De Haagse Topambtenaar Henk Harms mag zich niet meer bemoeien met de bouw van het cultuurcomplex Spuiforum na signalen over het voortrekken van VolkerWessels. Wel blijft hij op andere dossiers zaken doen met bouwbedrijven. Dat bevestigt een ingewijde rond het stadsbestuur.
Hij wordt ervan verdacht de aannemer te hebben bevoordeeld achter de rug van de projectdirectie om. Dat blijkt uit o.a. onderzoek van NRC.
AD 23.11.2019
De gemeente Den Haag onderzoekt of de topambtenaar bouwbedrijf VolkerWessels heeft bevoordeeld bij de bouw van het bijna 211 miljoen euro kostende onderwijs- en cultuurcomplex Spuiforum, dat sinds kort Amare heet. Dat zou gebeurd zijn door onder meer de meerwerkverzoeken van de bouwer te honoreren.
Ook zou Harms, directeur ontwikkelingen en realisatie van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling, de verdeling van de kosten voor de bouwplaats in het Spuikwartier op eigen houtje hebben aangepast ten gunste van aannemer VolkerWessels. Een speciale commissie onderzoekt de zaak.
AD 23.11.2019
Vanwege het onderzoek is Henk Harms, directeur ontwikkeling en realisatie van de dienst Stedelijke Ontwikkeling, ontheven uit zijn functie als hoogst verantwoordelijke ambtenaar voor het gemeentelijk project.
Op vrijdagmiddag 22.11.2019 stuurde waarnemend burgemeester Remkes een brief naar de gemeenteraad. Daarin schrijft hij dat het onderzoek naar de ambtenaar al enige tijd loopt. ‘De afhandeling van het onderzoek verloopt via reguliere stappen, zoals beschreven in het ‘Centraal Onderzoeksprotocol Vermoedelijke Integriteitsschending’.
Business seat
Uit dit onderzoek van NRC blijkt tevens dat Harms gebruik kon maken van een business seat van VolkerWessels in de Rotterdamse Kuip. De gemeente onderzoekt ook deze kwestie. In zijn brief aan de gemeenteraad meldt Remkes dat niet met zoveel woorden, maar schrijft hij dat behalve Harms’ betrokkenheid bij Amare er „aanvullende signalen” zijn ontvangen.
VolkerWessels ontkent in een reactie bevoordeeld te zijn door Harms. Over gezamenlijk bezoek aan voetbalwedstrijden zegt een woordvoerder: „Wij hebben een aantal stoelen in een skybox in de Kuip, in lijn met hoe wij altijd met relaties omgaan hebben wij de heer Harms daar ook wel eens ontvangen.”
Onderzoek De Mos
Henk Harms’ naam wordt ook genoemd in het gemeentelijk onderzoek naar de activiteiten van de van corruptie verdachte ex-wethouder Richard de Mos. Wethouder Saskia Bruines (D66), die de portefeuille economische zaken van De Mos overnam na diens vertrek, heeft een inventarisatie gemaakt van ‘verdachte’dossiers.
Eén van de dossiers betreft het bedrijfsverzamelgebouw De Schilde. Eerder berichtte NRC dat de rijksrecherche de bemoeienis onderzoekt van De Mos met de voorgenomen verkoop van dit gemeentelijk pand aan zakenmensen die gelieerd zijn aan zijn partij. Harms was als ambtenaar betrokken bij de op handen zijnde deal. Die deal ging uiteindelijk niet meer door toen de rijksrecherche een inval deed in de woningen en kantoren van Groep de Mos.
Behalve De Schilde zijn ook andere dossiers onderzocht. Het gaat onder meer om nachtvergunningen voor zalencentra, de verplaatsing van arbeidsmigranten bij sportcomplex De Uithof en de vestiging van een Escherhotel en een Eschermuseum in de voormalige Amerikaanse ambassade.
Raadsleden vinden het opmerkelijk. ,,Ik weet nog niet hoe ernstig de integriteitsmeldingen zijn, maar het is niet voor het eerst dat de ongezonde symbiose tussen VolkerWessels en de gemeente op tafel ligt”, zegt Pieter Grinwis van ChristenUnie/SGP. Hij trok zelf al vaker aan de bel over het gebrek aan tegenspel dat de gemeente VolkerWessels biedt, wanneer bouwprojecten te duur uitvallen.
31 miljoen
Dat gebeurde onder meer bij Amare, waarvoor vorig jaar een rekening van 31 miljoen euro voor ‘meerwerk’ aan de gemeente werd gepresenteerd. Dat gebeurde door Boudewijn Revis, die toen net een paar dagen wethouder Stadsontwikkeling was.
Volgens Grinwis ging het om ‘net iets meer dan een paar schroefjes en toiletpotten, maar geen zaken die niet al in het eisenpakket van de gemeente zaten.’Revis’ voorganger Joris Wijsmuller van de HSP had over deze pogingen om extra bouwkosten in rekening te brengen, jarenlang robbertjes gevochten met VolkerWessels.
Volgens Peter Bos, raadslid van de Haagse Stadspartij, komt het nieuws over de vermeende fraudekwestie niet als verrassing. ,,Het verbaast mij niks. Ik heb de laatste jaren hele reeksen vragen gesteld over VolkerWessels-projecten die financieel uit de hand liepen en waar wij als gemeente dan voor op moesten draaien”, zegt Bos.
Hij noemt nadrukkelijk het busplatform op NS-station Den Haag Centraal(plus vijf miljoen), het woningbouwcomplex aan de Vuurtorenweg, woonflat Sonate bij het Spuiplein en het onderwijs- en cultuurcomplex dat nu Amare heet (plus dertig miljoen euro).
We hebben signalen afgegeven, maar daar koop je nu natuurlijk niks voor, aldus Peter Bos, Haagse Stads Partij (HSP).
Bij een van de laatste miljoenenoverschrijdingen was voor Peter Bos de maat vol: ,,Ik heb het Haagse stadsbestuur toen nadrukkelijk gevraagd om niet meer in zee te gaan met VolkerWessels. Wat mij betreft was het klaar.’’
Dat Peter Bos achteraf wellicht gelijk krijgt over de ‘veel te hoge kosten’ die de bouwer in rekening bracht, is een schrale troost. ,,We hebben signalen afgegeven. Maar daar koop je nu natuurlijk niks voor.’’
Integriteit
De zoveelste dreun voor het vertrouwen in de politiek, noemt Adeel Mahmood van Nida de kwestie. ,,We moeten niet alleen een integriteitsonderzoek houden naar alle wethouders, maar ook naar de hele ambtelijke top. De onderste steen moet boven komen. De uitdaging van de burgemeester op het dossier integriteit wordt alleen maar groter.’’
Ook Robert Barker van de Partij voor de Dieren reageert geschokt. ,,Dit is een heel zorgelijk signaal, dat het beeld bevestigt dat Den Haag een serieus integriteitsprobleem heeft.’’
AD 25.11.2019
Henk Harms zwijgt
Veel Haagse politici hebben intussen gezegd wat ze ervan vinden dat topambtenaar Henk Harms mogelijk bouwgigant VolkerWessels heeft bevoordeeld bij de bouw van het bijna 211 miljoen euro kostende onderwijs- en cultuurcomplex Spuiforum. Maar de man om wie het gaat, doet er vooralsnog het zwijgen toe.
De directeur ontwikkeling en realisatie van de dienst Stedelijke Ontwikkeling kan voorlopig niet anders, laat hij telefonisch weten. ,,Ik mag me niet verdedigen’’, zegt hij gelaten. ,,Dat gaat voorlopig allemaal via de gemeente.’’
Of hij nu nog wel kan aanblijven op zijn huidige post en of hij zich sowieso herkent in de beschuldigingen van corruptie? Het zijn vragen die Harms beleefd afwimpelt. De suggestie dat hem met klem is afgeraden om in verband met eventuele juridische consequenties voorlopig zijn kaken op elkaar te houden, spreekt hij niet tegen.
Bevoordeling
Maar, zoals eerder gememoreerd, Harms is niet uit zijn functie ontheven. Lopende het onderzoek naar mogelijke bevoordeling van VolkerWessels – en dus naar mogelijke benadeling van de Haagse belastingbetalers – blijft hij op zijn post. Zij het dat het dossier Spuiforum tot nader order wordt overgenomen door waarnemend burgemeester Johan Remkes.
Wat speelt er nog meer ???
Nogal wat Haagse projecten van VolkerWessels kostten te veel. En de gemeente mocht dokken. Dat baart al langer zorgen.
Architect Joop ten Velden was er vroeg bij. Op 1 oktober 2019, de dag dat Justitie naar buiten bracht dat de Haagse wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui van corruptie, omkoping en schending van het ambtsgeheim worden verdacht, stuurde het lid van stichting SOS Den Haag een e-mail naar de Rijksrecherche.
