag 21 april 2023 om 10.00 uur uitspraak in de zaak rond Richard de Mos. Dat heeft de rechtbank woensdagochtend 16-03.2023 bekendgemaakt. De uitspraak is openbaar.

Het duurde enige tijd om tot een datum te komen. Omdat veel verdachten en advocaten hadden aangegeven aanwezig te willen zijn waren er veel verhinderdata opgegeven. Nu is er een datum geprikt voor de uitspraak: 21 april 2023.

Het idee was aanvankelijk dat de rechtbank al eerder een een datum voor de uitspraak bekend zou maken. Vorige week dinsdag moest Michel Zaadhof als laatste verdachte in de rechtbank verschijnen. De rechter had aanvankelijk aangegeven dat hij dan wellicht ook duidelijkheid zou geven over de uitspraak.

Dat gebeurde echter niet. De voorzitter verklaarde dat volle agenda’s een belemmering vormden. ‘Veel verdachten en advocaten willen aanwezig zijn bij het vonnis, waardoor er veel verhinderdata zijn opgegeven’, luidde de gedeeltelijke verklaring van de voorzitter vorige week. Ook speelt mee dat dezelfde drie rechters ook betrokken zijn bij een andere grote zaak.

De Mos en Guernaoui opgelucht

De hoofdpersonen in de rechtszaak, Richard De Mos en Rachid Guernaoui, laten weten blij te zijn dat er nu een datum is geprikt. Ze zijn ervan overtuigd dat ze worden vrijgesproken. ‘Ik heb een rotsvast vertrouwen dat het recht zal zegevieren’. De mooiste dagen van Den Haag, met Hart voor Den Haag weer in het college, liggen nog voor ons, zegt De Mos.

De voorman van Hart voor Den Haag vernam het nieuws dat er een datum is voor een uitspraak woensdagmorgen om half elf via een appje van zijn advocaat Peter Plasman. ‘Ik kijk uit naar die datum. Daarna hoop ik eindelijk mijn leven weer op te pakken. Ik ga nu ook wel door, maar altijd met een wolk boven mijn hoofd. Daarna hoop ik weer frank en vrij door het leven te kunnen gaan.’

‘Eindelijk een datum’

De Mos voert deze woensdag ook nog even campagne: hij strijdt op twee fronten. Zo is hij lijsttrekker voor BVNL voor een waterschapsverkiezing en lijstduwer voor de Provinciale Staten Zuid-Holland. ‘Ik beschouw de stemmen op mij echt als een steun in de rug.’

Ook raadslid en oud-wethouder Rachid Guernaoui is opgelucht: ‘Eindelijk. Eindelijk een datum. Eindelijk een onafhankelijke uitspraak die gaat laten zien dat het allemaal valse beschuldigingen waren van het Openbaar Ministerie.’ Want voor het raadslid is er geen twijfel over wat de rechter gaat zeggen. ‘Ik krijg vrijspraak. Daarvan ben ik overtuigd. Maar dan is wel drieënhalf jaar van mijn leven naar de klote.’

Nachtvergunningen

Volgens het Openbaar Ministerie spanden De Mos, twee partijgenoten en vijf horeca- en vastgoedondernemers jarenlang samen. In ruil voor ruim een ton aan verdachte partijdonaties kregen de ondernemers invloed op beleid, voorrang en voordeel, onder meer bestaande uit geheime informatie en nachtvergunningen.

Het Openbaar Ministerie maakte 1 februari 2023 in de Rotterdamse rechtbank ook de strafeis bekend voor de andere verdachten in de Haagse corruptiezaak.

• Oud-wethouder Rachid Guernaoui: 16 maanden gevangenisstraf, waarvan 6 voorwaardelijk en een bestuursverbod van 4 jaar
• Vastgoedondernemer Dennis Buis: 11 maanden celstraf, waarvan 6 voorwaardelijk
• Voormalig Hart voor Den Haag-raadslid Nino Davituliani: 3 maanden voorwaardelijke celstraf plus een taakstraf
• Haar partner en horeca-ondernemer Erdinç Akyol: 11 maanden celstraf, waarvan 6 voorwaardelijk
• Zijn broer Atilla Akyol: 12 maanden celstraf, waarvan 6 voorwaardelijk
• Vastgoedondernemer Edwin Jansen: 12 maanden celstraf, waarvan 6 voorwaardelijk
• Vastgoedondernemer Michel Zaadhof: acht maanden celstraf tegen hem eisen, waarvan vier voorwaardelijk

‘Donerende ondernemers kregen voorrang’

Het Openbaar Ministerie (OM) acht bewezen dat de verdachte ondernemers vanaf 2017 tot en met 2019 zeer zorgvuldig te werk zijn gegaan om ‘op weinig democratische wijze’ invloed te krijgen op het politieke handelen van Hart voor Den Haag. Corruptie dus. In een democratie moeten wethouders en raadsleden het belang van alle burgers dienen, stelt de aanklager, maar bij Hart voor Den Haag kregen donerende ondernemers voorrang.

De Mos zegt dat hij met zijn ombudspolitiek opkomt voor de kleine man, maar zijn handelen gericht op het belang van hemzelf en een groep ondernemers. Vooral grote donateurs, stelt het OM. Omdat corruptie zo schadelijk is voor het vertrouwen in de democratie en een ‘voedingsbodem vormt voor zware, ondermijnende criminaliteit’, spreekt de aanklager van zeer ernstige strafbare feiten. Met deze eis wil het OM ook een signaal afgeven: ‘Corruptie moet blijven worden onderzocht en worden aangepakt.’

Dat in de politiek van De Mos donerende ondernemers werden voorgetrokken, blijkt volgens het OM vooral uit de dossiers over parkeergarage De Zeeheld, bedrijfspand De Schilde en de nachtvergunningen voor zalencentrum Opera. De Mos en Guernaoui liepen bij die projecten hard voor hun donateurs, die – zo blijkt uit mails – dit ook van hem verwachtten. Vooral De Mos week er daarbij niet voor om buiten zijn portefeuille te rommelen, zegt het OM.

‘Ombudspolitiek werd vriendjespolitiek’

De Mos zegt dat hij vooral een daadkrachtig bestuurder wilde zijn, met ‘korte lijnen’. Het OM ziet wel de mogelijkheden van ombudspolitiek: ‘De Mos was een rolmodel voor veel politici en mensen in Den Haag. Dat had positief kunnen uitpakken, maar hij liet zich gebruiken in zijn hang naar macht en status. Ombudspolitiek werd vriendjespolitiek.’ De aanklager constateert op basis van de verhoren en zittingen dat er van enige reflectie geen sprake is. Daarom vindt het een onvoorwaardelijke celstraf op zijn plek. Hetzelfde geldt voor Rachid Guernaoui, maar omdat zijn rol kleiner was, valt zijn strafeis later uit.

Meer: richard de mos – Den Haag FM

Meer: richard de mos – Omroep West

Meer: richard de mos | AD.nl

Web: richarddemos.nl

Web: Home – Hart voor Den Haag

Meer lezen uit dit dossier? Dat kan hier!

Meer: Corruptieaffaire Groep de Mos | AD.nl

Meer: Haagse corruptiezaak – Omroep West

meer: richard de mos – Bing

lees: Richard de Mos – Mijn verhaal (hetboekvandemos.nl)

lees: Richard de Mos – Wikipedia

meer:

Lees: Herinneringen aan Haagse held: ‘Als wij met limo door de stad rijden, is dat een knipoog naar de Tegenpartij’ AD 27.03.2023

Zie ook: Verdediging in de corruptiezaak ex-wethouder Richard de Mos en medeverdachten – laatste pleidooi 02.03.2023

Zie ook: Verdediging in de corruptiezaak ex-wethouder Richard de Mos en medeverdachten – pleidooi vanaf 06.02.2023

Zie ook: Uitspraak 01.02.2023 rechtzitting corruptiezaak ex-wethouder Richard de Mos en medeverdachten – strafeis

Zie ook: Wybren van Haga presenteert de nieuwe partij “Belang van Nederland” – BVNL

Zie ook: Op 23 januari 2023 is de volgende zitting van de corruptiezaak ex-wethouder Richard de Mos en medeverdachten

Zie ook: Het ‘Richard de Mos-effect’ versus het gedonder met de ‘Dubbele petten’ in Den Haag

Zie ook: Op 14 oktober 2022 eerste zitting corruptiezaak ex-wethouder Richard de Mos en medeverdachten

Zie ook: Stand van zaken rechtzaak ex-wethouder Richard de Mos en medeverdachten

Zie ook: Is voorheen wethouder Richard de Mos nu dan echt de Klos ??? – deel 2 – de nasleep

Zie ook: Is voorheen wethouder Richard de Mos nu dan echt de Klos ??? deel 1

zie ook: Code Oranje op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 17 maart 2021

zie ook: Code Oranje versus Richard de Mos en de vlucht naar de Tweede Kamer

Zie ook: Code Rood voor de Haagse PvdA en CDA versus de Groep de Mos affaire !!

zie ook: Den Haag de Klos met Rachi!! – de nasleep deel 8

zie ook: Den Haag de Klos met Groep de Mos !! – de nasleep deel 7

zie ook: Den Haag de Klos met Groep de Mos !! – de nasleep deel 6

zie ook: Den Haag de Klos met Groep de Mos !! – de nasleep deel 5

zie ook: Den Haag de Klos met Groep de Mos !! – de nasleep deel 4

zie ook: Den Haag de Klos met Groep de Mos ??!! – de nasleep deel 3

zie ook: Den Haag de Klos met Groep de Mos ??!! – de nasleep deel 2

Zie ook: Den Haag de klos met Groep de Mos ??!! – de nasleep deel 1

Zie ook: Den Haag de klos met Groep de Mos ??!!

