Posthoorn 13.11.2019
‘Deltaplan’ Den Haag Zuid West
Woensdag 26.02.2020 is Tref. Morgenstond geopend. Een Sportief Buurthuis, dat inwoners van Escamp meer moet gaan laten bewegen.
Wethouder Martijn Balster verzorgde de opening van het buurthuis. “Het staat hier vol met allerlei manieren om gelijk in beweging te komen, dat helpt natuurlijk ontzettend om de buurt te inspireren. Maar daarnaast kom je hier ook andere wijkgenoten tegen en die ontmoetingen zijn ontzettend belangrijk. Juist in deze stadsdelen.”
Telegraaf 05.03.2021
De inwoners van het stadsdeel Escamp kampen met veel problemen. De armoede is groot, de werkloosheid hoog, veel mensen hebben schulden en het stadsdeel is het minst actieve stadsdeel van allemaal. Dat blijkt uit cijfers van de gemeente Den Haag.
Om het laatste probleem aan te pakken, opent de gemeente vier sportieve buurthuizen in de wijken Moerwijk, Morgenstond, Bouwlust en Vrederust. Het buurthuis in Morgenstond is gevestigd in de sporthal van korfbalvereniging Ons Eibernest en werd woensdagmiddag geopend.
Meer nodig
De vier sportieve buurthuizen is een van de maatregelen om de problemen van Escamp aan te pakken. ‘Maar er is veel meer nodig’, zegt Balster. ‘In Escamp is sprake van armoede, achterstallig onderhoud van woningen, er zijn problemen achter de voordeur, er is veel eenzaamheid. Daar willen wij als stadsbestuur wat aan gaan doen.’
Zie ook: Aan informateur Boele Staal – Brandbrief bewonersplatform Den Haag Zuidwest
Stadsdeeldirecteur René Baron maakte zich al eerder grote zorgen over Den Haag Zuidwest. ‘Als we niet uitkijken, voltrekt zich onder onze ogen een sociale ramp’, schrijft de topambtenaar op de website platformstad.nl. zie hier
Buurtwerkers doen hun stinkende best om de boel bij elkaar te houden, maar het is niet genoeg, aldus René Baron.
Telegraaf 06.02.2020
Zuid-West 3.0
AD 30.07.2020
AD 29.07.2020
Nieuwe Impuls
Bewoners van De Zichten in Zuidwest zijn de eersten die hun huis moeten verlaten, als corporatie Staedion en de gemeente Den Haag volgend jaar beginnen met de renovatie van de wijk, die twintig jaar gaat duren. ,,Ik ben hier net komen wonen in een appartement van 60 vierkante meter, net als de mensen boven mij. Met zes kinderen.”
Hele straten in de Haagse wijken Bouwlust en Vrederust moeten tegen de vlakte, om het zuidwesten van de stad een nieuwe impuls te geven. Dat is de ambitie van het stadsbestuur en woningcorporatie Staedion, die op de Dreven, de Zichten en de Gaarden ruim tweeduizend huizen uit de wederopbouwtijd willen vervangen.
De woningen maken plaats voor meer hoogbouw met meer voorzieningen dan er nu zijn in de achterstandswijk. Door alles van de grond af aan opnieuw in te richten, kunnen in dezelfde gebieden 3500 extra woningen worden gebouwd. Die moet rijkere mensen verlokken om naar dit stadsdeel te trekken.
Den Haag Zuidwest krijgt de komende jaren een Metamorfose. De gemeente Den Haag, woningcorporatie Staedion en bouwbedrijf Heijmans investeren flink in de buurten Dreven, Gaarden en Zichten: 2.000 woningen van Staedion worden vernieuwd en daarnaast worden 3.500 extra woningen toegevoegd. Dat staat in een document dat het stadsbestuur maandag naar de gemeenteraad heeft verzonden.
Bij ruim 2.000 huishoudens viel afgelopen vrijdag 10.07.2020 een brief op de mat, om bewoners over de plannen te informeren. Wethouder Martijn Balster (PvdA) van wonen, wijken en welzijn: “Het is een grote opgave, een ferme eerste stap om Zuidwest verder vooruit te helpen.
AD 21.11.2019
AD 16.09.2019
AD 05.09.2019
Aanpak Den Haag Zuidwest op stoom: ‘Wees er en zie mij, dat is genoeg’
Het is een van de belangrijke doelen van het Haagse college. Het verbeteren van het leven van de inwoners van Den Haag Zuidwest. Afgelopen najaar zijn tientallen sociale projecten in het stadsdeel van start gegaan die hiervoor moeten zorgen. Bij Betje in de Betje Wolffstraat is zo’n project. ‘Bij ons draait het om een ding: wees er en zie mij. Dat is genoeg’, zegt Mariëlle van der Zwan van Bij Betje.
Den Haag Zuidwest is een stadsdeel met veel problemen. De armoede is groot, veel huizen zijn slecht en de leefbaarheid houdt te wensen over. In 2019 is in Den Haag de Regiodeal van start gegaan, een samenwerking van de gemeente en het Rijk.
Het Rijk heeft 7,5 miljoen euro beschikbaar gesteld zodat de achterstand van Den Haag Zuidwest ingelopen kan worden. De gemeente heeft daarbovenop 10 miljoen euro vrijgemaakt. Het geld is gestoken in tientallen sociale projecten die inwoners helpen om bijvoorbeeld uit een isolement te komen, werk te vinden of schulden af te lossen.
Wijkwinkel Bij Betje in de Betje Wolffstraat in Moerwijk is een project dat al langer loopt. Deze woensdagmiddag is er veel bedrijvigheid. Vrijwilligers maken tientallen maaltijden klaar die ze rond gaan brengen in de wijk. Normaal gesproken eten buurtbewoners gezamenlijk in de wijkwinkel. Maar vanwege het coronavirus is dit momenteel niet mogelijk.
Woningen
Het blijft niet bij sociale projecten alleen. Ook de woningen in Zuidwest moeten flink verbeterd worden, want er is sprake van veel achterstallig onderhoud, schimmel en vocht. Ook wil Den Haag tienduizend nieuwe woningen bijbouwen in de wijk. Balster: ‘Hiervoor hebben we tientallen miljoenen euro’s uitgetrokken.’
Maar de stad kijkt ook naar het Rijk. ‘Na deze Regiodeal-projecten willen we dat Zuidwest onderdeel wordt van een Nationaal Programma. Dat betekent dat het Rijk meebetaalt aan het oplossen van de problemen in de wijk. Wij hebben hiervoor zeker tweehonderd miljoen euro nodig van het Rijk. Zo kunnen we twintig jaar lang investeren in de toekomst van de bewoners van Zuidwest.’
AD 23.05.2019
Telegraaf 23.05.2019
AD 24.05.2019
Steeds meer sociale problemen stapelen zich op in Zuidwest, stelt René Baron. Sterker: ,,Als we niet uitkijken voltrekt zich onder onze ogen een sociale ramp: het uiteenvallen van onze samenleving”, zo schrijft hij in zijn artikel “De ongedeelde stad’.
De eerste tekenen van het drama zijn al zichtbaar, meent René Baron stadsdeeldirecteur Escamp. In het artikel schetst hij een portiekflat ergens in Zuidwest, waarin de bewoners elkaar niet of nauwelijks kennen en één voor één met problemen kampen: van verslaving en psychische klachten tot werkloosheid en onderverhuur. ,,Buurtwerkers doen hun stinkende best om de boel bij elkaar te houden, maar het is niet genoeg”, zegt hij.
AD 25.05.2019
Pierre Heijnen uit Zuid West
Honderdduizenden Hagenaars groeiden op in Zuidwest, het stadsdeel dat een enorme opknapbeurt te wachten staat.
Er zijn meer dingen waar Pierre Heijnen (65) heel enthousiast over kan worden: ADO Den Haag of onderwijs als de nieuwe sociale zekerheid. Maar bij het onderwerp De wijk van je jeugd stuiteren de herinneringen van de bestuursvoorzitter van ROC Mondriaan en prominente Haagse PvdA’er flitsend door de ruimte.
AD 02.02.2019
De noodkreet van René Baron is opvallend. Ambtenaren houden zich in het openbaar doorgaans verre van politiek beladen onderwerpen. Zijn bijdrage aan het debat over de toekomst van Den Haag is er dan ook één op ‘persoonlijke titel’. Voor een toelichting is hij niet bereikbaar.
De problemen van Zuidwest zijn die van Den Haag. Als meest gesegregeerde stad van ons land zijn de verschillen tussen de arme en rijke wijken nergens zo groot als hier.
Uit het onderzoek van de Haagse campus van de Universiteit Leiden blijkt dat maar liefst een kwart van de gezinnen in Haagse krachtwijken geen geld heeft voor goede voeding. Hetgeen leidt tot geschrokken reacties in de gemeenteraad.
Sterker nog: de kloof tussen de kwetsbare wijken en de rest van de stad wordt alleen maar groter, stelt René Baron stadsdeeldirecteur Escamp. Of het nu gaat om zaken als opleiding en gezondheid of inkomen en veiligheid.
Nog niet te laat
Maar te laat is het nog niet. Naar een idee van oud-wethouder Adri Duivesteijn pleit René Baron voor ‘een deltaplan voor samenlevingsopbouw’. Zo zouden er samenlevingsprojecten en community centers moeten komen om verbindingen te leggen tussen de vele bevolkingsgroepen in de kwetsbare wijken: ,,Mensen die elkaar anders niet eens aankijken”.