‘Wellicht kunt u bij uw onderzoek naar het Haagse gemeentebestuur ook aandacht besteden aan de gang van zaken bij het onderwijs- en cultuurcomplex’, vroeg Ten Velden namens de club bouwfanaten die ‘de schoonheid van de stad’ bewaken. ‘Inclusief de gang van zaken bij de bouw van het complex.’
Onderzoek
Succes had hij niet. Telefonisch kreeg Ten Velden nul op het rekest. ‘Het dossier maakt geen deel uit van het onderzoek’, werd hem verteld.
Zaterdag 23.11.2019 werd Ten Velden in zekere zin alsnog op zijn wenken bediend. Er loopt een onderzoek naar een hoge ambtenaar vanwege integriteitsmeldingen, zo maakte het stadsbestuur bekend. Vanwege vermeende bevoordeling van VolkerWessels, de bouwer van het OCC, meldde NRC.
We hebben als werkgroep vaak gewaarschuwd, aldus Joop ten Velden.
,,Dat verbaast me niet”, zegt Ten Velden. ,,We hebben als werkgroep vaak gewaarschuwd dat het projectteam in bed lag bij VolkerWessels en dat niemand er de belangen van de gemeente in de gaten hield.”
En dat gaat niet alleen om de plotselinge meerwerkfactuur van ruim 30 miljoendie de topambtenaar zou hebben goedgekeurd. In de zomer was er al ophef over het schrappen van 88 sociale huurwoningen, die in de drie woontorens rond het kunstenpaleis hadden moeten komen.
Anonieme tip
Volgens een architect die anoniem wil blijven, is bijvoorbeeld op de woontorens die bij het nieuwe cultuurpaleis komen door VolkerWessels ‘een legertje juristen’ ingezet om onder delen van het programma van eisen uit te komen. Dit gekonkel resulteerde er onder meer in dat dit jaar plotseling 88 sociale huurwoningen verdwenen uit de plannen.
Geen woningcorporatie zou ze willen kopen, stelde VolkerWessels, omdat ze te duur waren geworden. Reden volgens de bouwer: de fundering is uitzonderlijk kostbaar, omdat die op een bestaande parkeergarage komt.
Peter Bos van de Haagse Stadspartij stelde hier vragen over. ,,Het blijkt dat ze al die bouwkosten niet hebben uitgesplitst over de drie torens die er komen, maar alleen over die ene.” Dit zou een kostprijs opleveren van 285.000 euro per flatje van 51 vierkante meter.
Den Haag was toen zelfs nog bereid om hiervoor een miljoen euro uit te trekken. ‘Het openbare gebied moet van de hele stad worden en ook de woningen moeten toegankelijk worden voor alle groepen in de stad,’ was toen de redenering.
De gemeente wilde deze flatjes per se in de toren van de parkeergarage, omdat die het eerste af zou zijn. Maar in de kleine lettertjes van het contract stond ook vermeld dat VolkerWessels de appartementjes niet aan een woningcorporatie hoefde te leveren als die ze niet wilde kopen tegen kostprijs.
Straks leveren ze op de vrije markt veel meer op. Op de vraag of de sociale woninkjes dan niet in een van de andere torens konden komen, stelde Revis: de gemeente kan dat ‘op grond van de huidige contracten en afspraken niet afdwingen’.
Scheveningen
Zoiets speelt ook in Scheveningen, waar het bedrijf een hotel met een grote parkeergarage bouwt. ,,Die parkeergarage moet nu kleiner, dat is goedkoper”, legt Grinwis uit, ,,maar de visafslag heeft die plekken nodig voor hun personeel. De directeur is talloze keren naar de topambtenaar gestapt, maar die kon niks voor hem doen. De gemeente zit volledig in de tang bij VolkerWessels.”
En als klap op de vuurpijl is de Oplevering van het cultuurcomplexAmare op het Spuiplein in Den Haag is mogelijk een paar maanden vertraagd.
Bouwcombinatie Cadanz heeft aan de gemeente laten weten dat het de geplande oplevering op 4 januari 2021 niet haalt. De vertraging zou de ingebruikname van het gebouw niet in gevaar brengen. Toch accepteert de gemeente de vertraging niet.
Cultuurcomplex Amare is het nieuwe onderkomen van het Residentie Orkest, het Nederlands Danstheater en het Koninklijk Conservatorium. Zij willen in september 2021 intrekken in het cultuurcomplex.
Onlangs heeft Cadanz in een brief aan de gemeente gemeld dat de oplevering van het gebouw begin januari niet wordt gehaald. Het wordt minimaal vier maanden later: op 3 mei 2021. ‘De gemeente heeft Cadanz laten weten dat de inhoud van deze brief en het opschuiven van de opleverdatum niet worden geaccepteerd’, schrijft wethouder Boudewijn Revis (VVD) in een brief aan de gemeenteraad. ‘Overigens komt met een oplevering op 3 mei 2021 de geplande ingebruikname van Amare in september 2021 niet in gevaar.’
‘Accepteren we niet’
Het is onduidelijk wat de reden van de vertraging is. Volgens een woordvoerder van het stadhuis zegt Cadanz dat er een wijziging is in hun planning waardoor de oplevering later komt. ‘Maar wij accepteren dat dus niet’, zegt hij.
Vorige week werd bekend dat de directeur ontwikkeling en realisatie, van de dienst Stedelijke Ontwikkeling, door de gemeente Den Haag van het Amare-bouwproject is gehaald. De ambtenaar was hoofdverantwoordelijk voor de bouw van cultuurcomplex Amare op het Spuiplein. De gemeente onderzoekt of hij zijn functie heeft misbruikt om aannemer VolkerWessels te bevoordelen. VolkerWessels maakt onderdeel uit van bouwcombinatie Cadanz.
OmroepWest 04.01.2020 Op 1 februari begint de 61-jarige Jan Zoet als nieuwe directeur van het Haagse Zuiderstrandtheater. Vanaf 2021 is hij automatisch ook de eerste directeur van Amare, zoals het niet onomstreden cultuurcomplex op het Spuiplein inmiddels heet: ‘Mijn droom is dat Amare een huis is waar iedereen van zegt: Hé, dat is óns huis. Ónze plek, waar we graag zijn, waar we trots op zijn. Waar we elkaar tegenkomen, waar onze dingen te zien zijn.’
Zoet, die in Leiden heeft gestudeerd en een groot deel van zijn leven in Oude Wetering heeft gewoond, is geen onbekende in Den Haag. In de jaren tachtig is hij elk weekend te vinden in de Hofstad. Niet alleen vanwege vrienden die daar wonen, maar ook met name vanwege zijn eerste vrouw, die studeert aan het Koninklijk Conservatorium.
In de jaren negentig geeft hij hier zelfs twee dagen les. En begin deze eeuw is hij lid van de Raad van Toezicht van datzelfde conservatorium en de Academie voor de Beeldende Kunsten.
Toch kent hij de stad nog niet zo goed als hij zou willen. Daar gaat vanaf 1 februari 2020 verandering in komen: ‘Den Haag is een fantastische stad. Het is mij niet vreemd.
Ik ken de beleving van de kunstenaars en het conservatorium. Maar dat is maar van een kant. Ik ben heel erg nieuwsgierig naar wie er nog meer wonen. Daar kijk ik wel heel erg naar uit. Ook organisaties, wensen, plekken. Met wie ik wil samenwerken.’
Liefde en zee
Want Zoet laat er geen misverstand over bestaan, hij wil verbinden: ‘Ik hoop dat Amare de huiskamer van Den Haag wordt.’ Daarom is hij blij met de naam van het nieuwe cultuurcomplex. ‘Ik vind het houden van als naam fantastisch. Amare gaat over liefde (amore), over verbinden. Het verwijst ook naar de zee (mar). Den Haag, de stad aan de zee.’
‘De naam is omarmend. I AM, we ARE, zei iemand. Dat verwijst ook naar bij elkaar zijn, samen komen. Ik denk dat het een mooie naam is.’ Den Haag kennende zal er vast ook een bijnaam komen voor het gebouw op het Spui. En dat vindt hij alleen maar goed en leuk: ‘Het is een gebouw van de stad en de stad mag en moet daar ook iets van vinden. Als het maar een bijnaam met humor is.’
Gedoe en weerstand
Er is veel te doen geweest om de komst van Amare, voorheen ook wel het Onderwijs en Cultuurcomplex (OCC) of, in de volksmond, Cultuurpaleis genoemd. Zoet heeft begrip voor de commotie die het met zich meebracht: ‘Was het wel nodig?
Moet het zoveel kosten? Waarom niet de oude panden opknappen? En zoals gebruikelijk: mensen vinden het gebouw een gedrocht. Ik snap het wel. Je hoeft het niet mooi te vinden.’