Zie ook: Groep de Mos en het Haagse bonnetjesschandaal

Zie ook: Vriendjespolitiek in de Haagse Coalitie ??

Zie ook: Verplicht de Integriteitstoets voor Wethouders

Zie ook: Het Haagse corruptie-meldpunt versus integriteit bestuurders

nog meer:

Lees: Uitspraak rechtszaak Richard de Mos: celstraf, taakstraf of vrijspraak? – Omroep West 15.04.2023

Lees: Op deze dag is de uitspraak in corruptiezaak De Mos AD 15.03.2023

Lees: Rechter doet 21 april uitspraak in zaak-De Mos: ‘Vertrouwen in dat het recht zal zegevieren’ – Omroep West 15.03.2023

Lees: Rechtbank doet 21 april uitspraak in zaak-De Mos: ‘Rotsvast vertrouwen in een goede afloop’ – Den Haag FM 15.03.2023

Wijkberaad Bezuidenhout is bezorgd over de plannen met het voormalig ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid – de nasleep

Sloop van oud ministerie voor honderden woningen stap dichterbij

Den Haag verwacht dat het aantal inwoners in de komende jaren snel zal stijgen. Om de bevolkingsgroei op te vangen wil de gemeente vooral bouwen rond de stations Laan van NOI, CS en Hollands Spoor (CID).

Het oude ministerie van Sociale Zaken in Den Haag wordt waarschijnlijk gesloopt. Op de plek van het gebouw, naast station Laan van NOI, moeten vier torens met in totaal 1000 tot 1200 woningen verrijzen. Verder moeten er kantoren, horeca, winkels en een huisartsenpost komen.

Sfeerimpressie Schenkzijde (copyright VORM Ontwikkeling)

SoZa moet in de komende vijf jaar uitgroeien tot dé plek in Nederland voor Sociaal & Zaken. De begane grond en het souterrain van SoZa worden een ’co-working space’, een plek waar sociale en maatschappelijke ondernemers een levendige gemeenschap vormen met vluchtelingen en buurtbewoners.

Over de toekomst van het voormalig departement wordt al lang gesproken in de gemeenteraad. Het huidige gebouw werd in 1990 opgeleverd. In 2015 verhuisde het ministerie naar de binnenstad van Den Haag. Eind 2016 werd het gebouw voor 23 miljoen euro gekocht door een projectontwikkelaar/investeerder.

Tijdens de vluchtelingencrisis van 2015 werden statushouders in het pand opgevangen. Bedoeling was dat de statushouders en jonge Hagenaars onder een dak gingen samenwonen. De ontwikkelaars noemen het oude ministerie in hun plannen “een gesloten burcht in de stad”.

Al sinds die tijd voert de gemeente gesprekken met de nieuwe eigenaar. Het idee was aanvankelijk dat het zou blijven staan. Daarbij speelde een rol dat het karakteristieke pand is ontworpen door de bekende Nederlandse architect Herman Herzberger. En notabene architect Herman Hertzberger heeft de sloopplannen fel bekritiseerd.

Oud-wethouder Norder: `Het gebouw is echt iconisch´

Sloop het voormalige ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in Bezuidenhout niet, maar verbouw het pand. ‘Het is echt een iconisch gebouw’, zo klinkt het pleidooi van oud-wethouder Norder (PvdA) in Spuigasten op Den Haag FM.

Bewoners en politiek hebben grote moeite met de bouw van vier torens op de plek van het voormalig ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vlak naast treinstation Laan van NOI. De bewoners vinden dat zij tijdens de inspraakronde voor de gek zijn gehouden. De politiek twijfelt over de omvang van de nieuwbouw van 75 tot 125 meter hoog.

Het plan

Aan de Anna van Hannoverstraat komt een groep gebouwen: de ‘AnnA’. Het plan gaat uit van 2 gebouwen van maximaal 35 meter hoog. Met daarop 4 torens van elk maximaal 75 meter hoog.

Woningen en kantoren

In de AnnA komen 1000 tot 1200 woningen. De woningen variëren van klein tot groot. De helft bestaat uit betaalbare koop- en huurwoningen. Hieronder zijn ook sociale huurwoningen. Verder komt er een ‘IT Security Campus’. Dit is een gebied voor bedrijven die werken aan internetveiligheid en technologie.

Inrichting

• Op de benedenverdieping van de AnnA is ruimte voor kinderopvang, winkels en horeca.
• Er komt meer groene ruimte bij de gebouwen. Er komen aantrekkelijke looproutes vanaf het station naar het Beatrixkwartier, de Schenk en de wijk Bezuidenhout.
• Fietsen en auto’s worden binnen geparkeerd. AnnA is vooral voor nieuwe bewoners en gebruikers die een eigen auto minder belangrijk vinden. Ze maken gebruik van openbaar vervoer, deelauto’s en fiets.

Sfeerimpressie plein Schenkzijde (copyright VORM Ontwikkeling)

Besluiten

VORM Ontwikkeling is de eigenaar van het SoZa-gebouw en wil graag deze plek ontwikkelen. Daarvoor heeft de ontwikkelaar de afgelopen jaren onderzocht wat bewoners en bedrijven op deze plek nodig hebben. Ook de gemeente heeft plannen voor deze plek.

De gemeente heeft de voorwaarden voor het plan beschreven. Die beschrijving heet een Planuitwerkingskader (PUK). De gemeenteraad heeft dit PUK op 16 december 2021 vastgesteld. Hierbij zijn voorwaarden aangepast, zoals een lagere maximale bouwhoogte van de torens.

Kijk voor meer informatie over het plan ‘AnnA’ en voor alle verslagen op de website van VORM(externe link).

Meedenken en inspraak

De ontwikkelaars en de gemeente werken het ontwerp voor het gebied en de gebouwen komende tijd verder uit. Dit doen ze samen met omwonenden. Daarbij is aandacht voor de architectuur en de invulling van de gebouwen.

Klankbordgroepen Bouwplan

Voor het meedenken over het bouwplan organiseerde de ontwikkelaar in mei en juni 2022 bijeenkomsten met klankbordgroepen. In de klankbordgroepen is van gedachte gewisseld over bijvoorbeeld het gebouw en de openbare ruimte. Over de resultaten ervan was op 6 juli 2022 een bijeenkomst voor iedereen die in de buurt woont. Kijk voor meer informatie over de klankbordgroepen op de website van VORM(externe link).

Lees hier het verslag van de bijeenkomsten: Participatieboek SoZa Bouwplan(externe link).

De voorstellen erin voor de openbare ruimte gaan alleen over de buitenruimte direct naast de gebouwen. Voor de hele buitenruimte van het stationsgebied stelt de gemeente Den Haag nog een plan op. In het bouwplan van de ontwikkelaar kunnen ook nog aanpassingen nodig zijn. Dit kan als blijkt dat iets niet past in dit plan van de gemeente of bijvoorbeeld het bestemmingsplan.

Bestemmingsplan

Voordat de bouw kan beginnen moet de gemeente eerst een bestemmingsplan vaststellen. Het PUK is de basis voor dat bestemmingsplan. Als het bestemmingsplan is vastgesteld kan de ontwikkelaar een omgevingsvergunning aanvragen. Na goedkeuring van de vergunning kan de ontwikkelaar de bouw voorbereiden.

Inmiddels heeft de gemeente Den Haag deze plannen voor het zogeheten bestemmingsplan dinsdag 14.03.2023 ter inzage gelegd. Dat betekent dat mensen in de komende zes weken kunnen reageren op de bouwplannen. De gemeente maakt later bekend hoe de sloop en nieuwbouw gaan verlopen.