Ook moet er diverser gebouwd worden, zodat inwoners die meer gaan verdienen in de wijk kunnen blijven wonen. Verder is het zaak iets te doen aan de zieltogende winkelstrips door ze bijvoorbeeld in te zetten voor leer-werktrajecten en start-ups.
Woningaanbod
Ruimtelijk en programmatisch is Zuidwest eenzijdig qua woningaanbod, voorzieningenaanbod en openbare ruimte. De verdichtingsopgave komt daar nu bij. Team Nieuw Zuidwest gelooft dat ruimtelijke en programmatische ingrepen kunnen een sociaal economische impuls geven. Maar wel met een focus op:
Inclusiviteit – Bestaande en nieuwe bewoners moeten zich ‘thuis’ voelen.
Vitaliteit – Vitale lokale economie met voldoende koopkracht.
Beleving – Inspirerende leefomgeving.
NIEUW ZUIDWEST formuleerde 7 kansen en uitgangspunten voor ruimtelijke ingrepen langs de Melis Stokelaan. Ze werkten die principes verder uit in twee ruimtelijke denkrichtingen: Park Centraal en Meander.
Lees meer over het voorstel NIEUW ZUIDWEST
Betrokkenheid bewoners
De Meppelweg en Melis Stokelaan stonden op 11 oktober 2018 centraal in het STADatelier dat Platform STAD organiseerde. De resultaten werden gepresenteerd en besproken tijdens het STADgesprek ‘Ontwerpen aan verbinding voor Den Haag Zuidwest’. Kijk hier voor meer informatie.
Stadsdeelwethouder Bert van Alphen
Ook hebben er gesprekrondes plaatsgevonden met de bewoners. Zo was er op 28.11.2018 een bijeenkomst in Brede Buurtschool Kleurrijk op de Ambachtsgaarde.
Discus Interactief diner (start 22:50)
De avond was een groot succes!
De gespreksrondes hebben een enorme lijst aan initiatieven en ideeën opgeleverd. Meer dan 120 buurtbewoners, ambtenaren en vertegenwoordigers van organisaties en bedrijven waren aanwezig.
Zie het verslag, hierin kunt u rustig teruglezen wat er die avond allemaal is besproken. Achterin vindt u een lijst met alle initiatieven die deze avond op de kaart zijn geplakt.
Er komen nog meer sessies.
Tijdens die vervolgsessie worden er gezamenlijk een aantal initiatieven -die op tafel zijn gekomen tijdens het diner- uitgekozen die verder worden besproken.
De volgende sessie vindt plaats op woensdag 13 februari 2019, exacte tijdstip en locatie volgen spoedig.
Aftrap
Het kabinet stelt 7,5 miljoen euro beschikbaar voor de verbetering van Den Haag Zuidwest. De gemeente voegt daar minstens 7,5 miljoen aan toe. ,,Dit deel van de stad kan weer opbloeien,’’ zegt wethouder Richard De Mos. De raad is blij.
Volgens De Mos kan van het geld een grote inhaalslag gemaakt worden als het gaat om de ontwikkeling en verbetering van de wijken Bouwlust, Vrederust, Morgenstond en Moerwijk.
Vervolgens gaat de gemeente Den Haag en de woningbouwcorporaties proberen de vernieuwing van Den Haag Zuidwest die door de vastgoedcrisis vrijwel compleet was gestagneerd, nieuw leven in te blazen. Wethouder Boudewijn Revis (VVD, stadsontwikkeling en wonen) heeft daarover met de corporaties afspraken gemaakt. Als eerste gaat Staedion aan de slag in het gebied De Gaarden, De Dreven en De Zichten.
In het deel van Zuidwest dat nu het eerst aan de beurt is, worden woningen gesloopt. De bedoeling is dat hier weer honderd procent sociale woningen voor terugkomen. En dat er ook nog duurdere koopwoningen aan worden toegevoegd. Op dit moment worden daarvoor onder meer de financiële mogelijkheden verkend, aldus de wethouder. De bedoeling is dat midden 2019 meer duidelijkheid ontstaat over wat precies mogelijk is.
Den Haag Zuidwest is een gebied met ongeveer 70.000 inwoners. Vanaf de jaren negentig van de vorige eeuw hebben gemeente en woningbouwcorporaties geprobeerd om het eenzijdig aanbod van woningen en ‘een neerwaartse spiraal’, zoals Revis het noemt, te keren. Woningen werden gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw. Ook kwamen er een nieuw stadsdeelkantoor, bibliotheek, scholen, de Sportcampus Den Haag en werden er culturele voorzieningen gerealiseerd.
Economische crisis
Maar vanaf 2010 viel die vernieuwing bijna helemaal stil door de financiële en economische crisis, de problemen bij Vestia en nieuwe wetgeving, zoals de verhuurdersheffing. Grote investeringen bleven daardoor uit, hoewel de gemeente met de oprichting van de WOM Den Haag Zuidwest nog wel probeerde om de problemen bij Vestia op te vangen.
Ondanks de ingrepen uit het verleden die wel zijn gelukt, gaat het in Zuidwest nog steeds niet goed. Er staan veel sociale woningen, er is veel werkeloosheid, er wonen veel mensen met uitkeringen, er is sprake van verloedering en jongeren doen het relatief slecht op school.
Vandaar dat Revis nu een nieuwe poging gaat doen om samen met de corporaties Zuidwest aan te pakken. Uit de brief die hij onlangs aan de gemeenteraad stuurde, blijkt dat alle partijen gaan proberen om de bestaande woningen te verbeteren of vernieuwen en er ook meer koophuizen te bouwen. Verder worden de oudere woningen van de corporaties verduurzaamd: ze moeten van het gas af.
Winkelcentrum Leyweg opknappen
Daarnaast gaat de gemeente het Winkelcentrum Leyweg herontwikkelen. Dit moet een, in de woorden van de wethouder, ‘breed geschakeerd knooppunt van stedelijk voorzieningen met een regionale betekenis’ worden. Bovendien wordt het groen opgeknapt en gaat de gemeente proberen het gebied veel beter bereikbaar te maken met openbaar vervoer, het liefst een light railverbinding.
Meer;
Zie ook: Moerwijk en de Rotterdam-wet
Zie ook: Zorgen over nieuw Den Haag Zuid West
Zie ook: Brandbrief Herstructurerings-Platform Den Haag Zuid-West
Zuidwest krijgt er zeker drieduizend woningen bij AD 19.12.2018
Voedselarmoede Haagse krachtwijken schokt politiek AD 30.11.2018
Rapport Diner Zuidwest 28.11.2018
Leven in straatarm Moerwijk is loodzwaar AD 24.11.2018
Drie hulploketten voor schulden in Escamp AD 19.11.2018
Miljoenen voor Den Haag Zuidwest OmroepWest 16.11.2018
Vreugde over miljoenen van Rijk voor verbeteren Den Haag Zuidwest AD 16.11.2018
Pleidooi voor nieuwe ROC in Zuidwest AD 18.10.2018
545 nieuwe woningen in Moerwijk-Oost AD 15.10.2018
Den Haag gaat opnieuw proberen Zuidwest te reanimeren OmroepWest 09.10.2018
‘Een sociale ramp dreigt in Zuidwest’ AD 18.01.2018
Zie ook: Fietstocht door de Haagse Escamp 07.07.2019
zie ook: Instortingsgevaar Wederopbouwflats o.a. Haags stadsdeel Escamp – deel 2
zie ook: Instortingsgevaar Wederopbouwflats o.a. stadsdeel Escamp – deel 1
Nog meer;
Den Haag Zuidwest krijgt zak met geld van het rijk voor betaalbare woningen: ‘Mooie eerste stap’
AD 06.11.2020 Een stap in de goede richting voor Den Haag Zuidwest. Het rijk heeft een behoorlijke zak geld, maar liefst 450 miljoen, beschikbaar gesteld om te investeren in betaalbare woningen en de leefbaarheid van kwetsbare gebieden in Nederland. Een deel van het geld is voor Den Haag Zuidwest.
Dit tot grote vreugde van Martijn Balster, wethouder wonen, wijken en welzijn. ,,Een mooie eerste stap voor het leefbaarder, duurzamer en veiliger maken. Samen maken we Zuidwest weer de wijk van hoop en perspectief.”
Volgens de wethouder is de urgentie enorm voor Zuidwest. ,,Door corona is er nóg meer druk op de wijk ontstaan. Armoede, slechte woonomstandigheden, ondermijnende criminaliteit met een vernietigende aantrekkingskracht op jongeren en kwetsbare mensen, werkloosheid. Nu investeren is een investering in de toekomst van mensen die anders wegglijden. Maar ook eenvoudigweg: bittere noodzaak. Veel mensen glijden af, de wijken glijden af.”
Lees ook;
Naast fysieke investeringen is het investeren in mensen ook cruciaal, aldus Martijn Balster.
De wethouder wil het geld onder meer inzetten voor de sloop en nieuwbouw en het opknappen en verduurzamen van slechte woningen. ,,Maar naast fysieke investeringen is het investeren in mensen ook cruciaal: aanpak drugscriminaliteit en louche ondernemers, schuldenpreventie, een veilige en prettige buitenruimte, plek voor taal, ontmoeting en goed onderwijs; en niet te vergeten in vroegsignalering van gezondheidsproblemen.”
Tot 75 miljoen
Hoeveel geld Den Haag Zuidwest van de 450 miljoen euro krijgt is afhankelijk van de aanvragen die worden ingediend. Maar de wethouder schat in behoorlijk wat miljoenen nodig te hebben om Zuidwest een boost te geven. ,,In Zuidwest staan 30.000 woningen en wonen 80.000 mensen. Als je kijkt naar de uitdagingen die er zijn, rekenen we erop dat we op korte termijn tussen de 50 en 75 miljoen nodig hebben.”