Impressie van de concertzaal in Amare| Foto: Zuiderstrandtheater / Amare
‘Maar,’ brengt hij daartegen in, ‘er zijn hele goede redenen om te verhuizen. Het onderhoud en het vervangen van de bestaande gebouwen kost ook veel geld. Voor al die vragen zijn allemaal goede antwoorden te vinden. Maar dat is nog niet het antwoord waar het volgens mij over gaat. Over de vraag: waarom willen we dit gebouw?’
Fans voor het leven
Hij herhaalt het een paar keer tijdens het interview. De nieuwe directeur wil dat Amare de huiskamer van Den Haag wordt. Hij wil dat de inwoners van Den Haag Amare omarmen, zich mede-eigenaar voelen en denken: ‘Dit gebouw kost veel geld, maar dat vinden we helemaal niet erg, want het is van mij, ik kan daar naar toe.
En als je vraagt hoe overtuig je de tegenstanders? Ik denk door dingen te doen. Door de programmering. En dan nog zullen er mensen zijn die zeggen: maar dat is niet voor mij.’
Toch legt hij zich daar niet zo makkelijk bij neer, want hij gelooft in de ontmoeting tussen kunst en mensen die helemaal niet gewend zijn naar kunst te gaan.
Zoet spreekt als voormalig zakelijk leider van Theater Hollandia uit ervaring: ‘We bouwden een theater en speelden voorstellingen op plekken waar mensen nooit naar het theater gingen. In het stadhuis van Den Haag, op Schiphol, in tuinkassen. Waar ze zich afvroegen, wat doen ze met mijn belastingcenten? En iedere keer was daar wrijving: wat komen jullie doen? En iedere keer als wij daar weggingen, hadden wij fans voor het leven.’
Toegankelijkheid
Hetzelfde doet hij als hij vijftien jaar lang directeur is van de Rotterdamse Schouwburg. Zijn grootste uitdaging: Hoe maak je van de Kist van Quist, zoals het werd genoemd, een betonnen bak die pas ’s avonds openging, een huiskamer van de stad? Door het gebouw open te stellen voor iedereen: ‘In de Rotterdamse Schouwburg hadden we de ervaring dat mensen dagelijks kwamen, die nooit naar voorstellingen gingen. Die vonden het leuk om overdag in de foyer te zijn, daar kon je lezen, computeren, naar een videowall kijken.’
Theater Rotterdam, voorheen de Rotterdamse Schouwburg of de Kist van Quist genoemd | Foto: Jan Klein
Zo stelt hij Amare zich ook voor: ‘Een huiskamer van de stad. Waar je niet om de minuut wordt gevraagd of je een kopje koffie wil, maar waar je gewoon even mag zitten, mag lezen. Een openbare ruimte die je deelt met anderen. Die aangenaam is, die onderdak biedt. Een ontmoetingsplek waar je je thuis voelt. Waar een speakers corner is.
Waar je kleine concerten ziet, waar je niet voor hoeft te betalen. Want we hebben er voor gekozen om een gratis programmering neer te zetten. Zodat als je geen geld hebt, daar toch ook van kan genieten. De toegankelijkheid is voor mij heel belangrijk.’
Vernieuwing en creativiteit
Maar Amare valt of staat natuurlijk met de programmering. Aan de vaste bewoners van het gebouw zal het niet liggen: ‘Het Residentie Orkest is een orkest dat geweldig is, maar ook enorm op zoek is naar nieuwe ontwikkelingen. Dat openstaat voor invloeden vanuit de hele wereld. Het Nederlands Dans Theater ís van de wereld. Het is een van de meest belangrijke dansgezelschappen van de wereld. En het Koninklijk Conservatorium, dat heeft ook wereldwijd een grote reputatie. Het is een groot en inspirerend laboratorium.’
Daarnaast staat de nieuwe directeur open voor nieuwe initiatieven. Volgens Zoet zijn verbeelding en creativiteit de motor van de vernieuwing voor de hele samenleving: ‘Zonder risico’s nemen, de kans op mislukking, wordt er niets uitgevonden.’
Die houding betaalde zich in Rotterdam uit met kleine, maar zeer succesvolle initiatieven als het theaterfestival de Internationale Keuze van de Rotterdamse Schouwburg, de Operadagen Rotterdam, het Circusstad Festival en het kunstenfestival Motel Mozaïque.
Festival met alle culturen
‘Ik geloof in de formule dat relatief kleine festivals, die nog steeds veel mensen trekken, een geconcentreerd programma kunnen laten zien, waar de liefhebber denkt: Wow, hier moet ik zijn! Dus liefhebbers van over de hele wereld komen naar zo’n stad toe. Ik ga nu niet zeggen dat gaan we ook zo doen in Den Haag, maar het is wel een idee. Amare is een geweldige plek om daar iets prachtigs te doen, samen met andere partners.’
Impressie van de theaterzaal in Amare | Foto: Zuiderstrandtheater / Amare
‘Ik zou het geweldig vinden om een festival te hebben met alle culturen. Dat je ook viert dat we zo divers zijn in Den Haag. Dus niet alleen voor de selecte doelgroep, dat kan, moeten we zeker ook doen, maar dat je ook een ontmoeting kan hebben. Maar dat wil ik samen met de deskundigen, de collega’s, de partners uitzoeken en ontwikkelen.’
Kinderziektes
Opmerkelijk genoeg is Zoet nog niet in het nieuwe gebouw geweest. Maar dat heeft alles te maken met de bouwwerkzaamheden die nog volop in gang zijn. ‘Ik wil graag naar binnen, maar dat is pas in januari mogelijk. Dan krijg ik een rondleiding. Ik ben natuurlijk heel erg nieuwsgierig. Maar ik ken natuurlijk wel de tekeningen en de impressies. Dat ziet er fantastisch uit.’
Impressie van het interieur van Amare | Foto: Zuiderstrandtheater / Amare
Als alles volgens de planning verloopt, wordt Amare in de eerste week van september 2021 officieel geopend. Voor die tijd zal er worden proefgedraaid. Zoet maakt een klein voorbehoud: ‘De bouw is natuurlijk een proces, waar je onvoorziene gebeurtenissen tegenkomt. Maar het ziet er naar uit dat het begin september opengaat voor het publiek. En dan nog moet je rekening houden met kinderziektes.’
Grote woorden
Dat is in het verleden wel gebleken: ‘Ik ken geen gebouw waar dat niet is gebeurd. Of het nou de Stopera in Amsterdam is, het Nieuwe Luxor in Rotterdam of TivoliVredenburg Utrecht. Het is niet heel ernstig, maar het hoort er gewoon bij. Het is heel ingewikkeld met die grote gebouwen. Dat kan pas getest worden als de zalen vol zitten met mensen.’
Jan Zoet | Foto: Bob Bronshoff
Als het eenmaal zover is, hoopt Zoet dat Amare de nieuwe standaard wordt: ‘Ik gebruik nu grote woorden, maar dat het een begin is van een andere manier van werken. Dat meerdere culturen, meerdere groepen uit de stad en samenleving, van hoog tot laag, zich tot die kunsten verhouden.
Dat die ontmoeting tussen alle lagen van de bevolking tot stand te brengen. Dat er een beweging wordt ingezet, een verandering, iets moois, wat de stad meer bindt. Waar we met elkaar trots op kunnen zijn. Dat zou ik geweldig vinden.’
Amare in cijfers
Amare herbergt van september 2021 maar liefst vier zalen: een concertzaal met 1500 zitplaatsen, een theaterzaal met 1300 zitplaatsen, een ensemblezaal met 600 zitplaatsen en een repetitiezaal met 200 zitplaatsen.
Daarnaast krijgt het een parkeergarage met 700 parkeerplaatsen en komen er 1500 inpandige fietsplekken.
Het gebouw wordt 125 meter lang, 70 meter breed en 38 meter hoog. Het vloeroppervlak bedraagt daarmee 54000 vierkante meter, ongeveer 7,5 voetbalvelden. Het gebouw bestaat uit 145 miljoen kilo beton en 7,8 miljoen kilo staal. Er komt 3600 vierkante meter glas in het pand.
Duurzaamheid speelt een belangrijke rol bij de bouw.
Het pand is uitgerust met onder meer 4000 vierkante meter zonnepanelen, hemelwater gespoelde toiletten, temperatuurregulatie door gebruik van de bodem als warmte- en koudebron, vijftig in de gevel verwerkte broedkasten voor verschillende soorten vogels en 28 ingebouwde vleermuizenverblijven.
Impressie van het interieur van Amare| Foto: Zuiderstrandtheater / Amare
OmroepWest 29.11.2019 De oplevering van cultuurgebouw Amare op het Spuiplein in Den Haag is mogelijk een paar maanden vertraagd. Bouwcombinatie Cadanz heeft aan de gemeente laten weten dat het de geplande oplevering op 4 januari 2021 niet haalt. De vertraging zou de ingebruikname van het gebouw niet in gevaar brengen. Toch accepteert de gemeente de vertraging niet.