Zie ook:

• Planuitwerkingskader SoZa locatie (RIS 309866)(externe link)
• Verslag bewonersbijeenkomst 26 oktober 2021 (RIS 310641 bijlage)(externe link)
• Ontwikkelingen rond station Laan van NOI
• Central Innovation District

Zie verder ook: Wijkberaad Bezuidenhout is bezorgd over de plannen met het voormalig ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Meer: Anna van Hannoverstraat ‘AnnA’ – Search (bing.com)

Meer: Den Haag – Herontwikkeling voormalig ministerie Sociale Zaken (SoZa)

Nog Meer:

Lees: Ze leken dood en begraven, maar plots komt er schot in deze bouwplannen AD 16.03.2023

Lees: Sloop van oud ministerie voor honderden woningen stap dichterbij AD 14.03.2023

Lees: Sloop van oud ministerie voor honderden woningen stap dichterbij  MSN 14.03.2023

Klimaatdemonstratie 11.03.2023 in het Haagse Zuiderpark en meer !!!! – terugblik

Demonstratie

Den Haag stond zaterdag 11.03.2023 volledig in het teken demonstraties. Het Zuiderpark stond vol met boeren en de Utrechtsebaan (A12) was geblokkeerd door klimaatdemonstranten.  

Kortom, zaterdag was de dag van het boerenprotest in het Zuiderpark en de klimaatdemonstratie op de Utrechtsebaan (A12). In Den Haag was de hele dag een noodbevel van kracht

Zo verliep de dag met demonstraties van klimaatactivisten en boeren

© Politie Den Haag

Dag vol demonstraties kwam ten einde

Actievoerders worden een voor een afgevoerd© ANP

22.40 uur: A12 weer open na blokkade

De Utrechtsebaan (A12) is weer open voor alle verkeer. De snelweg was bijna elf uur afgesloten vanwege de klimaatdemonstratie.

Lees ook: A12 na demonstratiedag weer open voor verkeer, honderden arrestaties verricht

21.55 uur: 700 arrestaties verricht

Tijdens de klimaatdemonstratie op en rond de Utrechtsebaan (A12) en het boerenprotest in het Zuiderpark zijn 700 mensen aangehouden. Dat heeft de politie bekendgemaakt.

21.00 uur: Vier kletsnatte actievoerders onwel geraakt

Vier kletsnatte actievoerders die onderkoeld waren geraakt nadat zij werden natgespoten door waterkanonnen van de politie, zijn onwel geraakt. De gemeente Den Haag heeft dat bekendgemaakt. Veiligheidsregio Haaglanden had op de Zuid-Hollandlaan, die kruist aan de Utrechtsebaan (A12), tenten opgezet waar hulpdiensten onderkoelde demonstranten opvingen. Veertien actievoerders hebben zich daar gemeld.

20.30 uur: ‘Triest dat politie nodig was’, blikt burgemeester terug

‘Over het algemeen is de demonstratie in het Zuiderpark rustig verlopen’, blikt de Haagse burgemeester Jan van Zanen (VVD) in een schriftelijke verklaring terug op de demonstratiedag. Hij baalt ervan dat een shovelchauffeur een afzetting in het Zuiderpark vernielde waardoor 25 voertuigen het demonstratieterrein konden oprijden. Ook vindt Van Zanen het triest dat de actievoerders op de A12, ondanks het gedogen om vijf uur lang de snelweg te blokkeren, niet uit zichzelf weggingen waardoor de politie waterkanonnen en de ME moest inzetten.

20.15 uur: Alle demonstranten van snelweg verwijderd

Anderhalf uur na de arrestatie van de eerste demonstrant, is ook de laatste afgevoerd. Zodra de snelweg is schoongemaakt gaat de A12 weer open voor het verkeer, meldt de politie.

20.10 uur: Beelden van aanhoudingen op A12

Demonstranten van Extinction Rebellion worden aangehouden

20.00 uur: Bussen met demonstranten botsen op elkaar

Twee bussen vol met demonstranten zijn op elkaar gebotst. Daardoor zitten er deuken in de bussen en zijn ruiten gesneuveld.

Ruiten zijn gesneuveld van bussen die de arrestanten vervoeren© Omroep West

19.50 uur: Hoogwerker arriveert

Toch nog een aantal demonstranten die de hoogte hebben opgezocht. Een hoogwerker is ter plaatse gekomen om de actievoerders naar beneden te halen.

19.30 uur: Arresteren demonstranten op A12 duurt voort

Inmiddels is de politie een klein uur bezig met het arresteren van demonstranten die weigeren de snelweg te verlaten.

Een van de demonstranten wordt afgevoerd door de politie© ANP

19.00 uur: Politiebaas blikt terug op klimaatactie

‘Wij kijken tevreden terug als niemand gewond raakt en iedereen zonder geweld naar huis gaat. Dat is gebeurd, dus ik ben tevreden. Ook al vind ik het jammer dat wij de waterwerper hebben moeten inzetten’, blikt politiebaas Paul van Musscher terug op de demonstratie op de Utrechtsebaan.

‘De burgemeester heeft de demonstratie vijf uur gedoogd. Dat is echt heel lang. Wij hebben gekozen voor de minst gewelddadige vorm, dus er is geneveld en wapenstokken zijn niet gebruikt. Iedereen die desondanks bleef zitten, is aangehouden.’

Steeds minder klimaatactivisten blijven over op de A12. De politie is nog steeds bezig met het ontruimen van de weg. Een voor een worden de resterende demonstranten weggehaald. Ze worden in bussen gezet en aangehouden.

Politiechef Paul van Musscher blikt terug op dag vol demonstraties

18.45 uur: Politie bezig met ontruiming A12

De politie is bezig met het ontruimen van de A12. Demonstranten van Extinction Rebellion worden van de snelweg gehaald en in bussen gezet. Zij zijn dan ook aangehouden.

Op de weg zitten naar schatting nog ruim honderd demonstranten. Verder staat langs de weg nog een groep van een paar honderd sympathisanten die de actievoerders aanmoedigen.

18.40 uur: Demonstranten worden afgevoerd

Alle demonstranten die zich nu nog op de A12 begeven, worden door de politie opgetild of meegesleurd. Zij worden in bussen gezet. Iedereen die via bussen wordt afgevoerd, is aangehouden.

18.25 uur: Aantal demonstranten kiest eieren voor zijn geld

Weinig beweging de laatste minuten op de Utrechtsebaan. Enkele tientallen demonstranten van Extinction Rebellion zitten nog op de grond, omsingeld door de politie. Een heel aantal andere activisten is vertrokken. Ook de actievoerders die in bomen en lantaarnpalen geklommen waren, zijn inmiddels naar beneden, weet mediapartner Omroep West.

17.50 uur: Demonstranten omsingeld door politie

De demonstranten zijn omsingeld door de politie. Aan de ene kant staat het waterkanon opgesteld en aan de andere kant een cordon aan politieagenten. Ook komen tien politiebusjes vol ME’ers en de Marechaussee aangereden om activisten na een eventuele arrestaties af te voeren, meldt mediapartner Omroep West.

De politie ter plaatste roept demonstranten op om te vertrekken van de A12, richting het Malieveld. Anders worden ze aangehouden.

17.30 uur – Actievoerders rillend op grond

De standvastige actievoerders die nog niet zijn vertrokken, worden nog steeds natgespoten door het waterkanon. Ze zitten rillend op de grond met warmtedekens om zich heen. Uit voorzorg – in verband met onderkoeling – zet de brandweer op de Zuid Hollandlaan een tent neer, laat de gemeente weten. Dat is voor droge kleding en een medische check.

17.10 uur – Politie veegt Utrechtsebaan leeg

De politie is begonnen met het schoonvegen van de Utrechtsebaan (A12), waar al uren demonstranten van Extinction Rebellion zitten. De waterkannonnen worden daarbij ingezet. Er wordt een ‘benevelstraal’ gebruikt om demonstranten te ontmoedigen op die plek te blijven.

Activisten juichen iedere keer als ze natgespoten worden, sommigen zoeken de waterstraal zelfs bewust op. Velen die nog op de weg zitten of staan hebben poncho’s bij zich. De demonstranten probeerden eerder het waterkanon te blokkeren. In een speech riep een actievoerder op om bij de inzet van het waterkanon, te gaan liggen en het hoofd te beschermen.

16.25 uur – Boerenprotest afgelopen

Het boerenprotest in het Zuiderpark is afgelopen. De demonstranten die zaterdag bijeenkwamen voor het protest van Farmers Defence Force en Samen voor Nederland vertrekken inmiddels weer uit het Zuiderpark in Den Haag.

Met de actie wilden de demonstranten boerenstandpunten naar voren brengen over het stikstofbeleid en de gedwongen uitkoop van boeren. Ook demonstreerden ze om andere maatschappelijke problemen, zei FDF eerder, zoals de toeslagenaffaire en de gascrisis in Groningen.