De concrete investeringsplannen van de gemeente moeten eerst worden goedgekeurd. Op basis daarvan worden de bedragen uitgekeerd. Bij de gemeente Den Haag liggen er al behoorlijk wat plannen klaar. ,,En we willen het met bewoners doen. Zij moeten weer hoop en perspectief krijgen. Zuidwest op zijn best!.”
Nieuw schoolgebouw, gezondheidscentrum en 40 sociale huurwoningen in Moerwijk-Oost
AD 25.09.2020 Het oude schoolgebouw Locatie Twickelstraat 5 in Moerwijk-Oost staat een metamorfose te wachten. Naast een nieuw schoolgebouw komen er ook een nieuw gezondheidscentrum en circa veertig sociale huurwoningen. In het deel van de school dat blijft staan, komt een bedrijfsverzamelgebouw voor kleine bedrijven.
Het gebouw is voor het laatst gebruikt door de Van den Boschschool, die in 2018 is verhuisd naar een nieuw gebouw aan de Erasmusweg. Daarna is de gemeente aan de slag gegaan met een plan voor de herontwikkeling van deze locatie.
Lees ook;
In de Nota van Uitgangspunten, die naar de gemeenteraad is gestuurd, wordt nu duidelijk wat de gemeente voor ogen heeft. Er komt een nieuw schoolgebouw aan de zijde van het Heeswijkplein. Dit wordt een nieuwe vestiging van de W.P. Blokpoelschool, een school voor speciaal onderwijs.
Parkeerplaatsen
Verder komen er aan de kant van de Zijpendalstraat twee woongebouwen met in totaal veertig sociale huurappartementen. In een van deze gebouwen zal het gezondheidscentrum komen. Vanwege de nieuwe woningen zullen er ook extra parkeerplaatsen komen.
Dit tot vreugde van verantwoordelijk wethouder Martijn Balster (Wonen, Wijken en Welzijn): ,,We bouwen zo letterlijk en figuurlijk een fijne toekomst voor Moerwijk. Ik ben erg blij met dit plan. We investeren niet alleen in woningen, maar ook in nieuwe voorzieningen. Zo draagt dit plan bij aan ons doel om Zuidwest er weer bovenop te krijgen en het weer de wijk van hoop en perspectief te laten worden.”
Wanneer?
De nieuwbouw voor de Blokpoelschool staat gepland om begin 2022 van start te gaan. Voor de woningen en het gezondheidscentrum gaat de gemeente een definitief plan opstellen dat uitgaat van de start van de bouw in 2023 en oplevering in 2024.
Den Haag gaat bouwen in Moerwijk, voor meer woningen en ‘een fijne toekomst’
OmroepWest 25.09.2020 De Haagse buurt Moerwijk krijgt een boost. Het stadsbestuur gaat bouwen aan een nieuwe school, een gezondheidscentrum en zo’n veertig sociale woningen. Daarnaast komt er een bedrijfsverzamelgebouw zodat mensen uit de wijk aan het werk kunnen. ‘Dit plan geeft Moerwijk een impuls’, zegt wethouder Martijn Balster (PvdA).
Moerwijk is een van de wijken in Den Haag waar de armoede en werkloosheid het grootst zijn. Ook zijn veel woningen verouderd en in slechte staat. ‘Moerwijk is best kwetsbaar’, zegt wethouder Balster. ‘Daarom willen wij flink investeren in het stadsdeel Zuidwest en specifiek in Moerwijk. Dit plan draagt bij aan ons doel om Zuidwest er bovenop te krijgen en weer de wijk van hoop en perspectief te laten zijn.’
Een oud en leegstaand schoolgebouw in de Twickelstraat wordt gebruikt voor de nieuwe plannen. ‘De wachtlijst voor sociale woningen is groot’, zegt Balster. ‘Mensen moeten zeven jaar wachten voor ze aan de beurt zijn. Er is dus behoefte aan betaalbare en ook kwalitatief betere woningen in Moerwijk. Daarom komen hier ongeveer veertig sociale woningen.’
Gezondheidscentrum
Naast de woningen komt er ook een gezondheidscentrum. Balster: ‘Dit is een initiatief van de huisartsen in de buurt. De precieze invulling ervan zal tot stand komen samen met de bewoners. Naast een huisartsenpraktijk kan je je voorstellen dat er bijvoorbeeld fysiotherapie gegeven wordt, en voedingsadviezen. Het moet in elk geval een laagdrempelig centrum zijn waar je zo even kan binnenwandelen.’
Bovendien gaat een bedrijfsverzamelgebouw ruimte geven aan lokale ondernemers. ‘Zo wordt de wijkeconomie gestimuleerd’, zegt Balster. ‘We bouwen op deze manier letterlijk en figuurlijk een fijne toekomst voor Moerwijk.’ Voor de woningen en het gezondheidscentrum gaat de gemeente uit van een bouwstart in 2023, en oplevering in 2024.
Meer over dit onderwerp: MOERWIJK WETHOUDER MARTIJN BALSTER HUURWONINGEN SOCIALE WONINGEN
Moerwijk krijgt nieuwe school, gezondheidscentrum en sociale woningen
Den HaagFM 25.09.2020 De Haagse buurt Moerwijk krijgt een boost. Het stadsbestuur gaat bouwen aan een nieuwe school, een gezondheidscentrum en zo’n veertig sociale woningen. Daarnaast komt er een bedrijfsverzamelgebouw zodat mensen uit de wijk aan het werk kunnen. ‘Dit plan geeft Moerwijk een impuls’, zegt wethouder Martijn Balster (PvdA) tegen mediapartner Omroep West.
Moerwijk is een van de wijken in Den Haag waar de armoede en werkloosheid het grootst zijn. Ook zijn veel woningen verouderd en in slechte staat. ‘Moerwijk is best kwetsbaar’, zegt wethouder Balster. ‘Daarom willen wij flink investeren in het stadsdeel Zuidwest en specifiek in Moerwijk. Dit plan draagt bij aan ons doel om Zuidwest er bovenop te krijgen en weer de wijk van hoop en perspectief te laten zijn.’
Een oud en leegstaand schoolgebouw in de Twickelstraat wordt gebruikt voor de nieuwe plannen. ‘De wachtlijst voor sociale woningen is groot’, zegt Balster. ‘Mensen moeten zeven jaar wachten voor ze aan de beurt zijn. Er is dus behoefte aan betaalbare en ook kwalitatief betere woningen in Moerwijk. Daarom komen hier ongeveer veertig sociale woningen.’
Gezondheidscentrum
Naast de woningen komt er ook een gezondheidscentrum. Balster: ‘Dit is een initiatief van de huisartsen in de buurt. De precieze invulling ervan zal tot stand komen samen met de bewoners. Naast een huisartsenpraktijk kan je je voorstellen dat er bijvoorbeeld fysiotherapie gegeven wordt, en voedingsadviezen. Het moet in elk geval een laagdrempelig centrum zijn waar je zo even kan binnenwandelen.’
Bovendien gaat een bedrijfsverzamelgebouw ruimte geven aan lokale ondernemers. ‘Zo wordt de wijkeconomie gestimuleerd’, zegt Balster. ‘We bouwen op deze manier letterlijk en figuurlijk een fijne toekomst voor Moerwijk.’ Voor de woningen en het gezondheidscentrum gaat de gemeente uit van een bouwstart in 2023, en oplevering in 2024.
Bewoners Haagse Erasmusweg boos over sloopplannen: ‘Mijn woning is nog zo fijn’
OmroepWest 04.08.2020 De geplande sloopplannen in Den Haag Zuidwest zijn hard aangekomen bij een aantal bewoners. Zij kregen vorige week te horen dat hun huis tegen de vlakte gaat, maar vinden dat hun woningen nog in goede staat zijn, dus willen ze er alles aan doen om de sloop tegen te houden.
Het gaat om zo’n dertig eengezinswoningen in de huursector van woningcoöperatie Staedion. De huizen vormen een soort eiland tussen een groot aantal flatblokken. Zo’n tien buren protesteren tegen het besluit door middel van een handtekeningenactie en een brief aan de wethouder. Ze zagen de sloop wel aankomen, maar hadden gehoopt dat hun huizen gespaard zouden worden.
Het slopen van de flatblokken en de eengezinswoningen past in het plan van de gemeente Den Haag en Staedion om de wijk te vernieuwen en te verduurzamen. Slopen is een ferme stap, zegt wethouder Martijn Balster, ‘maar we willen hier een plek waar iedereen fatsoenlijk en betaalbaar kan wonen en leven en zich er echt thuis kan voelen’.
Emoties tegenover ratio
Thuis voelen de bewoners zich zeker in de hofjesachtige woningen. Veel van hen wonen er al tientallen jaren. Jacques Bos is 74 jaar en woont al 25 jaar in het straatje met eengezinswoningen. ‘Het is een gezellige plek met hele leuke diverse buren. Echt een mix van alles en nog wat. De sloopplannen vallen wel rauw op mijn dak nu, vooral ook omdat mijn woning nog zo fijn is. Het worden onzekere tijden. Juist nu heb ik spijt dat ik nooit een huisje heb gekocht.’