Cultuurcomplex Amare is het nieuwe onderkomen van het Residentie Orkest, het Nederlands Danstheater en het Koninklijk Conservatorium. Zij willen in september 2021 intrekken in het cultuurcomplex.
Onlangs heeft Cadanz in een brief aan de gemeente gemeld dat de oplevering van het gebouw begin januari niet wordt gehaald. Het wordt minimaal vier maanden later: op 3 mei 2021. ‘De gemeente heeft Cadanz laten weten dat de inhoud van deze brief en het opschuiven van de opleverdatum niet worden geaccepteerd’, schrijft wethouder Boudewijn Revis (VVD) in een brief aan de gemeenteraad. ‘Overigens komt met een oplevering op 3 mei 2021 de geplande ingebruikname van Amare in september 2021 niet in gevaar.’
‘Accepteren we niet’
Het is onduidelijk wat de reden van de vertraging is. Volgens een woordvoerder van het stadhuis zegt Cadanz dat er een wijziging is in hun planning waardoor de oplevering later komt. ‘Maar wij accepteren dat dus niet’, zegt hij.
Vorige week werd bekend dat de directeur ontwikkeling en realisatie, van de dienst Stedelijke Ontwikkeling, door de gemeente Den Haag van het Amare-bouwproject is gehaald. De ambtenaar was hoofdverantwoordelijk voor de bouw van cultuurcomplex Amare op het Spuiplein. De gemeente onderzoekt of hij zijn functie heeft misbruikt om aannemer VolkerWessels te bevoordelen. VolkerWessels maakt onderdeel uit van bouwcombinatie Cadanz.
AD 24.11.2019 Nogal wat Haagse projecten van VolkerWessels kostten te veel. En de gemeente mocht dokken. Dat baart al langer zorgen.
Architect Joop ten Velden was er vroeg bij. Op 1 oktober 2019, de dag dat Justitie naar buiten bracht dat de Haagse wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui van corruptie, omkoping en schending van het ambtsgeheim worden verdacht, stuurde het lid van stichting SOS Den Haag een e-mail naar de Rijksrecherche.
‘Wellicht kunt u bij uw onderzoek naar het Haagse gemeentebestuur ook aandacht besteden aan de gang van zaken bij het onderwijs- en cultuurcomplex’, vroeg Ten Velden namens de club bouwfanaten die ‘de schoonheid van de stad’ bewaken. ‘Inclusief de gang van zaken bij de bouw van het complex.’
Onderzoek
Succes had hij niet. Telefonisch kreeg Ten Velden nul op het rekest. ‘Het dossier maakt geen deel uit van het onderzoek’, werd hem verteld.
Gisteren werd Ten Velden in zekere zin alsnog op zijn wenken bediend. Er loopt een onderzoek naar een hoge ambtenaar vanwege integriteitsmeldingen, zo maakte het stadsbestuur bekend. Vanwege vermeende bevoordeling van VolkerWessels, de bouwer van het OCC, meldde NRC.
We hebben als werkgroep vaak gewaarschuwd, aldus Joop ten Velden.
,,Dat verbaast me niet”, zegt Ten Velden. ,,We hebben als werkgroep vaak gewaarschuwd dat het projectteam in bed lag bij VolkerWessels en dat niemand er de belangen van de gemeente in de gaten hield.”
En dat gaat niet alleen om de plotselinge meerwerkfactuur van ruim 30 miljoen die de topambtenaar zou hebben goedgekeurd. In de zomer was er al ophef over het schrappen van 88 sociale huurwoningen, die in de drie woontorens rond het kunstenpaleis hadden moeten komen.
Anoniem
Volgens een architect die anoniem wil blijven, is bijvoorbeeld op de woontorens die bij het nieuwe cultuurpaleis komen door VolkerWessels ‘een legertje juristen’ ingezet om onder delen van het programma van eisen uit te komen. Dit gekonkel resulteerde er onder meer in dat dit jaar plotseling 88 sociale huurwoningen verdwenen uit de plannen.
Geen woningcorporatie zou ze willen kopen, stelde VolkerWessels, omdat ze te duur waren geworden. Reden volgens de bouwer: de fundering is uitzonderlijk kostbaar, omdat die op een bestaande parkeergarage komt.
Peter Bos van de Haagse Stadspartij stelde hier vragen over. ,,Het blijkt dat ze al die bouwkosten niet hebben uitgesplitst over de drie torens die er komen, maar alleen over die ene.” Dit zou een kostprijs opleveren van 285.000 euro per flatje van 51 vierkante meter.
De gemeente wilde deze flatjes per se in de toren van de parkeergarage, omdat die het eerste af zou zijn. Maar in de kleine lettertjes van het contract stond ook vermeld dat VolkerWessels de appartementjes niet aan een woningcorporatie hoefde te leveren als die ze niet wilde kopen tegen kostprijs.
Straks leveren ze op de vrije markt veel meer op. Op de vraag of de sociale woninkjes dan niet in een van de andere torens konden komen, stelde Revis: de gemeente kan dat ‘op grond van de huidige contracten en afspraken niet afdwingen’.
Zoiets speelt ook in Scheveningen, waar het bedrijf een hotel met een grote parkeergarage bouwt. ,,Die parkeergarage moet nu kleiner, dat is goedkoper”, legt Grinwis uit, ,,maar de visafslag heeft die plekken nodig voor hun personeel. De directeur is talloze keren naar de topambtenaar gestapt, maar die kon niks voor hem doen. De gemeente zit volledig in de tang bij VolkerWessels.”
AD 23.11.2019 Veel Haagse politici hebben intussen gezegd wat ze ervan vinden dat topambtenaar Henk Harms mogelijk bouwgigant VolkerWessels heeft bevoordeeld bij de bouw van het bijna 211 miljoen euro kostende onderwijs- en cultuurcomplex Spuiforum. Maar de man om wie het gaat, doet er vooralsnog het zwijgen toe.
De directeur ontwikkeling en realisatie van de dienst Stedelijke Ontwikkeling kan voorlopig niet anders, laat hij telefonisch weten. ,,Ik mag me niet verdedigen’’, zegt hij gelaten. ,,Dat gaat voorlopig allemaal via de gemeente.’’
Het is de op zich begrijpelijke reactie van een ambtenaar die – afgezien van twee korte tussenpozen – al bijna 20 jaar in dienst is van de gemeente Den Haag, waar hij zich al vroeg toelegde op de ontwikkeling van bouwprojecten in de dichtstbevolkte stad van Nederland. ‘De uitdagingen die je in alle steden ziet,’zei hij eerder al eens, ‘zijn in Den Haag hier en daar nog een tikkeltje ingewikkelder.’
Of hij nu nog wel kan aanblijven op zijn huidige post en of hij zich sowieso herkent in de beschuldigingen van corruptie? Het zijn vragen die Harms beleefd afwimpelt. De suggestie dat hem met klem is afgeraden om in verband met eventuele juridische consequenties voorlopig zijn kaken op elkaar te houden, spreekt hij niet tegen.
Bevoordeling
Maar, zoals eerder gememoreerd, Harms is niet uit zijn functie ontheven. Lopende het onderzoek naar mogelijke bevoordeling van VolkerWessels – en dus naar mogelijke benadeling van de Haagse belastingbetalers – blijft hij op zijn post. Zij het dat het dossier Spuiforum tot nader order wordt overgenomen door waarnemend burgemeester Johan Remkes.
AD 23.11.2019 Directeur Henk Harms van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling mag zich niet meer bemoeien met de bouw van het cultuurcomplex Spuiforum omdat hij ervan wordt verdacht de aannemer te hebben bevoordeeld. Wel blijft hij op andere dossiers zaken doen met bouwbedrijven. Dat bevestigt een ingewijde rond het stadsbestuur.
Onder die bouwers is ook VolkerWessels, de aannemer van het theatercomplex Amare die bevoordeeld zou zijn door de topambtenaar. De bouwgigant heeft nog meer grote projecten in de stad, waaronder de bouw van een hotel op het Noordelijk Havenhoofd in Scheveningen en drie luxe woontorens rond het Spuiplein.
Raadsleden vinden het opmerkelijk. ,,Ik weet nog niet hoe ernstig de integriteitsmeldingen zijn, maar het is niet voor het eerst dat de ongezonde symbiose tussen VolkerWessels en de gemeente op tafel ligt”, zegt Pieter Grinwis van ChristenUnie/SGP. Hij trok zelf al vaker aan de bel over het gebrek aan tegenspel dat de gemeente VolkerWessels biedt, wanneer bouwprojecten te duur uitvallen.
31 miljoen
Dat gebeurde onder meer bij Amare, waarvoor vorig jaar een rekening van 31 miljoen euro voor ‘meerwerk’ aan de gemeente werd gepresenteerd. Dat gebeurde door Boudewijn Revis, die toen net een paar dagen wethouder Stadsontwikkeling was.