Rond het middaguur was er kort een opstootje langs het veld. Daarbij werd nog iemand aangehouden. Het Rode Kruis laat ter plaatse weten dat er verder geen incidenten zijn geweest.

16.20 uur – Klimaatdemonstratie moet 17.00 uur ontbonden zijn

De gemeente en politie hebben de klimaatdemonstranten van Extinction Rebellion die op de weg bij het Malieveld zitten een deadline gegeven. De demonstratie moet om 17.00 uur ontbonden zijn. Daarna zal de politie maatregelen nemen.

De politie spreekt kwetsbare mensen zoals minderjarigen en mindervaliden actief aan om weg te gaan.

16.00 uur – Klimaatdemonstranten moeten van weg af

Actievoerders die nog op de weg bij het Malieveld zitten, wordt verzocht zich te verwijderen. Dat is volgens de gemeente voor de veiligheid van demonstranten en politiepersoneel.

‘Doel is om de weg voor het donker is weer helemaal vrij te hebben.’

14.55 uur – Agenten gewond bij aanhouding shovelchauffeur

Bij de aanhouding van de shovelchauffeur die bij het protest van Farmers Defence Force door een afzetting heenreed, zijn twee agenten lichtgewond geraakt. Dat meldt de politie. Het gebeurde toen de man zich verzette.

De chauffeur is aangehouden voor vernieling, verzet tegen aanhouding en overtreden van het noodbevel.

14.40 uur – Politie arresteert demonstrant die sticker op waterkanon plakt

De politie heeft zaterdag een klimaatactivist opgepakt die een sticker op een waterwerper van de politie plakte. De persoon is aangehouden voor belediging, meldt de politie op Twitter.

© Den Haag FM

Extinction Rebellion (XR) protesteert op de snelweg A12 bij Den Haag tegen fossiele subsidies. Het waterkanon is nog niet gebruikt, maar wel aanwezig bij de demonstratie.

13.50 uur – A12 gaat weer deels open

De A12 (Utrechtsebaan) kan weer gedeeltelijk open, meldt de gemeente. Dat gaat ook gebeuren. Er kan nog verkeershinder zijn, want bij het Malieveld zitten er nog actievoerders van Extinction Rebellion op de weg. Daardoor kan er nog verkeershinder zijn.

De gemeente benadrukt altijd de aanwijzingen van politie op te volgen.

13.40 uur – Waterwerpers versierd door demonstranten

13.20 uur – Duizenden boeren in Zuiderpark

In het Zuiderpark hebben duizenden mensen zich verzameld voor het boerenprotest. Vanaf 13.00 uur worden op het podium meerdere toespraken gegeven. Boeren demonstreren tot 16.00 uur tegen het stikstofbeleid van het kabinet.

© Richard Mulder

Duizenden demonstranten in Zuiderpark© Richard Mulder

13.10 uur – Politie staat blokkade voorlopig toe

‘Alles verloopt volgens afspraak’, verklaart Paul van Musscher, hoofdcommissaris van Politie Eenheid Den Haag tegen mediapartner Omroep West over de A12-blokkade van Extinction Rebellion. ‘Het waterkanon staat klaar, maar is nog niet ingezet. Dat gebeurt pas als er gevaar dreigt voor mensen en dieren.’

Op dit moment laat de politie de situatie zoals het nu is. ‘Wij komen op die manier ruimschoots tegemoet aan het demonstratierecht’, vindt Van Musscher.

12.45 uur – Demonstranten nog op de weg

Er zijn nog steeds veel mensen op de been bij de verschillende demonstraties in de stad. De sfeer rondom de Utrechtsebaan is volgens een verslaggever van Den Haag FM rustig en ‘gemoedelijk’.

12.30 uur – Gemeente waarschuwt voor drukte in stad

De gemeente Den Haag waarschuwt dat de drukte in en naar de stad snel toeneemt en dat parkeerterreinen vol raken. Op twee plekken in de stad wordt zaterdag actie gevoerd, door boeren en klimaatactivisten van Extinction Rebellion (XR). De gemeente adviseert om met het openbaar vervoer te komen.

12.25 uur – Afzetting vernield, vrachtwagens Zuiderpark opgereden

Een shovel heeft een afzetting eruit gereden in het Zuiderpark, bij de Vreeswijkstraat. Daardoor konden meerdere vrachtwagens het terrein oprijden. De chauffeur van de shovel is aangehouden voor vernieling, verzet tegen aanhouding en overtreden van het noodbevel.

De politie meldt dat de shovel in beslag wordt genomen.

© Omroep West

12.15 uur – Demonstranten blokkeren A12

Klimaatactivisten van Extinction Rebellion (XR) hebben zaterdagmiddag de A12 geblokkeerd. De politie probeerde ze tegen te houden en waarschuwt dat ingegrepen gaat worden. Vanuit verschillende kanten gingen een paar duizend activisten de Utrechtsebaan op en gingen bij de ingang van de tunnelbak zitten.

© Regio15

De gemeente heeft toestemming gegeven de waterwerper in te zetten.

© Den Haag FM

Lees ook: Demonstranten blokkeren A12, snelweg deels weer open

11.55 uur – A12 afgesloten voor verkeer

De politie waarschuwt op Twitter dat de A12 wordt afgesloten voor al het verkeer.

11.45 uur – Politie waarschuwt demonstranten dat blokkade verboden is

De politie en de gemeente Den Haag waarschuwen rondom de Utrechtsebaan dat het blokkeren van de snelweg verboden is. De politie roept om dat demonstreren op de nabijgelegen Koekamp wel is toegestaan en verwijst de actievoerders daarnaartoe. ‘Als u de Utrechtsebaan toch zal betreden dan zal de ME optreden en kunnen ze daarbij geweld gebruiken’, wordt omgeroepen.

Medewerkers van de gemeente Den Haag delen flyers uit rondom de Utrechtsebaan, agenten staan klaar bij om in te grijpen.

11.30 uur – Zuiderpark stroomt vol

Het wordt steeds drukker in het Zuiderpark. Er zijn honderden mensen op het veld. Veel van hen hebben omgekeerde vlaggen bij zich. Ook lopen veel mensen met borden waar protestteksten op staan.

Zuiderpark stroomt vol© Omroep West

Rond 11.30 uur kwam er een stoet met een tractor en veertien trucks het park ingereden. De gemeente had vooraf bepaald dat er maximaal twee tractoren bij de demonstratie mogen staan. Die reden rond 11.45 uur het veld op waar gedemonstreerd gaat worden.

Steeds meer demonstranten in het Zuiderpark© Den Haag FM

11.10 uur – Klimaatactivisten arriveren

Extinction Rebellion is inmiddels ook gearriveerd in Den Haag. ‘Wij verwachten met twee keer zoveel mensen te zijn als de vorige keer in januari’, zegt een woordvoerder ter plaatse tegen Omroep West. ‘Wij gaan met 2700 mensen de A12 blokkeren en 2000 mensen gaan ons bovenaan de snelweg aanmoedigen.’

11.00 uur – Groep tractoren aan de kant gezet

Zo’n dertig tractoren zijn zaterdagochtend aan de kant gezet op de Tiber, in de buurt van industrieterrein Forepark. Het gaat om een groep uit Nieuwleusen (Overijssel).

Volgens de groep zijn ze door politie van de weg geleid. De groep zegt hun tractoren niet te willen laten staan om verder te reizen met het openbaar vervoer. De groep was al eerder aangesproken door politie in het gebied van een andere politie-eenheid, meldt een woordvoerder van de politie.

Ook in Den Hoorn zijn tractoren langs de weg gezet.

De tractoren waren onderweg naar het Zuiderpark© Regio15

10.55 uur – Politie stuurt vrachtwagens weg

Meerdere vrachtwagens zijn vandaag richting het Zuiderpark gekomen. De politie heeft de bestuurders van de vrachtwagens die ter hoogte van de Sportcampus stonden aangesproken dat de voertuigen er niet mogen staan. Daarna zijn zij vertrokken.

10.40 uur – Politiebaas: ‘Tot op heden gaat het goed’

‘Het gaat tot op heden goed’, zegt Paul van Musscher, hoofdcommissaris van Politie Eenheid Den Haag, zo’n anderhalf uur voor aanvang van de aangekondigde demonstraties tegen mediapartner Omroep West. ‘Er is een noodbevel uitgevaardigd door de burgemeester. Dat is bedoeld om een titel te hebben zodat mensen met hun tractor of vrachtwagen verplicht kunnen worden te rijden naar een plek die de politie aanwijst. En dat gaat tot op heden goed.’

Wat is het doel van de politie? ‘Voor ons is dag geslaagd als iedereen heel en veilig thuis is, zonder confrontaties. En dat iedereen op een correcte manier zijn mening kan uit en gebruik kan maken van het demonstratierecht’, besluit Van Musscher.