Het lijkt een verhaal van emoties tegenover ratio. Staedion heeft begrip voor de boosheid van de huurders, maar stelt: ‘Het gaat om een klein deel dat we gaan slopen, slechts tien procent’, aldus manager Edwin Ouwens. De sloop past volgens hem binnen de ambitie om wijken te verduurzamen. ‘De nieuwe huizen moeten gasloos zijn en een energielabel A krijgen; moderne, comfortabele nieuwe woningen. De verouderde huizen die daar nu staan passen niet in het totale plaatje.
LEES OOK: Gemeente wil 3500 extra woningen bouwen in Den Haag Zuidwest, 2000 huurwoningen opgeknapt
Meer over dit onderwerp: DEN HAAG ZUIDWEST SLOOP STAEDION
Alle woonblokken in de hele buurt moeten tegen de vlakte, behalve deze aan De Zichten, en er rechtsachter. Rondom komen flats en complexen van minstens zes verdiepingen hoog. © Peter Franken
AD 30.07.2020 Bewoners van De Zichten in Zuidwest zijn de eersten die hun huis moeten verlaten, als corporatie Staedion en de gemeente Den Haag volgend jaar beginnen met de renovatie van de wijk, die twintig jaar gaat duren. ,,Ik ben hier net komen wonen in een appartement van 60 vierkante meter, net als de mensen boven mij. Met zes kinderen.”
Hele woonblokken aan de straten Ruimzicht en Veldzicht hebben nog steeds geen dubbelglas, ook al was dit materiaal vlak na de oorlog al op de markt, nog voor deze stadsuitbreiding ontworpen werd. Op de Hengelolaan is er – komend vanaf het centrum – eerst het vele groen van de volkstuinen, en dan begint het Zicht rechts na de voetbalvelden en de volkstuintjes.
Lees ook;
De buurt ligt aan begin van de wijk Bouwlust-Vrederust, waar Staedion en de gemeente grootse plannen hebben voor stadsvernieuwing. Abusievelijk vermeldde deze krant gisteren dat de grootschalige sloop- en nieuwbouw in de wijk Morgenstond plaats gaat vinden.
Hoewel dubbelglas al werd verkocht voor deze woningen ontworpen werden, zitten in deze sociale huurwoningen van Staedion nog steeds ramen van enkel glas. ‘Heel koud in de winter’, zegt Odile Jopkovi Flat Sportzicht © Peter Franken
Verwarming
Odile Jopkovi wandelt met de fiets in haar hand naar huis, vanwege alle boodschappen die aan het stuur hangen. Ze woont aan Ruimzicht. ,,In de winter is het binnen heel erg koud, ook met de verwarming aan.”
In de grootschalige vernieuwing van De Zichten, en twee grote stukken van De Dreven en De Gaarden, verderop langs de Erasmusweg, is Jopkovi één van de eersten die moet verhuizen. In totaal staan meer dan 2000 woningen op de nominatie voor sloop, dat moet gebeuren in een periode van bijna twintig jaar. Over twee jaar moet het ‘uitverhuizen’ naar een andere huurwoning beginnen.
Metamorfose
De bewoners krijgen allen een urgentieverklaring van de gemeente, waarmee ze voorrang krijgen op een nieuwe huurwoning. Wie dat wil, mag na de metamorfose terugkeren in het oude buurtje, vertelt Willem van de Ven van woningcorporatie Staedion.
,,Maar dan gelden de gebruikelijke regels. Dat betekent dat bijvoorbeeld het inkomen en de gezinssituatie bepalend zijn voor het type woning waaruit je kan kiezen.”
Bij tweedehandswinkel De Kleine Beurs verkoopt Nico van Biesen een hengel. Bovenbuurman Deepak Krisnasingh kijkt toe, de Oost-Europese klant viel midden in een gesprek over de komende sloop van hun hele buurt, behalve dan het blok waarin hij woont. © Jan-Willem Navis /AD
Dat is dus iets anders dan een ‘vergelijkbare woning’, kreeg Willem Asselberg al te horen. Hij woont temidden van de vier verdiepingen tellende appartementenblokken in een van de rijtjeshuizen, met een voortuintje aan het looppad en een achtertuin.
Zulke tuintjes zullen niet terugkeren, dat is de bewoners wel duidelijk. ,,Maar wij willen onze tuin niet kwijt, dan weiger ik gewoon te vertrekken als de slopers komen, dan bouwen ze maar nieuw hieromheen.”
Geen garanties
Staedion heeft een heel team om bij stadsvernieuwing de huurders te helpen met dit soort wensen. Maar garanties geven ze niet.
Midden in De Zichten mogen twee oude blokken blijven staan, die worden gerenoveerd. Deepak Krisnasingh woont in een ervan. ,,De huizen hier zijn allemaal zo rond de 60 m2 groot, gehorig en achter zonder dubbelglas. Er wonen vaak gezinnen in met wel veel kinderen. Bij mij boven een Marokkaans gezin met zes meiden. Ik mag hopen dat voor dit soort families grotere huizen worden neergezet straks?”
Hoe ze gaan zorgen dat meer woningen stapelen niet langer leidt tot meer ellende stapelen?, aldus Nico van Biesen.
Hij neemt aan van wel, alles wordt tenminste zes hoog hier, en op vele hoeken komt daar een flat bij. De rijtjeshuizen gaan immers ook plat omdat de stad groeit. Nu staan er in de te vernieuwen buurten 3500 woningen. Dat moeten er 5500 worden. Eigenaar Nico van Biesen van tweedehandswinkel De Kleine Beurs vraagt zich af hoe dat gaat uitpakken, nog los van het verkeer.
,,Hoe ze gaan zorgen dat meer woningen stapelen niet langer leidt tot meer ellende stapelen? Dat is wat door het toewijzingsbeleid de afgelopen jaren is gebeurd. Corporaties hebben vaak niks te zeggen over aan wie ze een huis geven, dat zijn allemaal landelijke regels. Maar de samenstelling bepaalt wel of het een leuke buurt is.”
Metamorfose Zuidwest: 3.500 nieuwe woningen en opknapbeurt voor 2.000 huurhuizen
Den HaagFM 13.07.2020 Den Haag Zuidwest krijgt de komende jaren een metamorfose. De gemeente Den Haag, woningcorporatie Staedion en bouwbedrijf Heijmans investeren flink in de buurten Dreven, Gaarden en Zichten: 2.000 woningen van Staedion worden vernieuwd en daarnaast worden 3.500 extra woningen toegevoegd. Dat staat in een document dat het stadsbestuur maandag naar de gemeenteraad heeft verzonden.
Bij ruim 2.000 huishoudens viel afgelopen vrijdag een brief op de mat, om bewoners over de plannen te informeren. Wethouder Martijn Balster (PvdA) van wonen, wijken en welzijn: “Het is een grote opgave, een ferme eerste stap om Zuidwest verder vooruit te helpen.
Onze inzet: bewoners een betere plek, een beter huis en een mooiere toekomst geven. Een plek waar iedereen fatsoenlijk en betaalbaar kan wonen en leven. Zich echt thuis kan voelen.” Esther Fleers, directeur bij Heijmans Vastgoed: “Dit is een mooie stap in het realiseren van een wijk met perspectief voor iedereen. Met kansen op goed onderwijs en werk. Met voor iedereen een goed huis en thuis en met een mooi openbaar gebied om elkaar te ontmoeten.”
De gemeente Den Haag, Staedion en Heijmans gaan de buurten in met een reizende tentoonstelling, een unieke aanpak. Wethouder Balster: “We bezoeken bewoners drie keer op centrale plekken in hun eigen buurt.
Elke buurt heeft zijn eigen kenmerken en buurtbewoners weten als geen ander wat er speelt of beter kan. Die kennis gebruiken we om voor elk van de drie buurten een eigen plan te maken.” Naast de reizende tentoonstelling zijn er voor bewoners ook nog spreekuren en mogelijkheden om digitaal geïnformeerd te worden.
Veel sociale woningen van Staedion zijn toe aan vernieuwing. De 2.000 woningen worden aangepakt met sloop of renovatie. Voor alle gesloopte sociale huurwoningen worden nieuwe betaalbare sociale huurwoningen teruggebouwd en daar bovenop worden nog eens 750–1100 sociale woningen gebouwd.
Bewoners krijgen de mogelijkheid om terug te keren naar woonruimte die passend is. Ook komen er 1.000 middeldure huurwoningen en 1.000 betaalbare koopwoningen bij. Zo kunnen mensen binnen de buurten wooncarrière maken, maar komen ook nieuwe sterkere schouders naar de wijk. Directeur Willem Krzeszewski van Staedion: “In Zuidwest moeten we inzetten op Stadsvernieuwing 3.0.
Dus niet alleen aandacht voor goede en betaalbare huisvesting voor iedereen, maar ook voor onderwijs en werk in een veilige omgeving. Zo helpen we de mensen écht vooruit.”
Eerder bleek dat bewoners het groen in de wijk waarderen. Door in meer variërende hoogtes te bouwen kunnen er meer woningen bijkomen, maar blijft er tegelijkertijd ruimte voor groen. Dit groen wordt aantrekkelijker gemaakt, door bijvoorbeeld het veranderen van grasvelden in parkjes, moestuinen of speelplekken. Bewoners kunnen elkaar daar ook meer en prettiger ontmoeten.
Deze fysieke investeringen dragen bij aan de sociale aanpak van Zuidwest. Onderdeel hiervan is de Regiodeal, waarbij projecten de bewoners weer meer perspectief bieden, op werk of een schuldenvrije toekomst.