Volgens Grinwis ging het om ‘net iets meer dan een paar schroefjes en toiletpotten, maar geen zaken die niet al in het eisenpakket van de gemeente zaten.’ Revis’ voorganger Joris Wijsmuller van de HSP had over deze pogingen om extra bouwkosten in rekening te brengen, jarenlang robbertjes gevochten met VolkerWessels.
Ik was er wel klaar mee dat hun projecten steeds miljoenen duurder werden en dat de gemeente daar elke keer voor moest opdraaien, aldus Peter Bos.
Peter Bos van de Haagse Stadspartij verbaast zich niet over de integriteitsmelding. Hij vroeg het stadsbestuur onlangs nog om niet meer in zee te gaan met VolkerWessels. ,,Ik was er wel klaar mee dat hun projecten steeds miljoenen duurder werden en dat de gemeente daar elke keer voor moest opdraaien.’’
Het bouwbedrijf ontkent door Harms te zijn bevoordeeld, maar wil verder niet reageren op de aantijgingen. VolkerWessels neemt wel afstand van de suggestie in NRC Handelsblad dat de ambtenaar ‘gebruik kan maken’ van de business seats van het bedrijf in Feyenoord-stadion De Kuip. ,,Hij is daar wel eens door ons ontvangen, maar dat is niets bijzonders, we verwelkomen daar veel relaties.”
Volgens een ingewijde zou er nog een tweede ambtenaar bij de kwestie betrokken zijn.
AD 22.11.2019 Henk Harms, een topambtenaar van de gemeente Den Haag, mag zich niet meer bemoeien met de bouw van het cultuurcomplex Spuiforum omdat hij ervan wordt verdacht de aannemer te hebben bevoordeeld achter de rug van de projectdirectie om.
Dat zou gebeurd zijn door onder meer de meerwerkverzoeken van de bouwer te honoreren. Ook zou Harms, directeur ontwikkelingen en realisatie van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling, de verdeling van de kosten voor de bouwplaats in het Spuikwartier op eigen houtje hebben aangepast ten gunste van aannemer VolkerWessels. Een commissie onderzoekt de zaak.
Volgens Peter Bos, raadslid van de Haagse Stadspartij, komt het nieuws over de vermeende fraudekwestie niet als verrassing. ,,Het verbaast mij niks. Ik heb de laatste jaren hele reeksen vragen gesteld over VolkerWessels-projecten die financieel uit de hand liepen en waar wij als gemeente dan voor op moesten draaien”, zegt Bos.
Hij noemt nadrukkelijk het busplatform op NS-station Den Haag Centraal (plus vijf miljoen), het woningbouwcomplex aan de Vuurtorenweg, woonflat Sonate bij het Spuiplein en het onderwijs- en cultuurcomplex dat nu Amare heet (plus dertig miljoen euro).
We hebben signalen afgegeven, maar daar koop je nu natuurlijk niks voor, aldus Peter Bos, Haagse Stads Partij (HSP).
Bij een van de laatste miljoenenoverschrijdingen was voor Peter Bos de maat vol: ,,Ik heb het Haagse stadsbestuur toen nadrukkelijk gevraagd om niet meer in zee te gaan met VolkerWessels. Wat mij betreft was het klaar.’’
Dat hij achteraf wellicht gelijk krijgt over de ‘veel te hoge kosten’ die de bouwer in rekening bracht, is een schrale troost. ,,We hebben signalen afgegeven. Maar daar koop je nu natuurlijk niks voor.’’
Integriteit
De zoveelste dreun voor het vertrouwen in de politiek, noemt Adeel Mahmood van Nida de kwestie. ,,We moeten niet alleen een integriteitsonderzoek houden naar alle wethouders, maar ook naar de hele ambtelijke top. De onderste steen moet boven komen. De uitdaging van de burgemeester op het dossier integriteit wordt alleen maar groter.’’
Ook Robert Barker van de Partij voor de Dieren reageert geschokt. ,,Dit is een heel zorgelijk signaal, dat het beeld bevestigt dat Den Haag een serieus integriteitsprobleem heeft.’’
De kosten voor cultuurpaleis Spuiforum zijn toegenomen naar bijna 211 miljoen euro.Foto Bart Maat/ANP
NRC 22.11.2019 Topambtenaar van gemeente Den Haag mag zich niet meer bemoeien met groot bouwproject, na signalen over het voortrekken van VolkerWessels.
De gemeente Den Haag onderzoekt of een topambtenaar bouwbedrijf VolkerWessels heeft bevoordeeld bij de bouw van het bijna 211 miljoen euro kostende onderwijs- en cultuurcomplex Spuiforum, dat sinds kort Amare heet. Vanwege het onderzoek is Henk Harms, directeur ontwikkeling en realisatie van de dienst Stedelijke Ontwikkeling, ontheven uit zijn functie als hoogst verantwoordelijke ambtenaar voor het gemeentelijk project. Dat blijkt uit onderzoek van NRC.
Naar aanleiding van vragen van NRC over de kwestie zal waarnemend burgemeester Johan Remkes vrijdagmiddag de gemeenteraad informeren, aldus zijn woordvoerder.
Bronnen in het stadhuis melden dat een commissie onderzoekt of Harms, achter de rug van de projectdirectie om, de aannemer bevoordeeld heeft. Volgens een interne integriteitsmelding zou dat onder meer zijn gebeurd door meerwerk-verzoeken van de bouwer te honoreren. De melding kwam van de projectdirectie, aldus de bronnen.
Ook zou Harms de verdeling van de kosten voor de bouwplaats in het Spuikwartier op eigen houtje hebben aangepast ten gunste van de aannemer. VolkerWessels bouwt niet alleen Amare maar ook drie hoge woontorens ernaast. Bouwer van de torens is de combinatie Sonate, net als Amare-aannemer Cadanz, een dochteronderneming van VolkerWessels. Beide projecten delen de bouwplaats.
Vorig jaar bleek dat Amare de gemeente aanzienlijk meer kost dan oorspronkelijk begroot: 210,9 miljoen in plaats van 176,6 miljoen euro. Het gebouw is ook niet in de loop van volgend jaar klaar zoals beoogd, maar pas in september 2021. Amare gaat onderdak bieden aan het Koninklijk Conservatorium, het Residentie Orkest en het Nederlands Dans Theater.
Business seat
Uit onderzoek van NRC blijkt dat Harms gebruik kon maken van een business seat van VolkerWessels in de Rotterdamse Kuip. De gemeente onderzoekt ook deze kwestie. In zijn brief aan de gemeenteraad meldt Remkes dat niet met zoveel woorden, maar schrijft hij dat behalve Harms’ betrokkenheid bij Amare er „aanvullende signalen” zijn ontvangen.
VolkerWessels ontkent in een reactie bevoordeeld te zijn door Harms. Over gezamenlijk bezoek aan voetbalwedstrijden zegt een woordvoerder: „Wij hebben een aantal stoelen in een skybox in de Kuip, in lijn met hoe wij altijd met relaties omgaan hebben wij de heer Harms daar ook wel eens ontvangen.”
Harms’ naam wordt ook genoemd in het gemeentelijk onderzoek naar de activiteiten van de van corruptie verdachte ex-wethouder Richard de Mos. Wethouder Saskia Bruines (D66), die de portefeuille economische zaken van De Mos overnam na diens vertrek, heeft een inventarisatie gemaakt van ‘verdachte’ dossiers.
Eén van de dossiers betreft het bedrijfsverzamelgebouw De Schilde. Eerder berichtte NRC dat de rijksrecherche de bemoeienis onderzoekt van De Mos met de voorgenomen verkoop van dit gemeentelijk pand aan zakenmensen die gelieerd zijn aan zijn partij. Harms was als ambtenaar betrokken bij de op handen zijnde deal. Die ketste af toen de rijksrecherche vorige maand invallen deed en woonhuizen en kantoren doorzocht.
Behalve De Schilde zijn ook andere dossiers onderzocht. Het gaat onder meer om nachtvergunningen voor zalencentra, de verplaatsing van arbeidsmigranten bij sportcomplex De Uithof en de vestiging van een Escherhotel en een Eschermuseum in de voormalige Amerikaanse ambassade.
‘Serieus en vertrouwelijk’
Harms wil geen commentaar geven. In een schriftelijke verklaring schrijft de gemeente publiekelijk geen uitspraken te doen over „de arbeidsverhouding tussen de gemeente en haar ambtenaren.”
Wel zegt de gemeente: „In algemene zin geldt: als er een signaal van integriteitsschending wordt gedaan, dan behandelen we die melding serieus en vertrouwelijk. Dat doen we om het belang veilig te stellen van degene die de melding doet en degene over wie de melding gemaakt wordt.”