10.15 uur – Eerste boeren gearriveerd

In het Haagse Zuiderpark zijn de eerste boeren druk bezig met de opbouw voor de demonstratie, die rond 12.00 uur begint. Het is nog rustig in het park, al schalt er wel luide muziek door de enorme speakers.

Het terrein van de demonstratie is afgezet met hekken. Een paar uur voor het protest zijn er nog geen tractoren in het park. Vooraf heeft de gemeente toestemming gegeven voor maximaal twee tractoren. De politie houdt van een afstand een oogje in het zeil.

Veel omgekeerde vlaggen in het Zuiderpark© Omroep West

Een actievoerder in het Zuiderpark© Den Haag FM

9.30 uur – Legervoertuigen rijden stad in

Om te voorkomen dat demonstranten met tractor het centrum in gaan zet de politie flexibele wegafzettingen in. ‘Als de situatie daarom vraagt wordt de doorgang tijdelijk afgesloten.’

De legertrucks met daarop containers staan onder meer in de Grote Marktstraat bij de kruising met het Spui, op de Fluwelen Burgwal achter het stadhuis en waar de Bezuidenhoutseweg overgaat in de Herengracht, dichtbij centraal station. Op het Lange Voorhout stond zaterdagochtend ook een aantal shovels. Daarnaast is toegang tot het Noordeinde vanaf De Plaats afgesloten met twee blokken om te voorkomen dat er een tractor door kan.

9.15 uur – Podium Zuiderpark opgebouwd

Het podium in het Zuiderpark is inmiddels opgebouwd, ziet mediapartner Omroep West. Op de dranghekken voor het podium zijn posters van minister Christianne van der Wal (VVD), verantwoordelijk voor Natuur en Stikstof, geplakt. Daar staat de tekst op geschreven: Salaris: € 175.548,48. Betaalt ze straks uw voedsel?.

Lees ook: Farmers Defence Force verwacht meer dan twee tractoren bij boerenprotest

9.10 uur – Meerdere tractoren op weg naar Den Haag

Er zijn vanuit meerdere plekken tractoren onderweg naar Den Haag, dat meldt de politie op Twitter. Bestuurders worden aangesproken en mogen de stad niet in.

8.00 uur – Noodbevel van kracht

Trekkers die de stad Den Haag in willen worden weggestuurd of weggeleid bij de stadsgrens. Dat meldt de gemeente Den Haag. Om dat te bewerkstelligen is een noodbevel afgekondigd. De gemeente vreest voor verstoring van de openbare orde en veiligheid.

Vrijdag zijn er in Den Haag drie waterkanonnen uit Duitsland gearriveerd. Volgens de politie staan ze klaar voor eventuele ongeregeldheden. ‘We hebben ze zo achter de hand’, legt een woordvoerder uit.

Meer: Klimaatactivisten én boerenprotest in Den Haag | AD.nl

meer:

Zie ook: Klimaatdemonstratie 11.03.2023 in het Haagse Zuiderpark en meer !!!!

Zie ook: Klimaatmars 06.11.2021 in Amsterdam – terugblik

Zie ook: Klimaatmars 10.03.2019 van de Dam naar Museumplein Amsterdam – terugblik

Zie ook: Klimaatdemonstratie 07.02.2019 op het Malieveld – terugblik

Nog meer:

Lees: Extinction Rebellion demonstreert zingend in de Haagse raadzaal: burgemeester grijpt in AD 30.03.2023

Lees: Shovelchauffeur Johan R. erkent als ‘soeverein mens’ rechtspraak niet, wat houdt dat in? AD 24.03.2023

Lees: Shovelchauffeur niet terug naar cel na misdragingen bij boerenprotest – Omroep West 24.03.2023

Lees: Vier weken cel voor activist Johan R. voor vernieling, verzet bij aanhouding en mishandeling van agenten AD 24.03.2023

Lees: ‘Soevereine’ shovelbestuurder die hek vernielde veroordeeld tot vier weken cel RTL 24.03.2023

Lees: Shovelbestuurder (60) veroordeeld tot 4 weken cel: ’Hekje netjes opzijgezet’ Telegraaf 24.03.2023

Lees: Vier weken cel voor shovelbestuurder die door politieafzetting Zuiderpark reed NOS 24.03.2023

Lees: Shovelchauffeur veroordeeld na verwonden agenten en slopen hek bij Zuiderpark – Omroep West 24.03.2023

Lees: Vier weken celstraf voor shovelchauffeur die afzetting vernielde MSN 24.03.2023

Lees: OM eist acht weken cel voor ‘soevereine’ shovelbestuurder die hek vernielde RTL 24.03.2023

Lees: Shovelchauffeur opnieuw voor de rechter na afgewezen wraking MSN 24.03.2023

Lees: Ingrijpen bij een klimaatblokkade? De burgemeester doet het nooit goed AD 23.03.2023

Lees: Burgemeester verdedigt inzet waterkanon: ‘Het heeft wel iets opgeleverd’ – Omroep West 22.03.2023

Lees: Boeren protsteren weer bij gevangenis waar Johan R. vastzit, toeterende tractoren voor ingang  AD 22.03.2023

Lees: Wie is Johan R., de man voor wie tientallen boeren met toeterende tractoren bij gevangenis verzamelden? AD 21.03.2023

Lees: Opgepakte shovelchauffeur komt vrijdag voor de rechter RTL 21.03.2023

Lees: Shovelchauffeur na afgewezen wrakingsverzoek vrijdag opnieuw voor de rechter – Den Haag FM 21.03.2023

Lees: Steunbetuiging met tractoren bij gevangenis voor shovelchauffeur Telegraaf 20.03.2023

Lees: Steunbetuiging voor shovelbestuurder Johan R. bij gevangenis Alphen RTL 20.03.2023

Lees: Steunbetuiging voor shovelbestuurder Johan R. bij gevangenis Alphen MSN 20.03.2023

Lees: Van Zanen: gebruik van waterkanonnen bij A12-demonstratie was ‘noodzakelijk en gerechtvaardigd’ AD 18.03.2023

Lees: Shovelbestuurder die door afzetting boerenprotest reed wraakt rechtbank NOS 17.03.2023

Lees: Johan (60), die tijdens boerenprotest door afzetting reed, wil andere rechter: ‘Zijn leugens samengesteld’ AD 17.03.2023

Lees: Shovelbestuurder boerenprotesten zet rechtbank op stelten RTL 17.03.2023

Lees: Shovelboer die door afzetting reed bij protest voor de rechter MSN 17.03.2023

Lees: Nieuw: raadsleden die zich opwerpen als waarnemer bij Haagse demonstraties. Maar is dat wel verstandig? AD 15.03.2023

Lees: Van klein clubje naar protestgroep met duizenden fans: wat is het geheim van Extinction Rebellion? AD 14.03.2023

Lees: Shovelchauffeur (60) die politieafzetting doorbrak ook verdacht van mishandeling en bedreiging  AD 14.03.2023

Lees: Shovelchauffeur verdacht van vernieling, mishandeling en bedreiging, vrijdag voor rechter – Den Haag FM 14.03.2023

Lees: Stichting Zuiderpark opgelucht over verloop boerenprotest: ‘Het leek eerder een soort festival’ – Den Haag FM 13.03.2023

Lees: Shovelchauffeur (60) die politieafzetting doorbrak ook verdacht van mishandeling en bedreiging AD 13.03.2023

Lees: Alleen shovelchauffeur maandag nog vast na demonstraties Den Haag AD 13.03.2023

Lees: Aangehouden shovelchauffeur blijft in cel, vrijdag voor rechter – Omroep West 13.03.2023

Lees: Shovelchauffeur nog zeker tot vrijdag vast Telegraaf 13.03.2023

Lees: Alleen chauffeur shovel nog vast na protesten in Den Haag MSN 13.03.2023

Lees: Alleen chauffeur shovel nog vast na protesten in Den Haag RTL 13.03.2023

Lees: Alleen shovelchauffeur maandag nog vast na demonstraties – Den Haag FM 13.03.2023

Lees: Gemeenteraad verdeeld over gebruik waterkanon: ‘Eerder, harder en zwaarder moeten inzetten’ – Den Haag FM 13.03.2023

Lees: Natgespoten door de politie. Eigen schuld dikke bult!? AD 13.03.2023

Lees: Eén groep boeren stond in Den Haag niet bij andere boeren, maar tussen de klimaatactivisten AD 12.03.2023

Lees: Burgemeester: dat blokkeren A12 niet mocht, was duidelijk MSN 12.03.2023

Lees: Haagse gemeenteraad verdeeld over gebruik waterkanon: ‘Eerder, harder en zwaarder moeten inzetten’ – Omroep West 12.03.2023

Lees: Extinction Rebellion: tevreden, maar er gingen ook dingen mis MSN 12.03.2023