Daarnaast is de Regiodeal de opmaat naar een Nationaal Programma, net zoals Rotterdam-Zuid. Wethouder Balster: “De gemeente kan en doet dit niet alleen. Maar samen met bewoners, corporaties, ontwikkelaars, ondernemers en partners en professionals die actief zijn in de buurt. Ook het Haagse bedrijfsleven en het rijk hebben we hierbij hard nodig.”
Met de reacties uit de drie buurten wordt voor iedere buurt een Nota van Uitgangspunten gemaakt. Deze worden de tweede helft van 2020 aan bewoners voorgelegd. Hierna volgt een uitwerking in concrete bouwplannen en plannen voor de inrichting van de openbare ruimte. Het eerste sloop- nieuwbouw project staat gepland voor 2023. Het duurt tot 2040 totdat alle delen van de wijken vernieuwd zijn.
Miljoenen nodig voor Den Haag Zuidwest: ‘Het moet weer de wijk van hoop worden’
OmroepWest 26.02.2020 Om de problemen van Den Haag Zuidwest het hoofd te bieden zijn honderden miljoenen euro’s van het Rijk nodig. Dat zegt wethouder Martijn Balster (PvdA). Hij is sinds een paar maanden wethouder in Den Haag en speciaal belast met het aanpakken van het stadsdeel Escamp. ‘Wij hebben als Den Haag de eerste stappen gezet om de problemen op te lossen, nu moet het Rijk over de brug komen’, vindt Balster.
De inwoners van het stadsdeel Escamp kampen met veel problemen. De armoede is groot, de werkloosheid hoog, veel mensen hebben schulden en het stadsdeel is het minst actieve stadsdeel van allemaal. Dat blijkt uit cijfers van de gemeente Den Haag.
Om het laatste probleem aan te pakken, opent de gemeente vier sportieve buurthuizen in de wijken Moerwijk, Morgenstond, Bouwlust en Vrederust. Het buurthuis in Morgenstond is gevestigd in de sporthal van korfbalvereniging Ons Eibernest en werd woensdagmiddag geopend.
Haagse Hogeschool
‘Het sportieve buurthuis is een open plek waar bewoners kunnen komen sporten’, legt Edu van Deursen van het sportieve buurthuis Morgenstond uit. ‘Wij organiseren activiteiten maar als bewoners zelf wensen hebben, dan proberen wij daaraan te voldoen.’ In het buurthuis zijn studenten van de Haagse Hogeschool aanwezig die beweeglessen kunnen geven.
Van Deursen gaat proberen om mensen actief naar het buurthuis te halen. ‘Daar gaan wij ons best voor doen maar uiteindelijk moeten de mensen uiteraard wel zelf willen.’
Meer nodig
De vier sportieve buurthuizen is een van de maatregelen om de problemen van Escamp aan te pakken. ‘Maar er is veel meer nodig’, zegt Balster. ‘In Escamp is sprake van armoede, achterstallig onderhoud van woningen, er zijn problemen achter de voordeur, er is veel eenzaamheid. Daar willen wij als stadsbestuur wat aan gaan doen.’
Kijk hier wat de plannen van Martijn Balster zijn met Den Haag Zuidwest !!
Balster: ‘Den Haag Zuidwest moet weer de wijk van hoop en perspectief worden. Het is mijn ambitie om de wijk op de kaart te zetten bij het Rijk en daar ga ik mij hard voor maken.’
Foto: Omroep West
Meer over dit onderwerp: MARTIJN BALSTER DEN HAAG ZUIDWEST ESCAMP
Minister Ollongren belooft hulp bij opkrikken Den Haag Zuidwest
AD 04.06.2019 Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken wil Den Haag Zuidwest onder haar hoede nemen. Met extra geld, het versoepelen van (bouw)regels en hulp aan Haagse woningcorporaties hoopt ze samen met Den Haag de neerwaartse spiraal in Morgenstond, Moerwijk, Bouwlust en Vrederust te keren.
Om dat te bereiken moet Den Haag Zuidwest een speciale rijksstatus krijgen. Vanaf 2020 hoopt de minister extra geld te hebben voor de wijken, zo staat in de woondeal die Ollongren met Den Haag en andere regiogemeenten heeft gesloten.
Nu al steken de gemeente Den Haag en de rijksoverheid 17,5 miljoen euro extra in het kwetsbare stadsdeel. Dat is echter een schijntje van het totaalbedrag van 260 miljoen euro dat Rotterdam samen met het rijk investeert in Rotterdam-Zuid.
De opgave in Zuidwest is volgens de Woondeal Zuidelijke Randstad ‘grootschalig, meervoudig, langdurig en zeer urgent’. Woonwethouder Boudewijn Revis kondigde onlangs al een groot plan aan om het stadsdeel via de herstructurering (sloop/nieuwbouw van goedkope huizen) en de bouw van zo’n duizend vooral middeldure woningen sterker te maken.
Rijkssubsidies
Eén van de hulpmiddelen die minister Ollongren voor ogen heeft is de extra steun aan de Haagse woningbouwcorporaties die tot de minst kapitaalkrachtigen van het land behoren. Zo wil ze Haag Wonen en Staedion helpen bij het verkrijgen van rijkssubsidies. Ook denkt de minister eraan om de rijkere woningbouwcorporaties in ons land te laten meebetalen aan de bouwopgave van de armere corporaties zoals juist die in de regio’s Rotterdam en Den Haag.
In de woondeal is er ook aandacht voor het gebied rond de drie Haagse NS-stations en de Binckhorst waar in totaal 25.000 woningen moeten worden bijgebouwd. Ollongren gaat een ‘meerjarig partnerschap’ aan met de Den Haag om die enorme opgave te bevorderen. Wel stelt Den Haag de voorwaarde aan het partnerschap dat er op tijd wordt besloten over het noodzakelijke openbaar vervoer en andere bereikbaarheidsmaatregelen in het gebied.
De wijk van je jeugd, vroegâh en nu: petieterige huizen maar toch het paradijs
AD 25.05.2019 Honderdduizenden Hagenaars groeiden op in Zuidwest, het stadsdeel dat een enorme opknapbeurt te wachten staat.
Er zijn meer dingen waar Pierre Heijnen (65) heel enthousiast over kan worden: ADO Den Haag of onderwijs als de nieuwe sociale zekerheid. Maar bij het onderwerp ‘Den Haag Zuidwest van je jeugd’ stuiteren de herinneringen van de bestuursvoorzitter van ROC Mondriaan en prominente Haagse PvdA’er flitsend door de ruimte.
Naast lof ook kritiek op Zuidwest-plannen: ‘Straks wordt Den Haag net zo’n yuppenstad als Amsterdam’
AD 24.05.2019 De grootse nieuwbouwplannen voor Den Haag Zuidwest worden her en der juichend ontvangen, maar er is politiek ook forse kritiek. ,,Als we niet oppassen wordt Den Haag net zo’n yuppenstad als Amsterdam.”
‘Beschamend’, noemt de PvdA het. ‘Zorgwekkend’, vindt de SP. Ook de Haagse Stadspartij is niet heel gelukkig: ,,Ik snap dat Zuid-West een meer gemêleerde wijk moet worden, maar nu komt er niet één sociale woning bij. Dat is bedroevend.”
De toekomstplannen voor Zuidwest zijn baanbrekend. Het nogal arme, maar ruim opgezette stadsdeel telt nu 32.000 veelal goedkope en slecht onderhouden huurwoningen. Maar als het stadsbestuur z’n zin krijgt, komen daar het komende decennium 10.000 woningen bij. Duurdere huur- en koophuizen dan nu, maar betaalbaar voor werkende mensen.
In Zuidwest komen 10.000 extra woningen en verpauperde flats gaan tegen de vlakte
IDB 24.05.2019 We worden er zo moe van, die krapte op de woningmarkt. Het is echt een ramp als je op zoek gaat naar een huis in Den Haag. Gelukkig worden er wel woningen bijgebouwd. Zo is er nu een plan om in Den Haag Zuidwest 10.000 extra huur- en koopwoningen te bouwen.
Om Den Haag Zuidwest een boost te geven is een deel van de nieuwe woningen voor middeninkomens. “Nieuwe bewoners zorgen voor meer klanten in de supermarkt, meer leerlingen op school en meer bezoekers aan de buurtkroeg. Dat maakt de wijk sterker”, aldus wethouder Wonen Boudewijn Revis.
Sociale huursector
In Zuidwest blijven 22.500 sociale huurwoningen. Wel wordt ongeveer de helft van die woningen, verpauperde flats, gesloopt voor nieuwbouw. Maar wel dus tegen dezelfde sociale huur.
Verder komt er een middelbare school met havo-vwo niveau en het aantal trams en bussen wordt uitgebreid.
Wijk verbeteren
Volgens de wethouder zullen deze plannen de wijk verbeteren. Nu is er in Zuidwest veel werkloosheid en armoede. Als er meer mensen met een middeninkomen komen wonen zal het volgens hem ook beter gaan met bijvoorbeeld de winkels in de wijk.
Wanneer dit allemaal gaat gebeuren? Het is een tienjarenplan. Voor de ontwikkeling van de Gaarden, Dreven en Zichten worden op dit moment de eerste plannen opgesteld.
Lees ook:
Fotoserie: De Gaarden vroeger en nu
De wijk Vrederust, waaronder dus ook de Gaarden, is een naoorlogse wijk die vanaf 1953 is opgebouwd….
Stadsbestuur geeft Zuidwest een facelift, maar vergeet kloppend sociaal hart
SP 23.05.2019 Het college presenteerde vandaag haar plannen voor Den Haag Zuidwest: een aanpak die vooral bestaat uit het toevoegen van duurdere woningen. SP-fractievertegenwoordiger Lesley Arp: “Dat er extra woningen nodig zijn in onze stad is glashelder.