OmroepWest 22.11.2019 De directeur ontwikkeling en realisatie van de dienst Stedelijke Ontwikkeling is door de gemeente Den Haag van het Amare bouwproject gehaald. De ambtenaar was hoofdverantwoordelijk voor de bouw van cultuurcomplex Amare op het Spuiplein. De gemeente onderzoekt of hij zijn functie heeft misbruikt om aannemer VolkerWessels te bevoordelen, dat meldt NRC.
Volgens onderzoek van NRC zouden er meerdere incidenten zijn geweest waarin er sprake was van mogelijke belangenverstrengeling. Zo werd door de ambtenaar gebruikt gemaakt van de skybox van VolkerWessels in de Kuip. Ook werd de kostenverdeling voor de bouwplaats aangepast in het voordeel van de aannemer zonder dat daar overleg over had plaatsgevonden.
VolkerWessels zegt dat er nooit sprake is geweest van bevoordeling, maar dat het bedrijf zich altijd op een dergelijke manier beschikbaar stelt. ‘Wij hebben een aantal stoelen in een skybox in de Kuip, in lijn met hoe wij altijd met relaties omgaan hebben wij de ambtenaar daar ook wel eens ontvangen’, aldus een woordvoerder van VolkerWessels tegen NRC.
Corruptie
Het onderzoek rondom VolkerWessels is niet de eerste keer dat de ambtenaar in kwaad daglicht wordt gesteld. Tijdens het gemeentelijk onderzoek naar de van corruptie verdachte ex-wethouder Richard de Mos werd zijn naam ook al genoemd.
Ook komt zijn naam voor in verschillende ‘verdachte’ dossiers die zijn verzameld door wethouder Saskia Bruines (D66). Zij nam na het vertrek van De Mos diens taken omtrent economische zaken over.
Zo was de ambtenaar in kwestie ook betrokken bij de afgebroken verkoop van bedrijfsverzamelgebouw De Schilde. De Mos zou zich mogelijk bemoeid hebben met de verkoop van het pand aan zakenmensen die connecties hadden met zijn partij. Die deal ging uiteindelijk niet meer door toen de rijksrecherche een inval deed in de woningen en kantoren van Groep de Mos.
Integriteitsschending
De melding over mogelijke belangenverstrengeling en integriteitsschending komt volgens bronnen van NRC uit de projectdirectie van Amare. Volgens die bronnen zou de ambtenaar meerwerk-verzoeken van de aannemer gehonoreerd hebben zonder overleg.
Hoewel de ambtenaar zelf nog geen uitspraak heeft gedaan over de verdenkingen aan zijn adres heeft de gemeente laten weten dat ze de melding van een mogelijke integriteitsschending serieus neemt.
Op vrijdagmiddag stuurde waarnemend burgemeester Remkes een brief naar de gemeenteraad. Daarin schrijft hij dat het onderzoek naar de ambtenaar al enige tijd loopt. ‘De afhandeling van het onderzoek verloopt via reguliere stappen, zoals beschreven in het ‘Centraal Onderzoeksprotocol Vermoedelijke Integriteitsschending’.
Elk signaal neemt de gemeente serieus’ aldus Remkes. Ook schrijft hij dat er publiekelijk voorlopig geen uitspraak zal worden gedaan over de ambtenaar in kwestie.
Haagse raad geschrokken
Vanuit de Haagse gemeenteraad wordt geschokt gereageerd op de kwestie. ‘De zoveelste dreun voor het vertrouwen in de Haagse politiek’, reageert Adeel Mahmood van Nida op twitter. ‘Wat Nida betreft niet alleen een integriteitsonderzoek voor alle wethouders maar ook voor de hele ambtenaren-top. De uitdaging van de burgemeester op het dossier integriteit wordt alleen maar groter.’
Pieter Grinwis van de ChristenUnie/SGP zegt wel geschrokken maar niet verbaasd te zijn. ‘Alleen al de afgelopen jaren heb ik wethouder Boudewijn Revis diverse keren aangesproken op de mijns inziens ongezonde symbiose tussen gemeente en bouwers, met name VolkerWessels.
Zo heb ik mij in juli 2018 gekeerd tegen het cadeau van 31 miljoen van het college voor VolkerWessels om het Spuiforum/Amare alsnog volgens het programma van eisen af te bouwen. Want spreekwoordelijke schroefjes en toiletpotten kostten opeens vele miljoenen extra.’
Integriteitsprobleem
Ook Robert Barker van de Partij voor de Dieren maakt zich zorgen. ‘Dit is een erg zorgelijk signaal dat het beeld bevestigt dat Den Haag een serieus integriteitsprobleem heeft’, zegt hij.
AD 22.11.2019 Een topambtenaar van de gemeente Den Haag mag zich niet meer bemoeien met de bouw van het cultuurcomplex Spuiforum. De gemeente onderzoekt of hij bouwbedrijf VolkerWessels heeft bevoordeeld bij de bouw.
Henk Harms, directeur ontwikkelingen en realisatie van de dienst Stedelijke Ontwikkeling, is inmiddels van het project gehaald. Een commissie onderzoekt of hij achter de rug van de projectdirectie om de aannemer bevoordeelde.
Dat zou gebeurd zijn door onder meer de meerwerkverzoeken van de bouwer te honoreren. Ook zou Harms de verdeling van de kosten voor de bouwplaats in het Spuikwartier op eigen houtje hebben aangepast ten gunste van aannemer VolkerWessels.
Harms had toegang tot een business seat van VolkerWessels in stadion de Kuip in Rotterdam, schrijft NRC, een gegeven dat ook door de gemeente wordt onderzocht. De aannemer heeft in een reactie aan de krant ontkend bevoordeeld te zijn door de ambtenaar.
Bij uitzondering informeren
De gemeente Den Haag heeft vandaag ‘bij uitzondering’ een mededeling naar buiten gebracht over de kwestie. Daarin laten zij weten dat het onderzoek al enige tijd gaande is en dat er inmiddels ‘aanvullende signalen’ zijn bijgekomen.
Het onderzoek verloopt via de gebruikelijk stappen. De gemeente laat weten nog niet publiekelijk een uitspraak te kunnen doen, omdat het onderzoek nog loopt en er nog geen conclusies zijn.
Kosten
In de zomer van 2018 bleek al dat de kosten voor het Spuiforum opliepen. Het Haagse stadsbestuur moest tientallen miljoen euro extra in de bouw steken om het complex mooier te maken, dat ook nog eens later dan gepland klaar is.
In december vorig jaar uitte wethouder Boudewijn Revis (VVD) nog zijn zorgen over de samenwerking met VolkerWessels, de aannemer die verantwoordelijk is voor de bouw van onder meer het Spuicomplex.
Volgens NRC zal burgemeester Johan Remkes vanmiddag de gemeenteraad informeren.
Het verbaast mij niks, aldus Peter Bos, Haagse Stadspartij.
Raadslid Peter Bos van de Haagse Stadspartij reageert gelaten op de nieuwe, vermeende fraudekwestie in Den Haag. ,,Het verbaast mij niks. Ik heb de laatste jaren hele reeksen vragen gesteld over VolkerWessels-projecten die financieel uit de hand liepen en waar wij als gemeente dan voor op moesten draaien.’’
Hij noemt nadrukkelijk het busplatform op NS-station Den Haag Centraal (plus vijf miljoen), het woningbouwcomplex aan de Vuurtorenweg, woonflat Sonate bij het Spuiplein en het onderwijs- en cultuurcomplex dat nu Amare heet (plus dertig miljoen euro).
Achteraf
Bij een van de laatste miljoenoverschrijdingen was voor Peter Bos de maat vol: ,,Ik heb het Haagse stadsbestuur toen nadrukkelijk gevraagd om niet meer in zee te gaan met VolkerWessels. Wat mij betreft was het klaar.’’
Dat hij achteraf wellicht gelijk krijgt over de ‘veel te hoge kosten’ die de bouwer in rekening bracht, is een schrale troost.,,We waren erbij. We hebben signalen afgegeven. Maar daar koop je nu natuurlijk niks voor.’’
Integriteit
De zoveelste dreun voor het vertrouwen in de politiek, noemt Adeel Mahmood van Nida de kwestie. ,,We moeten niet alleen een integriteitsonderzoek houden voor alle wethouders, maar ook voor de hele ambtelijke top. De onderste steen moet boven komen. De uitdaging van de burgemeester op het dossier integriteit wordt alleen maar groter.’’
Ook Robert Barker van de Partij voor de Dieren reageert geschokt. ,,Dit is een heel zorgelijk signaal dat het beeld bevestigt dat Den haag een serieus integriteitsprobleem heeft”.
‘Het monument en de herdenking zijn bedoeld voor de gehele Haagse samenleving’, schrijft de adviescommissie. ‘Voor alle Hagenaars, ongeacht hun afkomst.