Lees: De ‘benevelstraal’ en droge kleren in een tent: zo heftig is het blokkeren van de A12 ook weer niet MSN 12.03.2023

Lees: De ‘benevelstraal’ en droge kleren in een tent: zo heftig is het blokkeren van de A12 ook weer niet – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 12.03.2023

Lees: Nog drie klimaatactivisten en één boerendemonstrant vast in Den Haag NU 12.03.2023

Lees: Nog vier demonstranten vast na demonstraties in Den Haag NOS 12.03.2023

Lees: Nog vier demonstranten vast na protesten in Den Haag RTL 12.03.2023

Lees: Rutte over protesten: ‘Echt absurd!’ | Video Telegraaf 12.03.2023

Lees: Rutte over inzet waterkanon op A12: eigen schuld, dikke bult MSN 12.03.2023

Lees: Honderden opgepakte activisten rillend weer op straat gezet na A12 blokkade: ‘Eigen schuld, dikke bult’ AD 12.03.2023

Lees: Rutte over arrestaties Extinction Rebellion: ‘Eigen schuld, dikke bult’ RTL 12.03.2023

Lees: Rutte over arrestaties Extinction Rebellion: ‘Eigen schuld, dikke bult’ MSN 12.03.2023

Lees: Meeste demonstranten klimaatprotest A12 weer vrijgelaten – Omroep West 12.03.2023

Lees: Politiechef tevreden na dag vol demonstraties: ‘We waren scherp en coulant’ – Omroep West 12.03.2023

Lees: Zo’n 700 klimaatactivisten aangehouden, vier demonstranten onwel – Den Haag FM 12.03.2023

Lees: Politie zet waterkanon in om klimaatdemonstranten van Utrechtsebaan te krijgen – Omroep West 12.03.2023

Lees: LEES TERUG: Zo verliep de dag met demonstraties van klimaatactivisten en boeren – Den Haag FM 11.03.2023

Lees: Duizenden boeren protesteren vlak voor verkiezingen in Zuiderpark: ‘Kentering nodig in politiek’ – Omroep West 11.03.2023

LIVE | Alle demonstranten van A12 verwijderd door ME – Vier actievoerders onwel geraakt – Omroep West 11.03.2023

Lees: Vanuit deze cockpit houdt de politie vandaag demonstranten in het vizier – Omroep West 11.03.2023

Lees: Vanuit deze cockpit houdt de politie de demonstraties in Den Haag in vizier – Omroep West Video 11.03.2023

Lees: LIVE | Activisten blokkeren A12, vrachtwagens rijden Zuiderpark in na vernieling blokkade met shovel AD 11.03.2023

Lees: Demonstraties in Den Haag in volle gang, kijk mee via onze livestream – Omroep West 11.03.2023

Lees: LIVE | Klimaatactivisten proberen A12 te blokkeren, honderden demonstranten FDF in het Zuiderpark  Telegraaf 11.03.2023

Lees: LIVE | Politie staat voorlopig toe om A12 te blokkeren – Duizenden boeren in Zuiderpark – Omroep West 11.03.2023

Lees: Drukke dag voor Den Haag: boerenprotest in Zuiderpark en actie Extinction Rebellion op A12  MSN 11.03.2023

Lees: Boerenprotest in Zuiderpark en actie Extinction Rebellion op A12 (businessinsider.nl) 11.03.2023

Lees: Den Haag wacht gespannen protestdag met boeren en klimaatactivisten: vijf vragen RTL 11.03.2023

Lees: Den Haag wacht gespannen protestdag met boeren en klimaatactivisten: vijf vragen MSN 11.03.2023

Lees: Vooraf gevreesde demonstratie van boeren verloopt rustig en vreedzaam, alleen incident met shovel AD 11.03.2023

lees: Alle klimaatactivisten van A12 verwijderd, weg bijna weer open voor verkeer NU 11.03.2023

Lees: Klimaatprotest A12 voorbij, 700 demonstranten aangehouden NOS 11.03.2023

Lees: Zo’n 700 klimaatactivisten aangehouden bij demonstratie XR op A12 MSN 11.03.2023

Lees: LIVE | Snelwegblokkade A12 eindigt na acht uur met 700 aanhoudingen, vier actievoerders onwel geraakt AD 11.03.2023

Lees: Klimaatprotest A12 voorbij, ‘honderden demonstranten gearresteerd’ – Omroep West 11.03.2023

Lees: Urenlange blokkade A12 eindigt met politieactie: ‘Heb ik over voor ons klimaat’ – Omroep West 11.03.2023

Lees: Laatste demonstranten van de A12, ook actievoerders weg uit boom MSN 03.2023

Lees: Gemeente Den Haag wil ‘voor het donker’ activisten van A12 hebben MSN 11.03.2023

Lees: Zevenhonderd arrestaties bij klimaatblokkade A12 in Den Haag NU 11.03.2023

Lees: Laatste demonstranten van A12 gehaald: 700 aanhoudingen Telegraaf 11.03.2023

Lees: Politie begint ontruiming door activisten geblokkeerde snelweg MSN 11.03.2023

Lees: Burgemeester: triest dat actie van politie in Den Haag nodig was MSN 11.03.2023

Lees: Demonstranten onderkoeld na douche op de Utrechtsebaan | Regio15.nl 11.03.2023

Lees: Vier actievoerders XR onwel geraakt bij demonstratie A12 MSN 11.03.2023

Lees: Rutte wijzigt campagneplan en gaat toch niet flyeren om de hoek bij klimaatprotest AD 11.03.2023

Lees: Rutte gaat toch niet flyeren om de hoek bij klimaatprotest MSN 11.03.2023

Lees: Greenpeace: waterkanon inzetten tegen demonstranten gaat te ver MSN 11.03.2023

Lees: Extinction Rebellion-activisten wijken niet voor waterkanon RTL 11.03.2023

Lees: Actievoerders Extinction Rebellion blokkeren waterkanon NU 11.03.2023

Lees: Politie arresteert demonstrant die sticker op waterkanon plakt MSN 11.03.2023

Lees: Politie zet waterkanonnen in om A12-blokkade op te heffen NU 11.03.2023

Lees: Politie ontruimt geblokkeerde snelweg A12, waterkanon ingezet NOS 11.03.2023

Lees: Zien: ME zet waterkanon in tegen klimaatactivisten op A12 | Video Telegraaf 11.03.2023

Lees: Waterkanonnen ingezet om demonstranten van A12 te halen – Omroep West 11.03.2023

Lees: Boer begrijpt klimaatactivisten niet: ‘Waarom moet het op zo’n achterlijke manier?’ | Video Telegraaf 11.03.2023

Lees: Op pad met protesterende boeren: ‘Nederland moet weten hoe radeloos wij zijn’ AD 11.03.2023

Lees: Geert Wilders: ‘We moeten heel snel van dit kabinet af’ | Video  Telegraaf 11.03.2023

Lees: Henk Bres bij boerenprotest: ‘Het is één grote zooi in Nederland’ | Video Telegraaf 11.03.2023

Lees: Extinction Rebellion houdt nog deel van A12 in Den Haag bezet  NOS 11.03.2023

Lees: Demonstranten blokkeren A12, snelweg deels weer open – Den Haag FM 11.03.2023

Lees: A12 weer open, laatste deel blijft dicht door klimaatactie MSN 11.03.2023

Lees: Gemeente Den Haag: drukte neem toe, kom met openbaar vervoer MSN 11.03.2023

Lees: Je laten arresteren voor het klimaat: dit is Extinction Rebellion RTL 11.03.2023

Lees: Extinction Rebellion oefent voor snelwegblokkade – Omroep West 11.03.2023

Lees: Tal van BN’ers bij demonstratie Extinction Rebellion op A12 MSN 11.03.2023

Lees: Moeders staan samen met dochters op A12: ‘Door haar weet ik dat we iets kunnen veranderen’  AD 11.032023

Lees: Carice: kom geweldloos in actie voor onze kwetsbare aarde MSN 11.03.2023

Lees: Carice van Houten steunt klimaatactie uit ‘angst voor toekomst zoontje’ RTL 11.03.2023

Lees: Carice van Houten steunt klimaatactie uit ‘angst voor toekomst zoontje’ MSN 11.03.2023

Lees: FDF houdt ‘grootste actie’ ooit in het Zuiderpark in Den Haag MSN 11.03.2023

Lees: Klimaatactivisten weten ondanks verbod toch A12 bij Den Haag te blokkeren NU 11.03.2023

Lees: Duizenden betogen tegen stikstofbeleid in Zuiderpark Den Haag NOS 11.03.2023

Lees: Legervoertuigen rijden Den Haag binnen voor demonstratiedag – Omroep West 11.03.2023