Maar we moeten af van de mythe dat je een wijk verbetert door er simpelweg rijkere mensen aan toe te voegen. Hiermee doe je de huidige bewoners, die jarenlang door de gemeente en corporaties in de steek zijn gelaten, tekort.”
Belangrijk is volgens de SP dat er ook geïnvesteerd wordt in publieke voorzieningen waar de huidige bewoners beter van worden: de – nu veelal verloederde – openbare ruimte, plekken als buurthuizen die samenhorigheid brengen en broodnodige werkgelegenheid.
Lesley Arp: “De plannen zijn vooral een facelift voor Zuidwest, maar het kloppende sociale hart wordt verwaarloosd. Je kunt niet jarenlang bezuinigen op belangrijkere voorzieningen in de wijk, zoals nu ook weer met de aanstaande bezuiniging op het welzijnswerk, om vervolgens te denken dat alle problemen opgelost kunnen worden er rijkere mensen te laten wonen.
Tijdens een grote bijeenkomst met de raad in Zuidwest bleek laatst bovendien dat één ding bovenaan het verlanglijstje van veel bewoners staat: meer ruimte voor ontmoeting. ”
Bovendien blijft volgens Arp één hele belangrijke vraag onbeantwoord, namelijk waar wethouder Revis dan wel de broodnodige sociale huurwoningen gaat bouwen, als dit niet in Zuidwest is. Arp: “Revis moet wat dit betreft echt met de billen bloot, en een lijst met concrete plannen presenteren.
Er komen 10.000 woningen bij in Zuidwest, maar geen enkele in het sociale segment. Dit terwijl de wachtlijsten enorm oplopen. Het mag niet gebeuren dat over 20 jaar alle schaarse ruimte is opgevuld met woningen die onbetaalbaar zijn, met het gevolg dat onze stad veryupt. ”
Haagse PvdA furieus: Stadsbestuur maakt Zuid-West zo volstrekt onbetaalbaar
PvdA 23.05.2019 De Haagse PvdA is zich wild geschrokken van de plannen van het stadsbestuur voor Den Haag Zuid-West. Het is volgens de sociaaldemocraten goed dat er veel woningen bijkomen, maar dat het alleen maar dure woningen worden, staat haaks op waar behoefte aan is in het stadsdeel. PvdA fractievoorzitter Martijn Balster: “Er wordt in onze stad alleen nog maar gebouwd voor mensen met een dikke portemonnee.
Vergeten wordt dat de meeste inwoners van Zuid-West, en minimaal de helft van de woningzoekenden in de hele stad, het gewoon met een modaal inkomen moeten doen. Zij worden zo compleet in de steek gelaten en kunnen onmogelijk een betaalbare woning vinden.”
Vanochtend presenteerde de coalitie van VVD, Groep de Mos, D66 en GroenLinks de ambities voor het Haagse stadsdeel Zuid-West. Er moeten volgens de plannen 10.000 woningen bijkomen in tien jaar tijd. Balster: “Onze stad knokte altijd tegen de verdeeldheid. Zodat iedereen een gelijke kans krijgt in Den Haag.
We vonden altijd dat er voor iedereen een betaalbaar huis zou moeten zijn. Dit stadsbestuur gooit dat principe te grabbel. Voor de 100.000 wachtenden op een sociaal huurhuis in onze stad is er zo geen perspectief op een betaalbare woning.”
De Haagse PvdA is niet te spreken over de plannen en begrijpt niet dat de coalitiepartijen dit laten gebeuren. Balster: “Ik doe een dringend beroep op Groep de Mos, GroenLinks en D66. Zij hebben altijd gestaan voor mensen met een gewoon inkomen. In het coalitieakkoord staat ook dat een derde van de nieuw te bouwen woningen sociaal moet zijn.
Dat principe wordt weggegooid. Van deze plannen worden slechts projectontwikkelaars en beleggers beter, niet de gewone Hagenaar en Hagenees. De VVD smult van dit beleid, maar al die Haagse starters, ouderen en anderen met een modaal inkomen komen er niet meer tussen en zijn de dupe. Dit moet echt anders.”
Woningen in Den Haag Zuidwest, Moerwijk, Escamp. © MARTIJN BEEKMAN
Den Haag Zuidwest gaat ingrijpend op de schop: 10.000 betaalbare huizen erbij, géén hoogbouw
AD 23.05.2019 Den Haag Zuidwest wordt ingrijpend opgeknapt. In het grootste Haagse stadsdeel komen er 10.000 huurhuizen en koopwoningen bij. Bedrijvigheid en voorzieningen zoals onder meer een havo-vwo school moeten de wijk aantrekkelijker maken.
Het betreft een tienjarenplan, maar na die tien jaar moet het nu deels zeer verpauperde stuk Den Haag er heel anders uitzien. Er staan nu 32.500 huizen. Door er nog eens 10.000 nieuwe woningen bij te bouwen – duurder, maar voor werkende mensen betaalbaar – zullen ook mensen met een baan en vooruitzichten voor hun kinderen in dit stadsdeel willen wonen. Dat is de gedachte van het stadsbestuur, dat de plannen vandaag openbaar maakt.
Lees ook;
Het aantal van 22.500 woningen in de sociale huursector blijft. Die woningen zijn meer dan nodig. Wel worden duizenden van die flatwoningen eerst gesloopt, om er nieuwbouw voor terug te zetten tegen dezelfde sociale huur.
Problemen
In het stadsdeel tussen station Moerwijk en de Uithof wonen nu bovenmatig veel mensen met problemen. Er is veel werkloosheid, er is een forse instroom van Oost-Europeanen en statushouders en het aantal verwarde mensen is er bovengemiddeld hoog.
,,Dat heeft allemaal te maken met het grote aantal sociale huurwoningen’’, verklaart wethouder Boudewijn Revis. ,,Door de wijk diverser te maken als het gaat om huizen en daarmee ook de samenstelling van bewoners, kan je een heel gebied opkrikken. Dan worden de kansen van álle inwoners verbeterd.’’
Vroeger hadden die tuinen een functie, nu zijn het vaak hangplekken, aldus Wethouder Boudewijn Revis.
,,We gaan bijvoorbeeld zorgen voor een middelbare school boven vmbo-niveau’’, gaat hij door. ,,Dan hoeven kinderen op havo-vwo niveau de wijk niet meer uit. En meer mensen betekent voor de middenstand weer meer klanten.
En meer klanten zorgt weer voor een steviger economie. Met meer inwoners hebben we bovendien een beter verhaal richting het openbaar vervoer als het gaat om de uitbreiding van het aantal trams en bussen en om de lightrail.’’
De nieuwbouw wordt geen hoogbouw. Het idee is etages te bouwen op bestaande complexen en te bouwen op binnentuinen. ,,Vroeger hadden die tuinen een functie, nu zijn het vaak hangplekken”, zegt wethouder Revis.
Den Haag Zuidwest in de jaren 60 en hoe het weer kan worden: ruim en prettig wonen © Archiefbeeld
Blik op de toekomst
Wie Den Haag Zuidwest niet kent van vroeger zal het uitgebreide gebied nu niet herkennen als de ‘wijk van de hoop’. Toch is de grootste woonwijk van Den Haag, grofweg tussen station Moerwijk en sporthal De Uithof, na de oorlog neergezet met die intentie.
De beroemde architect Dudok ontwierp het stedenbouwkundige plan met nieuwe huizen voor de middenklasse, die er hun eerste flat betrokken en gezinnen stichtten. De blik op de toekomst.
Veel aan het Zuidwest van nu kan alleen worden geassocieerd met wanhoop. Van al het negatieve huist er het hoogste percentage: werkloosheid, armoede, lege winkels, scootmobielen en verwarde mensen. De flats zijn verpauperd doordat urgente opknapbeurten jarenlang niet doorgingen. De laatste tegenslagen waren de financiële crisis en het debacle van woningcorporatie Vestia.
We kunnen niet in één klap iemand die arm is rijk maken, aldus Wethouder Boudewijn Revis.
Maar Den Haag Zuidwest staat sinds vandaag aan het begin van een grote verandering. ,,Zuidwest moet weer de wijk van de hoop worden”, zegt wethouder Boudewijn Revis van Wonen. Met 10.000 nieuwe huizen bovenóp de 32.500 die er al zijn.
Nieuwbouw, géén hoogbouw, voor net als vroeger de werkende middenklasse. Politiemensen, leraren, verpleegkundigen. Mensen die nu geen betaalbare huizen kunnen vinden en die het stadsbestuur maar wat graag in Den Haag wil houden.
Kansen
Hun levensstijl en financiële situatie zal de wijk en zijn huidige inwoners een positieve stoot geven. De winkels krijgen meer klanten en de noodzaak voor meer openbaar vervoer, een havo-vwo school en andere voorzieningen neemt toe. ,,We kunnen niet in één klap iemand die arm is rijk maken.
Maar de kansen van iedereen worden verbeterd als er meer andere mensen komen wonen dan nu.” Maar hoe ga je die mensen trekken? Alleen met betaalbare huizen? ,,Het staat in ons Haagse volkslied”, zegt Revis lachend. ,,Ik zou best nog wel een keertje in Moerwijk willen wonen. Dat gaat dit stadsbestuur regelen.”
Want het nieuwe Zuidwest is meer dan alleen een toename van het aantal huizen door de sloop van duizenden verpauperde flats waar nieuwbouw voor terugkomt tegen sociale huurprijzen.