Door gezamenlijk het verleden te kennen en te erkennen, kan er worden gewerkt aan een gezamenlijke verwerking daarvan.’
AD 07.01.2021
AD 30.11.2019
Het slavernijmonument hoeft volgens de commissie ‘geen pompeus ruimtelijk monument’ te zijn, maar liever ‘een duidelijk zichtbare wandsculptuur ter markering van de rol die de stad Den Haag in de slavernij heeft vervuld’.
Als voorbeeld wordt het Joodse monument op het Rabbijn Maarsenplein gegeven.
Omdat er in Amsterdam al een Nationaal Herdenkingsmonument is, is het de bedoeling dat de herdenkingsplek in Den Haag een lokaal herdenkingsmonument wordt.
Het Haagse PvdA-raadslid Mikal Tseggai had vragen gesteld aan het stadsbestuur. ‘Zou het niet mooi zijn als juist Den Haag, de stad van Vrede en Recht, zich hard zou maken voor een officiele herdenking’, vertelde ze eerder aan mediapartner Den Haag FM. Ook wilde ze kijken of er een Haags slavernijmonument in Den Haag kan komen.
De Haagse CDA-fractie maakte eind september 2013 bekend dat zij zich willen inzetten voor een slavernijmonument. CDA-gemeenteraadslid Mitra Rambaran is een van de initiatiefnemers. Het monument zou in het Zuiderpark moeten komen.
Den HaagFM 07.01.2020 Rabin Baldewsingh, oud-wethouder van de Partij voor de Arbeid in de gemeente, is blij en kritisch over de komst van het slavernijmonument. Hij deed onderzoek naar de haalbaarheid van het idee en diende zijn bevindingen vorig jaar in. Het college heeft woensdag bepaald dat het monument er komt. ‘Dat is goed nieuws, maar waarom pas in 2023?’
De komst van het monument wordt over de huidige collegeperiode heen getild. Dat zorgt bij Baldewsingh voor zorgen. ‘Waarom duurt het zo lang? Waarom moet het monument pas in 2023 komen?’, vraagt de oud-wethouder zich af. Hij heeft een nare bijsmaak gekregen na het debacle rondom het migratiemuseum, dat eerst ook werd goedgekeurd, maar door het volgende college werd teruggedraaid. ‘Uitstellen zorgt voor onzekerheden.’
Een tweede kritische noot van Baldewsingh is dat het advies om een comité aan te stellen van tafel is geveegd. ‘Het moet voor de hele stad zijn. Laat er dan ook een comité zijn die het proces begeleid. Maar dat wil het college niet. Zij zeggen: “Als de doelgroep het wil, moeten ze het regelen”, maar dan duw je dit initiatief weer in de etnische hoek.’
Dus roept de oud-wethouder op: realiseer het in deze collegeperiode. “Laat er nu actie zijn. Zelfs Hoofddorp heeft een monument. En overweeg nogmaals de komst van een comité, zodat het een monument van de stad Den Haag wordt en niet van één etnische groep. Het is onze gedeelde geschiedenis.’
AD 07.01.2021 Den Haag krijgt over twee jaar een eigen slavernijmonument. In 2023 vindt ook de 160ste herdenking van de afschaffing van de Trans-Atlantische slavernij plaats. ,,In mijn ogen een mooi moment voor de oprichting van een Haags herdenkingsmonument, waar velen in de stad naar streven’’, aldus de Haagse wethouder Bert van Alphen.
,,Door te herdenken en te vieren, staan wij stil bij onze geschiedenis”, legt hij uit. STROOM, het Haags centrum voor beeldende kunst, is verzocht de mogelijkheden te onderzoeken voor het oprichten van een monument. Aan de hand daarvan zal een concreet voorstel, inclusief de kosten van het monument, worden gepresenteerd.
Ook wil Van Alphen een jaarlijkse herdenking van de afschaffing van de slavernij in Den Haag. Hiervoor zal jaarlijks een bijdrage beschikbaar worden gesteld uit het budget voor integratie. De gemeente gaat binnenkort met de Afro-Surinaamse organisatie ‘Samen Sterk’ overleggen over de wijze waarop de jaarlijkse herdenking kan plaatsvinden en de financiële middelen die daarmee gemoeid zullen zijn.
,,Ik ben van mening dat een herdenking zich niet slechts moet beperken tot de Afro-Surinaamse en Antilliaanse samenleving, maar dat de totale Haagse samenleving hierbij betrokken moet worden’’, aldus Van Alphen.
Het oprichten van een permanent herdenkingscomité, zoals ook voorgesteld, vindt hij niet de verantwoordelijkheid van de gemeente. Wel is de wethouder bereid particuliere initiatieven te ondersteunen om tot een herdenkingscomité te komen. Voorwaarde is wel dat dit een afspiegeling is van de Haagse samenleving.
Keti Koti
Al in 2018 is door de gemeenteraad een motie aangenomen over de officiële herdenking en een monument ter nagedachtenis aan Keti Koti (afschaffing slavernij). Een onafhankelijke commissie is daar al die tijd mee bezig geweest. Er zijn onder meer gesprekken geweest met vertegenwoordigers van Haagse (Afrikaanse) gemeenschappen.
OmroepWest 06.01.2021 Den Haag krijgt een slavernijmonument. De bedoeling is dat het in 2023, tijdens de 160ste herdenking van de afschaffing van de Trans-Atlantische slavernij, wordt onthuld. Het Haagse centrum voor beeldende kunst Stroom is gevraagd om na te denken over een ontwerp, schrijft wethouder Bert van Alphen (GroenLinks) in een brief aan de gemeenteraad.
Over de komst van zo’n monument wordt in de Haagse politiek al jaren gediscussieerd. Eerder leek het erop dat het niet doorging omdat daarvoor ‘geen draagvlak’ zou bestaan. Toenmalig wethouder Rachid Guernaoui verklaarde ruim twee jaar geleden nog dat er ‘ruimte’ was voor een initiatief, maar dat niemand zich daadwerkelijk had gemeld om een monument te realiseren.
Tijdens een debat hierover in de Haagse raad, bleek echter dat een aantal organisaties en partijen wilden dat het er toch kwam. ‘Het gaat daarbij niet alleen om een monument, maar ook om duidelijk te maken wat voor stad wij willen zijn’, zei Gilberto Morishaw van de Bond voor Studenten Actie destijds. ‘Wij moeten ons verleden erkennen.’
Er is breed draagvlak voor
Guernaoui beloofde daarom dat er alsnog een onderzoek zou komen naar de haalbaarheid. Dat werd uitgevoerd door een commissie onder leiding oud-wethouder Rabin Baldewsingh. Die sprak met vertegenwoordigers van maatschappelijke en culturele organisaties én deskundigen. De conclusie was dat ‘in onze gemeente een breed draagvlak is voor een herdenkingsmonument en een daaraan gekoppelde jaarlijkse herdenking’.
‘Het monument en de herdenking zijn bedoeld voor de gehele Haagse samenleving’, schreef de adviescommissie. ‘Voor alle Hagenaars, ongeacht hun afkomst. Door gezamenlijk het verleden te kennen en te erkennen, kan er worden gewerkt aan een gezamenlijke verwerking daarvan.’
Het wordt geen ‘pompeus’ monument
Het slavernijmonument hoefde volgens de commissie ‘geen pompeus ruimtelijk monument’ te zijn, maar liever ‘een duidelijk zichtbare wandsculptuur ter markering van de rol die de stad Den Haag in de slavernij heeft vervuld’. Als voorbeeld werd het Joodse monument op het Rabbijn Maarsenplein gegeven. Het zou wel op een prominente plek moeten komen, bijvoorbeeld het Plein, Lange Voorhout of Paleistuin.
De huidige wethouder Van Alphen neemt de aanbevelingen van de commissie grotendeels over. Dat betekent dat er ook een jaarlijkse herdenking van de afschaffing van de slavernij in Den Haag komt. De gemeente gaat hiervoor geld beschikbaar stellen. Daarvoor wordt contact gezocht met de Afro-Surinaamse organisatie ‘Samen Sterk’, die nu ook al een herdenking organiseert. Die bijeenkomst moet wel breed worden, vindt de wethouder. ‘Het moet zich niet slechts beperken tot de Afro-Surinaamse en Antilliaanse samenleving, maar de totale Haagse samenleving moet hierbij worden betrokken.’
‘Dit is een gedeelde geschiedenis’
GroenLinks-raadslid Serpil Ates zette zich samen met PvdA-fractieleider Mikal Tseggai in voor de komst van het monument. Zij is blij dat het er nu ook komt. ‘Slavernij is een gedeelde geschiedenis van ons allen’, zegt zij. ‘Dat moeten we erkennen. Maar ook dat we het met z’n allen hebben afgeschaft. Het is een zwarte bladzijde uit onze geschiedenis, waar we lering uit kunnen trekken. Zo’n monument kan verbindend werken.’