Lees: Klimaatactivisten zitten op de Utrechtsebaan en zwarte doeken worden verwijderd – Omroep West 11.03.2023

Lees: Betoger met shovel rijdt blokkade omver bij boerenprotest in Den Haag NOS 11.03.2023

Lees: Shovel sloopt afzetting, vrachtwagens rijden Zuiderpark in – Omroep West 11.03.2023

Lees: Betoger met shovel rijdt blokkade omver bij boerenprotest in Den Haag – Omroep West 11.03.2023

Lees: Vrachtwagens rijden Zuiderpark in na vernieling blokkade met shovel MSN 11.03.2023

Lees: LIVE | Vrachtwagens rijden Zuiderpark in na vernieling blokkade met shovel – Den Haag FM 11.03.2023

Lees: Boeren maken zich op voor demonstratie in Haags Zuiderpark MSN 11.03.2023

Lees: Boeren maken zich op voor demonstratie in Haags Zuiderpark – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 11.03.2023

Lees: ’Moederziel alleen’ is Rutger op zijn tractor onderweg naar het boerenprotest Telegraaf 11.03.2023

Lees: XR protesteert op de A12/Utrechtsebaan | Regio15.nl 11.03.2023

Lees: Grootschalig boerenprotest in het Zuiderpark | Regio15.nl 11.03.2023

Lees: Extinction Rebellion: meer dan 3000 mensen blokkeren snelweg A12 MSN 11.03.2023

Lees: Extinction Rebellion blokkeert ondanks verbod opnieuw A12 in Den Haag – Omroep West 11.03.2023

Lees: Politie waarschuwt demonstranten dat blokkade verboden is MSN 11.03.2023

Lees: A12 weer deels open, laatste deel blijft dicht vanwege klimaatactie NU 11.03.2023

Lees: A12 weer grotendeel open, meer dan 15.000 boeren in Zuiderpark RTL 11.03.2023

Lees: Klimaatactivisten weten ondanks verbod toch A12 bij Den Haag te blokkeren NU 11.03.2023

Lees: Demonstranten Extinction Rebellion zitten op A12, snelweg afgesloten – Den Haag FM 11.03.2023

Lees: A12 geblokkeerd door klimaatdemonstranten, waterkanon staat klaar – Omroep West 11.03.2023

Lees: Klimaatactivisten Extinction Rebellion beginnen blokkade A12 MSN 11.03.2023

Lees: Activisten van Extinction Rebellion blokkeren de A12 in Den Haag – Wel.nl (welingelichtekringen.nl) 11.03.2023

lees: Activisten blokkeren A12 en boeren komen samen in Zuiderpark NU 11.03.2023

Lees: Blokkade A12 begonnen en meer dan 15.000 boeren in Zuiderpark MSN 11.03.2023

Lees: Duizenden boeren bij protest, tientallen probeerden met trekker te komen  NU 11-03.2023

Lees: Noodbevel in Den Haag, trekkers worden weggestuurd bij stadsgrens MSN 11.03.2023

Lees: Groep tractoren aan de kant gezet aan rand van Den Haag MSN 11.03.2023

Lees: Politie zet tientallen tractors stil langs A4 NU 11.03.2023

Lees: Tractoren op weg naar boerenprotest Den Haag tegengehouden RTL 11.03.2023

Lees: Politie arresteert mensen voorafgaand aan protesten in Den Haag NU 11.03.2023

Lees: Zwaar materieel in Haagse binnenstad voor demonstraties MSN 11.03.2023

Lees: Klimaatbeweging verwacht bijna 5000 actievoerders, trekkers van boeren mogen Den Haag niet in AD 11.03.2023

Lees: XR verwacht zo’n 4600 mensen voor blokkade en protest A12 MSN 11.03.2023

Lees: Tientallen trekkers op weg naar Den Haag, politiemacht op de been  Telegraaf 11.03.2023

Lees: Tientallen trekkers op weg naar Den Haag, noodbevel van kracht RTL 11.03.2023

Lees: Tientallen trekkers op weg naar Den Haag, noodbevel van kracht MSN 11.03.2023

Lees: Den Haag maakt zich op voor drukke demonstratiedag NOS 10.03.2023

Verdediging in de corruptiezaak ex-wethouder Richard de Mos en medeverdachten – laatste pleidooi 02.03.2023

Nog zeker vijf weken wachten op vonnis corruptiezaak

Richard de Mos en de zeven andere corruptieverdachten moeten nog zeker vijf weken wachten op het oordeel van de rechter. Door de agenda’s van de rechtbank, verdachten en hun advocaten wordt nu gezocht naar een dag in de week van 17 tot 21 april.

Dat melden advocaten en hoofdverdachte De Mos aan het AD. Een woordvoerder van de rechtbank van Rotterdam meldt dat er ‘nog geen datum’ is ingepland. De Haagse corruptieaffaire draait om vriendjespolitiek, omkoping, lekken van geheime informatie en de vorming van een criminele organisatie in en rond de politieke partij van de Haagse ex-wethouder Richard de Mos.

Lees ook.

• Acht maanden cel geëist tegen laatste verdachte in zaak De Mos: ‘Kan me geen dealtjes herinneren’

• Emotioneel laatste woord zaak – De Mos: ‘Geef me mijn toekomst terug’

Volgens het Openbaar Ministerie spanden De Mos, twee partijgenoten en vijf horeca- en vastgoedondernemers jarenlang samen. In ruil voor ruim een ton aan verdachte partijdonaties kregen de ondernemers invloed op beleid, voorrang en voordeel, onder meer bestaande uit geheime informatie en nachtvergunningen.

De inhoudelijke behandeling van de zaak liep van eind januari tot medio februari in de rechtbank van Rotterdam. Het OM eist 22 maanden cel tegen De Mos en een beroepsverbod van twee jaar. De strafeisen tegen de andere politici en ondernemers pakken lager uit.

Alle betrokkenen ontkennen schuld. De Mos vindt het jammer dat hij nog weken langer moet wachten, meldt hij: ,,Die maand langer wachten op vrijspraak kan er na 3,5 jaar wachten ook wel bij. Maar ik kijk er natuurlijk naar uit om ervan af te zijn.”

Laatste verdachte in de zaak `De Mos´

Het is dus nog niet helemaal bekend wanneer precies het vonnis valt in de Haagse corruptiezaak. De Rotterdamse rechtbank zou dinsdag een datum prikken, na het behandelen van de laatste verdachte in zaak-De Mos, maar mede door volle agenda’s is er nog geen duidelijkheid wanneer dat kan. Zeer waarschijnlijk niet voor april.

Dit vertelde de voorzitter van de rechtbank dinsdag 07.03.2023 tijdens de bespreking van het dossier van Michel Zaadhof. De vastgoedondernemer kon om gezondheidsredenen niet tegelijk met de andere zeven verdachten in de in de rechtbank verschijnen. De rechtbank wilde geen uitspraakdatum prikken voordat ook Zaadhof zijn verhaal had kunnen vertellen en zou wachten tot dinsdag. Maar een geschikte dag vinden blijkt lastiger dan gedacht.

‘Veel verdachten en advocaten willen aanwezig zijn bij het vonnis, waardoor er veel verhinderdata zijn opgegeven’, luidt de gedeeltelijke verklaring van de voorzitter. Ook speelt mee dat dezelfde drie rechters ook betrokken zijn bij een andere grote zaak. ‘Beiden willen we graag goed doen.’ De andere zaak dient begin april en de rechtbank overweegt pas daarna uitspraak te doen. Wel geeft de rechter aan dat hij het niet ‘op de lange baan wil schuiven’.

Acht maanden cel geëist

Met de bespreking van Zaadhofs dossier is wel de inhoudelijke behandeling ten einde gekomen. Hij hoorde de officier van justitie acht maanden celstraf tegen hem eisen, waarvan vier voorwaardelijk. Zaadhof wordt net als de andere verdachten beschuldigd van deelname aan een criminele organisatie. Tevens zou hij zich schuldig hebben gemaakt aan omkoping van ambtenaren, en medeplegen van schending van het ambtsgeheim.

Zaadhof was tot voor kort met medeverdachte Edwin Jansen aandeelhouder van NU Projectontwikkeling, dat tot 2019 weer aandeelhouder was van Zaadhofs eigen bedrijf. Zaadhof zat samen met Jansen in 2018 in het campagneteam en vanuit zijn bedrijf werd er een donatie gedaan voor de website van Hart voor Den Haag.

Na de verkiezingswinst gaf Zaadhof vanuit de klankbordgroep advies aan Richard de Mos en Rachid Guernaoui bij de coalitieonderhandelingen. Zaadhof zat daarna ook kort in het partijbestuur.