,,Het huidige aantal van 22.500 sociale huurhuizen blijft bestaan.” De eerste ‘verkenningen’, vandaag naar de gemeenteraad gestuurd, laten duurzaam groen zien; geen wolkenkrabbers, maar etages op bestaande complexen en in verloederd groen tussen flats worden huizen neergezet.
Dan blijft altijd de vraag wie het gaat betalen, dit tienjarenplan? ,,We gaan ontwikkelaars en woningcorporaties betrekken.” Voor de wijk is al 15 miljoen beschikbaar, maar Revis hoopt op een veelvoud daarvan van minister Ollongren. ,,Het is een beetje geduld hebben, maar we hopen op geld uit een rijksprogramma.
Den Haag Zuidwest krijgt tienduizend extra woningen: ‘Het moet weer de wijk van hoop worden’
OmroepWest 23.05.2019 Den Haag Zuidwest krijgt er de komende jaren tienduizend woningen bij. Het moet de sociale en economische problemen in de wijk verbeteren. Tegelijkertijd zullen er duizenden sociale woningen gerenoveerd moeten worden of gesloopt voor nieuwbouw. Maar het aantal sociale woningen in Zuidwest gaat niet naar beneden belooft wethouder Boudewijn Revis (VVD).
Dit staat in de ‘Ruimtelijke verkenning Zuidwest’ die wethouder Revis donderdag heeft gepresenteerd. Volgens Revis zijn de problemen in de wijk groot. Het gemiddeld inkomen van de bewoners is laag en een omvangrijk deel van hen moet rondkomen van een bijstandsuitkering. Tweederde van de huizen is een sociale woning.
‘Het is hier een soort schoorsteen’, zegt Revis. ‘Als het goed met je gaat, trek je de wijk uit en dat willen we tegenhouden. Het is een beetje zoals in het liedje o, o Den Haag: Ik zou best nog wel een keertje net als vroeger in Moerwijk willen wonen. Wij willen ervoor zorgen dat dit daadwerkelijk gebeurt.’
Aantrekkelijker
Revis verwacht de problemen te tackelen door tienduizend nieuwe woningen bij te bouwen. ‘Daardoor komen hier meer mensen wonen die naar de bakker gaan, het winkelcentrum Leyweg bezoeken of met de tram reizen. De wijk wordt daardoor aantrekkelijker waardoor het voor armere mensen ook leuker wonen wordt.’
De gemeente wil vooral meer mensen trekken van de werkende middenklasse die meer te besteden hebben dan veel huidige bewoners. ‘Oorspronkelijk was Zuidwest een stadsdeel van de werkende middenklasse. Wij willen dat het weer zo’n wijk wordt.’
Makkelijker
Revis erkent dat het bouwen van woningen voor mensen met een hoger inkomen, de problemen van de bewoners met de laagste inkomens niet gelijk oplost. ‘Problemen blijf je houden en we kunnen niet iedereen die arm is, ineens rijk maken. Maar we kunnen wel proberen het leven van de armere mensen makkelijker maken.’
Naast het bouwen van nieuwe woningen, zullen er ook bestaande sociale woningen gerenoveerd moeten worden of gesloopt. ‘Maar we houden hetzelfde aantal sociale woningen als we nu hebben’, zegt Revis. ‘We weten niet precies hoeveel woningen gesloopt moeten worden maar het kan oplopen tot duizenden huizen. Hierover gaan we met bewoners in gesprek.
Geen hoogbouw
De komst van de nieuwe woningen betekent volgens Revis niet dat de bouw ten koste gaat van het groen in de wijk. ‘Dat gaan we juist versterken. En we gaan er ook geen hoogbouw-wijk van maken. We gaan per blok kijken wat we kunnen doen. Dat kan zijn dat we bijvoorbeeld een of twee verdiepingen op een portiekflat van vier verdiepingen bouwen.’
Over een jaar of tien verwacht Revis dat de plannen zijn uitgevoerd. ‘Het moet dan weer de wijk van hoop zijn en een magneet zijn voor nieuwe bewoners.’
‘Geen idee of het helpt’
Een man die woont in het Erasmuspark vindt het plan een goed initiatief. ‘Ik heb echter geen idee of het helpt. Zelf ervaar ik hier geen problemen.’ Een voorbijgangster hoopt dat ze het een beetje groen zullen houden en dat er ook sociale woningen bij zullen komen. ‘Er zijn hier genoeg mensen die al dertien, veertien jaar staan ingeschreven.’
Een wat oudere vrouw uit de buurt denkt niet dat meer woningen de oplossing is. ‘Ik denk niet dat dat gaat helpen. Liever zie ik ook geen hoogbouw. Dat is niet zo gezellig. Het hoeft hier niet New York te worden.’
PvdA bang voor addertje onder het gras
De PvdA in de Haagse gemeenteraad is kritisch over de plannen. ‘Ik schrik me kapot dat er geen betaalbare woningen bijkomen’, zegt fractievoorzitter Martijn Balster. ‘Er komen helemaal geen sociale huurwoningen bij, terwijl we daar wel veel behoefte aan hebben.’
Balster vindt het wel goed dat de bestaande sociale huurwoningen worden opgeknapt, maar ook daar vreest de PvdA een addertje onder het gras. ‘Die woningen worden dan natuurlijk duurder. Misschien blijven het dan nog wel sociale huurwoningen, maar er zijn mensen die kunnen niet meer dan 300 of 400 euro aan huur betalen. En als de flat vervolgens 600 of 700 euro gaat kosten kunnen zij niet terugkeren.’
Betaalbare woningen
De oplossing die Balster ziet voor Den Haag Zuidwest is dan ook iets anders dan de visie van het college. Hij wil dat er minimaal eenderde van de woningen betaalbaar moet zijn, daar kunnen dan wel duurdere woningen tussen staan, maar niet zoveel als nu gepland. En, zo zegt hij expliciet, zorg voor betaalbare koopwoningen.
‘Ik ben bang dat de prijzen daar straks ook weer de pan uit rijzen terwijl er in de stad enorm veel behoefte is aan betaalbare koopwoningen. En investeer in buurthuizen en andere manieren om ervoor te zorgen dat de contacten in de buurt beter worden.’
Meer over dit onderwerp: DEN HAAG ZUIDWEST WONINGBOUW WETHOUDER REVIS
Tienduizend extra woningen in Den Haag Zuidwest
Den HaagFM 23.05.2019 De komende jaren komen in Den Haag Zuidwest tienduizenden woningen bij. Het moet volgens Den Haag de sociale en economische problemen in de wijk verbeteren. Tegelijkertijd zullen er duizenden sociale woningen gerenoveerd moeten worden of gesloopt voor nieuwbouw. Wethouder Stadsontwikkeling & Wonen, Boudewijn Revis: “De ontwikkelingen in Zuidwest zijn achtergebleven ten opzichte van de rest van de stad, vanaf vandaag komt er beweging in.”
Middeninkomens
Een deel van de woningen zal speciaal voor middeninkomens zijn, zodat bewoners die graag in de wijk willen blijven kunnen doorstromen. Doordat in Zuidwest straks mensen wonen met een wat ruimer budget, worden voorzieningen versterkt. Revis: “Nieuwe bewoners zorgen voor meer klanten in de supermarkt, meer leerlingen op school en meer bezoekers aan de buurtkroeg. Dat maakt de wijk sterker en is een verbetering voor huidige bewoners.”
Groen beschermen
Daarnaast is Zuidwest ruim opgezet en groen. Het stadsbestuur wil groen beschermen en de economie en levendigheid versterken. Dat betekent onder andere dat buurtpleinen en –plantsoenen worden vernieuwd en de Leyweg weer een levendig stadshart moet worden.
Over een jaar of tien verwacht Revis dat de plannen zijn uitgevoerd.
‘Armoede Moerwijk breekt mijn hart; uitdaging om hier te ondernemen’
OmroepWest 20.03.2019 De naaimachines zoemen tevreden achterin de Haagse buurtonderneming Made in Moerwijk. Buurtbewoners die een tijd werkloos waren, mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt en jongeren die hun talent zoeken, zijn de werkkrachten in dit ‘circulaire’ bedrijf dat van gerecycled materiaal nieuwe producten maakt.
‘Moerwijk is de armste buurt in Den Haag’, zegt ondernemer Donne Bax van Made in Den Haag. We komen hier veel ellende tegen; eenzaamheid, schulden en armoede. We willen wat terug doen voor de buurt’, aldus Bax die samen met Peter Verstappen onderneemt. ‘Maar er moet ook geld verdiend worden; ik vind het een uitdaging om hier een financieel gezond bedrijf te draaien.’
‘We maken van gebruikte plastic tasjes nieuwe tassen, van oud leer sleutelhangers en handtassen.’ Ook staan er vleermuis- en huismushuisjes in de schappen van Made in Moerwijk. In de buitendienst biedt de wijkonderneming allerlei klussen en verbouwingen aan.
Ook is er een leerwerktraject om, al werkende, een vaardigheid onder de knie te krijgen. Zo kunnen Moerwijkse jongeren assistent-beveiliger worden of ervaring opdoen als kapper en nagelstyliste. ‘We werken met mensen die bijvoorbeeld 12 jaar uit het arbeidsproces zijn en er weer in moeten komen. Anderen krijgen de kans om te kijken wat ze leuk vinden en waar ze goed in zijn’, zegt Bax.