Herhaling van zetten

De behandeling van Zaadhofs dossier was dinsdag grotendeels een herhaling van zetten. Opnieuw werd gesproken over de parkeergarage de Zeeheld, De Leyweg en de zogeheten erfpachtsupletie. Maar in tegenstelling tot bijvoorbeeld Jansen komt Zaadhof vooral zijdelings voor in deze dossiers, vaak omdat anderen hem benaderden met mail- of telefoonberichten.

Zo wordt Zaadhof verdacht van medeplegen van schending van het ambtsgeheim doordat vertrouwelijke documenten over cultuurpaleis Amare met hem werden gedeeld. Zaadhof zegt dat mensen hem vooral vroegen om advies: ‘Als je al die berichten wantrouwend bekijkt, kan je van alles interpreteren, maar je moet als Openbaar Ministerie (OM) ook openstaan voor alternatieve scenario’s.’

Zaadhof speelt zijn grootste rol in het dossier rond kantoorpand De Schilde, als adviseur van jeugdvriend Atilla Akyol. Akyol wilde dit pand aanvankelijk huren om tentamens te faciliteren voor zijn klant Universiteit Leiden.

Zaadhof ging mee met Akyol naar gesprekken met de gemeente, waarin terloops ook het idee ontstond om horeca en arbeidsmigranten te huisvesten in het pand. Dat laatste kwam De Mos weer goed uit, omdat het ‘Polenhotel’ bij de Uithof weg moest en De Mos daar graag Plopsaland wilde vestigen.

Samenloop van omstandigheden

Zaadhof noemt dit vooral een samenloop van omstandigheden en een ‘creatieve ingeving’ van De Mos. Hij had er zelf geen belang bij: ‘Misschien als het pand zou worden gekocht en we er in de toekomst woningen konden maken, maar dat bleek geen optie.’ Zijn bemoeienis met Groep de Mos kwam volgens hem alleen voort uit maatschappelijke betrokkenheid.

Als de rechtbank een appje voorhoudt waarin Zaadhof tegen Jansen zegt dat hij met enige tegenzin wel wil toetreden tot het bestuur van Hart voor Den Haag omdat ‘Richard veel voor ons heeft gedaan’, reageert Zaadhof: ‘Ik kan me nu niets herinneren dat De Mos ooit voor mij persoonlijk heeft gedaan. Hij heeft zich wel ingezet voor De Zeeheld (de garage was eigendom van NU, red.), maar daarin had ik geen belang.’

‘Vraagt om meer uitleg’

De officier van justitie vindt dat een dergelijk bericht vraagt om meer uitleg, blijkt in het requisitoir. In vergelijkbare berichten als ‘we hebben ze niet voor niets de grootste gemaakt’, volgens Zaadhof een knipoog naar de partijslogan, ziet het OM bewijs van een bewuste intentie om invloed te kopen.

En waar Zaadhof zegt dat hij slechts 2.500 euro heeft gedoneerd vanuit zijn eigen bedrijf voor een website, beschouwt het OM ook de donaties vanuit NU als van hem afkomstig. Daarmee komt de teller voor Zaadhof op ruim 11.000 euro.

Dat Zaadhof in het dossier De Schilde alleen een adviserende rol heeft gespeeld, maakt voor het OM ook weinig uit. Akyol en Zaadhof werden voorgetrokken door De Mos, is de redenatie, en daarmee nam Zaadhof ook deel aan een criminele organisatie.

De officier erkent wel dat Zaadhofs rol kleiner is dan die van andere verdachten. De strafeis van acht maanden is dan ook lager dan de meeste anderen, die vaak elf maanden of langer hoorden eisen.

Met de haren bijgesleept

De advocaat van Zaadhof, Judith de Boer, zegt dat haar cliënt er met de haren bij is gesleept door het OM en dat er geen enkel bewijs is. Het OM is volgens haar helemaal niet geïnteresseerd in waarheidsvinding en ze stelt – opnieuw – dat het dossier een verkeerde samenvatting geeft van de daadwerkelijke gesprekken.

Zo concludeert het OM uit berichten van Zaadhof over het leveren van een wethouder door zijn bedrijf, dat daarmee De Mos wordt bedoeld. Maar volgens Zaadhof is hij zelf een keer gepolst door De Mos of hij mogelijk interesse heeft in die positie (‘nee’) en maakte hij daar een grapje over. Al met al wordt Zaadhof gecriminaliseerd op basis van een paar flauwe grappen, stelt zijn advocaat. Zij eist daarom volledige vrijspraak.

Laatste woorden

Omdat het OM afziet van verdere repliek, komen daarmee elf dagen inhoudelijke behandeling ten einde. De laatste woorden zijn voor Michel Zaadhof, maar die verwijst terug naar zijn woorden eerder tijdens de zitting. Hij hoopt dat anderen in de toekomst een zelfde lot als hem bespaard blijft en dat de uitspraak van de rechtbank niet leidt tot angst bij ondernemers om betrokken te raken bij de politiek. ‘Want dat vertrouwen is al wankel.’

Tot slot richt hij zich nog tot de voorzitter: ‘Ik wil u bedanken voor dit proces, en dat doe ik niet uit beleefdheid. Ik heb andere verdachten gesproken en durf wel te zeggen dat wij het als helend hebben ervaren, dat er toch naar ons geluisterd lijkt te worden.’

Meer: richard de mos – Den Haag FM

Meer: richard de mos – Omroep West

Meer: richard de mos | AD.nl

Web: richarddemos.nl

Web: Home – Hart voor Den Haag

Meer lezen uit dit dossier? Dat kan hier!

Meer: Corruptieaffaire Groep de Mos | AD.nl

Meer: Haagse corruptiezaak – Omroep West

meer: richard de mos – Bing

lees: Richard de Mos – Mijn verhaal (hetboekvandemos.nl)

lees: Richard de Mos – Wikipedia

nog meer:

Zie ook: Verdediging in de corruptiezaak ex-wethouder Richard de Mos en medeverdachten – pleidooi vanaf 06.02.2023

Zie ook: Uitspraak 01.02.2023 rechtzitting corruptiezaak ex-wethouder Richard de Mos en medeverdachten – strafeis

Zie ook: Wybren van Haga presenteert de nieuwe partij “Belang van Nederland” – BVNL

Zie ook: Op 23 januari 2023 is de volgende zitting van de corruptiezaak ex-wethouder Richard de Mos en medeverdachten

Zie ook: Het ‘Richard de Mos-effect’ versus het gedonder met de ‘Dubbele petten’ in Den Haag

Zie ook: Op 14 oktober 2022 eerste zitting corruptiezaak ex-wethouder Richard de Mos en medeverdachten

Zie ook: Stand van zaken rechtzaak ex-wethouder Richard de Mos en medeverdachten

Zie ook: Is voorheen wethouder Richard de Mos nu dan echt de Klos ??? – deel 2 – de nasleep

Zie ook: Is voorheen wethouder Richard de Mos nu dan echt de Klos ??? deel 1

zie ook: Code Oranje op weg naar de 2e kamerverkiezingen op 17 maart 2021

zie ook: Code Oranje versus Richard de Mos en de vlucht naar de Tweede Kamer

Zie ook: Code Rood voor de Haagse PvdA en CDA versus de Groep de Mos affaire !!

zie ook: Den Haag de Klos met Rachi!! – de nasleep deel 8

zie ook: Den Haag de Klos met Groep de Mos !! – de nasleep deel 7

zie ook: Den Haag de Klos met Groep de Mos !! – de nasleep deel 6

zie ook: Den Haag de Klos met Groep de Mos !! – de nasleep deel 5

zie ook: Den Haag de Klos met Groep de Mos !! – de nasleep deel 4

zie ook: Den Haag de Klos met Groep de Mos ??!! – de nasleep deel 3

zie ook: Den Haag de Klos met Groep de Mos ??!! – de nasleep deel 2

Zie ook: Den Haag de klos met Groep de Mos ??!! – de nasleep deel 1

Zie ook: Den Haag de klos met Groep de Mos ??!!

Zie ook: Groep de Mos en het Haagse bonnetjesschandaal

Zie ook: Vriendjespolitiek in de Haagse Coalitie ??

Zie ook: Verplicht de Integriteitstoets voor Wethouders

Zie ook: Het Haagse corruptie-meldpunt versus integriteit bestuurders

nog veel meer:

Lees: De Mos moet nog zeker vijf weken wachten op vonnis corruptiezaak: ‘Ik kijk ernaar uit om ervan af te zijn’ AD 09.03.2023

Lees: Laatste verdachte in zaak-De Mos hoort celstraf eisen – Den Haag FM 08.03.2023

Lees: Laatste verdachte in zaak-De Mos hoort celstraf eisen – Omroep West 07.03.2023

Lees: Acht maanden cel geëist tegen laatste verdachte in zaak De Mos: ‘Kan me geen dealtjes herinneren’ AD 07.03.2023