‘Buurtinitiatieven belangrijk’
De buurtondernemers kregen vorige week een bezoek van de Haagse wethouder Richard de Mos en minister Carola Schouten. De gemeente Den Haag en het Rijk trekken samen vijftien miljoen euro uit voor de achterstandswijken in Den Haag Zuidwest, om daarmee samen met bewoners problemen in de wijk op te lossen.
Minister Schouten vindt dit soort buurtinitiatieven belangrijk: ‘Ik woon in Rotterdam in een wijk waar de sociale verbinding zo belangrijk is. Het is in zo’n wijk goed dat je samen de problemen oppakt, maar dat je ook wat hulp van de overheid krijgt. En daar dragen wij nu aan bij.’
Meer over dit onderwerp: MOERWIJK DONNE BAX PETER VERSTAPPEN MADE IN MOERWIJK DEN HAAG ACHTERSTANDSWIJK ARMOEDE WERKLOOSHEID VLEERMUISHUISJES CIRCULAIRE RECYCLE WIJKONDERNEMING ACHTERSTANDSBUURT
15 miljoen voor wijken in Den Haag Zuidwest: ‘Er is echt honger in deze wijk’
OmroepWest 11.03.2019 De gemeente Den Haag en het Rijk trekken de portemonnee. Samen stoppen ze vijftien miljoen euro in de wijken in Den Haag Zuidwest, om daarmee samen met bewoners problemen in de wijk op te lossen.
Minister van Landbouw Carola Schouten bracht maandag een bezoek aan Den Haag Zuidwest. Daar sprak ze met bewoners over de uitdagingen van de wijken Bouwlust, Vredelust, Morgenstond en Moerwijk. Eerder werden ook al miljoenen geïnvesteerd in verpauperde Haagse wijken en bewoners met schulden en sociale problemen.
Vogelaarswijken
Krachtwijken, prachtwijken…….er zijn al miljoenen geïnvesteerd in verpauperde Haagse wijken en bewoners met schulden en sociale problemen. Maar de problemen blijven. Daarom trekken de gemeente Den Haag en het Rijk weer de portemonnaie. Ze stoppen samen 15 miljoen euro in de wijken in Zuid-West Den Haag. Maar dit keer lossen ze de problemen op met de bewoners. En dat moet het verschil maken.
Waarom zou het deze keer wel lukken? ‘De Vogelaarwijken, dat was toch van bovenaf weten hoe een wijk in elkaar zit. We hebben gezien dat dat niet werkte. Maar van onderaf naar boven, het samen met de wijken doen, dat gaat het wel werken’, denkt de Haagse wethouder Richard de Mos.
Negatieve spiraal
Zuidwest is de afgelopen jaren beland in een negatieve spiraal van armoede, schulden en criminaliteit. Om deze te doorbreken, worden er deze keer niet allerlei plannen bedacht door ambtenaren op een ministerie; het geld is vooral bedoeld voor initiatieven van bewoners uit de wijk.
Minister Schouten denkt ook dat dat belangrijk is: ‘Ik woon in Rotterdam in een wijk waar de sociale verbinding zo belangrijk is’, vertelt ze. ‘Het is in zo’n wijk ook goed dat je samen de problemen oppakt, maar dat je ook wel wat hulp van de overheid krijgt. En daar dragen wij nu aan bij.’
Met honger naar school
Bewoner Mayura Thawornpradit ziet om zich heen dat veel kinderen zonder eten naar school gaan. ‘Er is echt honger in deze wijk’, zegt ze. Ze zorgt er als vrijwilliger met andere buurtbewoners voor dat sommige van deze kinderen eten op school krijgen.
Een ander voorbeeld van zo’n initiatief is de sociale onderneming Made in Moerwijk. In verschillende projecten werken bewoners hier op creatieve manieren samen aan het creëren van nieuwe producten met gerecycled materiaal. Het geld dat nu vrijkomt kan dit soort initiatieven goed ondersteunen.
LEES OOK: Groep de Mos: problemen in Haagse Moerwijk aanpakken met Rotterdamwet
Meer over dit onderwerp: MOERWIJK BOUWLUST VREDERUST MORGENSTOND SOCIALE PROBLEMEN SCHIMMEL GELD SCHOUTEN MOS ARMOEDE SCHULDEN WERKLOOSHEID BANEN ECONOMISCHE WIJKECONOMIE
AD 11.02.2019
Wethouder de Mos: “Sportkwartier moet Escamp weer aan het bewegen krijgen”
Den HaagFM 5 feb 2019 Wethouder Richard de Mos doopt stadsdeel Escamp om tot Haags Sportkwartier. Uit onderzoek blijkt volgens De Mos dat beweging minder en overwicht juist vaker voorkomt in dat deel van de stad. “Hoog tijd om Escamp weer aan het bewegen te krijgen”, zegt Richard op Den Haag FM.
Escamp heeft de meeste sportfaciliteiten van Den Haag, bijna vier vierkante meter per persoon, toch wordt hier te weinig gebruik van gemaakt. “We hebben in Escamp met de Sportcampus Zuiderpark en De Uithof twee prachtige sporticonen liggen voor de bewoners”, vertelt De Mos. “We gaan gewoon bij de mensen thuis langs om ze enthousiast te krijgen om er ook gebruik van te maken. Dit doen we samen met sportverenigingen en externe partijen.”
Naast de bestaande sportfaciliteiten is de gemeente op zoek naar ideeën van bewoners voor het Haags Sportkwartier. Kijk voor meer informatie op de gemeentewebsite.
Actiegroep Rattenprobleem Moerwijk
Wethouder kondigt extra maatregelen aan tegen rattenoverlast in Moerwijk
Den HaagFM 18.01.2019 De bewoners van Moerwijk worden al tijden geteisterd door een rattenplaag. De dieren lopen door portieken, tuinen en op straat. Afgelopen zomer kondigde wethouder Richard de Mos een heus rattenoffensief aan. De overlast is ondanks het plan van de wethouder juist erger geworden, zegt een aantal buurtbewoners.
“Het is verschrikkelijk. Mensen durven niet meer naar buiten”, zegt Conny Ligtvoet van actiegroep Rattenprobleem Moerwijk. Vrijdagochtend deed ze haar beklag op Den Haag FM en vervolgens aan wethouder Richard de Mos, die actief meedenkt aan een oplossing. Een onderdeel daarvan is een broodcontainer op het Heeswijkplein. De wethouder Buitenruimte verrichtte vrijdag de officiële opening.
De broodcontainer moet ervoor zorgen dat de Moerwijkers hun bammetjes daarin weggooien in plaats van op straat. Het is niet de enige maatregel tegen de rattenoverlast. “Vanaf 1 februari komen hier nog twee extra handhavers om mensen te bekeuren als ze etensresten op straat gooien”, zegt De Mos. Bovendien wil hij direct de overtreders op de bon slingeren, in plaats van eerst een waarschuwing te geven.
Terugkeer
Over een aantal maanden keert de wethouder terug naar de wijk om te kijken of zijn maatregelen effect hebben gehad. Ligtvoet hoopt dat de ratten voor de zomer definitief uit het straatbeeld verdwenen zijn. “We willen niet dat ze net als vorig jaar weer tikkertje met elkaar gaan spelen.”
Gerelateerd
“Rattenoverlast Moerwijk alleen maar erger geworden” 18 januari 2019
Den Haag start rattenoffensief: voorlichting én keiharde handhaving 30 november 2018
Steeds meer overlast door ratten in Den Haag 26 juli 2018
“Rattenoverlast Moerwijk alleen maar erger geworden”
Den HaagFM 18.01.2019 Ondanks een reeks van aangekondigde maatregelen is de rattenoverlast in Moerwijk volgens bewoners van de wijk alleen maar erger geworden. Vrijdag verricht wethouder Richard de Mos de opening van een onlangs geplaatste broodcontainer. Een van de maatregelen uit het zogenaamde rattenoffensief.
“Sinds offensief van eind november is het probleem alleen maar erger geworden”, zegt bewoner en oprichter van Actiegroep Rattenprobleem Moerwijk Connie Ligtvoet vrijdag op Den Haag FM. “Wethouder De Mos heeft een hoop beloofd maar er is niks gebeurd”, aldus een boze Connie. Onderdeel van het rattenoffensief is onder andere strengere handhaving.
“Daar merken we niks van, het enige moment dat er meer handhavers op straat waren, was tijdens oud en nieuw. Maar nog steeds gooit iedereen zijn afval op straat”, zegt Connie.
Voorafgaand aan de opening hield Richard de Mos een spreekuur in het wijkgebouw aan het Heeswijkplein, waar de bewoners hun beklag konden doen over het rattenprobleem. Ook kreeg de wethouder van de actiegroep een flinke stapel foto’s van vuilnisoverlast overhandigd.
Extra handhavers
Tijdens het spreekuur kondigde de wethouder extra maatregelen aan om de overlast tegen te gaan. Zo komen gaan er per 1 februari twee extra twee extra BOA’s (buitengewoon opsporingsambtenaren) door de wijk patrouilleren en worden er waarschuwingsborden geplaatst, die bewoners erop moeten attenderen hun afval niet op straat te gooien.
Gerelateerd;
Wethouder kondigt extra maatregelen aan tegen rattenoverlast in Moerwijk 18 januari 2019
Den Haag start rattenoffensief: voorlichting én keiharde handhaving 30 november 2018
Steeds meer overlast door ratten in Den Haag 26 juli 2018
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/0fbfcc4c-02f3-11e9-9eeb-b1121bbdb72a.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/8c66783e-d253-11e8-9eb8-9fca7e2f56cb.jpg)
Jan de Wandelaar in het Den Haag van Morgen 