Ook Tseggai zegt ‘superblij’ te zijn. ‘Ik denk dat 2020 ons heeft laten zien dat er in de maatschappij nog veel littekens zijn door ons koloniale verleden’, stelt zij. ‘Het is goed om daarop terug te blikken.’ Wel vindt Tseggai dat het monument er eerder moet komen dan in 2023. Zij gaat proberen ook de wethouder daarvan te overtuigen.
NU 20.12.2019 Amsterdam laat onderzoek uitvoeren naar de rol van de stad in de slavernijgeschiedenis. Hieruit zou moeten blijken of excuses op hun plaats zijn, zo laat de gemeente vrijdag weten na een initiatiefvoorstel van zeven partijen in de gemeenteraad.
Die eventuele excuses zouden tijdens de slavernijherdenking op 1 juli gemaakt moeten worden.
Volgens de politieke partijen is er te weinig aandacht geweest voor de “schaduwkanten” van de geschiedenis van de stad. “Steden als Londen en Liverpool hebben de afgelopen jaren al hun excuses aangeboden voor hun rol in de trans-Atlantische slavernij.”
Het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) is gevraagd om het onderzoek uit te voeren. Hierbij wordt gekeken naar de slavernij in Azië en Noord- en Zuid-Amerika. De resultaten worden in juni verwacht.
Excuses zijn voor zover bekend nog niet eerder volmondig gemaakt in Nederland. De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb heeft de regering dit jaar en vorig jaar opgeroepen om zich te verontschuldigen.
Telegraaf 20.12.2019 Het Amsterdamse stadsbestuur laat volgend jaar onderzoek doen naar de rol van de hoofdstad in het slavernijverleden. Hiertoe heeft het college van burgemeester en wethouders deze week besloten, nadat een meerderheid in de gemeenteraad hier eerder dit jaar om had gevraagd.
Het onderzoek wordt gedaan door het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. De gemeente verwacht de resultaten in juni.
De onderzoekers kijken vooral naar de rol van het Amsterdamse stadsbestuur in de slavernij in Azië, Noord- en Zuid-Amerika. Veertig auteurs werken mee aan een bundel met artikelen die uiteindelijk meer inzicht in de geschiedenis moeten geven. Aan de hand van de uitkomsten bepaalt het stadsbestuur of het excuses gaat maken voor de rol van Amsterdam in de slavernij.
Zeven partijen in de raad hadden voorgesteld dit te doen tijdens de jaarlijkse herdenking van de afschaffing van de slavernij op 1 juli. Eerder zei verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink (GroenLinks) dat hij hier welwillend tegenover staat, maar wel eerst wil weten waar de stad precies verantwoordelijk voor is geweest.
De gemeente wil Amsterdammers betrekken bij het onderzoek en organiseert daarom een aantal keer een maatschappelijk debat over het slavernijverleden.
AD 20.12.2019 Het Amsterdamse college zet een eerste stap naar excuses voor het slavernijverleden. Onderzoekers bekijken welke rol de stad precies speelde in de slavenhandel. Dit kan de opmaat zijn voor formele verontschuldigingen op 1 juli.
Het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) in Amsterdam gaat onderzoeken op welke manier Amsterdamse stadsbestuurders de ‘aard en de omvang van Nederlandse betrokkenheid bij de wereldwijde slavernij hebben beïnvloed’, schrijft wethouder Rutger Groot Wassink (GroenLinks) vrijdag in een brief aan de gemeenteraad. Ook wordt gekeken naar de opvattingen en het beleid van het toenmalige stadsbestuur.
De opdracht is het gevolg van een initiatiefvoorstel dat deze zomer is ingediend door Denk, Bij1, GroenLinks, D66, PvdA, ChristenUnie en de SP. Zij droegen de gemeente op voorbereidingen te treffen voor excuses voor het slavernijverleden. Als het aan deze partijen ligt, worden die uitgesproken op 1 juli 2020 tijdens Keti Koti, de herdenking van de afschaffing van de slavernij. Het zou een historisch moment zijn: Amsterdam is dan de eerste gemeente in Nederland die dit doet.
Risico van schadeclaims?
Groot Wassink zet het onderzoek in gang, maar wil nog niet garanderen dat de gemeente daadwerkelijk excuses zal aanbieden, zelfs als uit het onderzoek blijkt dat Amsterdam inderdaad een voorname rol heeft gespeeld in de slavenhandel. “We gaan eerst de balans opmaken en dan kijken of het passend is excuses te maken en hoe we dat gaan doen.” Hij zegt wel dat het college welwillend is over het voorstel van de raadsmeerderheid.
Juristen van de gemeente onderzoeken of excuses kunnen leiden tot schadeclaims. Groot Wassink: “We willen alles scherp hebben.”
Als Amsterdam excuses uitspreekt, zal dat zijn voor de rol van de gemeente en niet voor de betrokkenheid van individuele Amsterdammers. Volgens de Leidse historicus Karwan Fatah-Black heeft het toenmalige stadsbestuur een prominente rol gespeeld in het slavernijverleden. Hij deed onderzoek naar de Sociëteit van Suriname, die de slavenhandel opzette. Amsterdam was voor een derde eigenaar hiervan.
Essaybundel
Een commissie onder leiding van oud-wethouder Andrée van Es, net als Groot Wassink van GroenLinks, zal de onderzoekers begeleiden. In deze commissie zitten onder anderen Bert de Vries, directeur van het Stadsarchief, Gert Oostindie, directeur van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde, antropoloog Gloria Wekker en historicus Leo Lucassen.
Het onderzoek wordt in juni gepubliceerd in een essaybundel. Volgens Groot Wassink is dat op tijd voor eventuele excuses op 1 juli.
Uitstekend op de hoogte
Dat Amsterdam een prominente rol heeft gespeeld in het slavernijverleden, kwam eerder dit jaar al naar boven in een studie van de Leidse historicus Karwan Fatah-Black (38). Hij publiceerde een boek over de Sociëteit van Suriname, de spil van de Amsterdamse betrokkenheid.
De gemeente was een van de drie eigenaren van deze Sociëteit, het bedrijf dat tussen 1683 en 1795 Suriname bestierde en daar een begin maakte met de handel in tot slaaf gemaakten die op de plantages moesten werken.
De Amsterdamse bestuurders, onder wie burgemeesters, waren volgens Fatah-Black uitstekend op de hoogte. Het besluit om Afrikanen naar Suriname te verschepen was zonder verdere discussie genomen, blijkt uit de notulen.
Kabinet: ‘Diepe spijt en berouw’
Het kabinet is tot nu toe niet verder gekomen dan ‘diepe spijt en berouw’ over het slavernijverleden. ‘Het kabinet kan de tijd niet terugdraaien, maar betreurt het ten zeerste dat slavernij onderdeel uitmaakt (sic) van onze gezamenlijke geschiedenis,’ schreef minister Kajsa Ollongren eerder dit jaar in een Kamerbrief.
De ‘diepe spijt en berouw’ die ze in dezelfde brief uitsprak is geen excuus, maar wel een klein stapje verder dan de woorden die toenmalig minister Roger van Boxtel uitsprak in 2001.
Het kabinet had destijds ‘diepe spijt, neigend naar berouw.’
Burgemeester Ahmed Aboutaleb van Rotterdam deed in 2018 al een oproep tot nationale excuses. In de Tweede Kamer vroeg Denk om een brief van het kabinet over de excuses.
In het buitenland hebben overheden al excuses aangeboden voor het slavernijverleden: Liverpool, Londen, Benin, Ghana, de Amerikaanse Senaat. In Nederland bood de Raad van Kerken in 2013 excuses aan.
IdB 02.12.2019 Kan dat, een huwelijk tussen een ‘vrijgemaakte zwarte vrouw’ en een plantage-eigenaar? Dit soort bizarre vraagstukken waren er, in de tijd dat er slavernij was. Den Haag moet ook een slavernijmonument krijgen, vindt de Commissie Slavernijverleden, en het liefst in de Paleistuin.
De rol die Den Haag speelde in het slavernijverleden moet je niet onderschatten: onze stad heeft een groot koloniaal verleden. Den Haag speelde al vanaf de 17de eeuw een centrale rol in de totstandkoming, de handhaving en dus ook de afschaffing in 1863 van de slavernij (die trouwens heel traag ging).
Een Haagse familie met op de achtergrond een slaaf. Foto: Haags Historisch Museum
Paleistuin
De Commissie Slavernijverleden is duidelijk: Den Haag moet daarom net als Amsterdam een slavernijmonument krijgen. Zelf denken ze aan de Paleistuin als locatie van het monument. Maar ook het Lange Voorhout en het Plein worden genoemd als goede centrale plekken. Ook vinden zij een officiële herdenkingsdag passend: dit zou 30 juni of 1 juli moeten worden.
Den HaagFM 01.12.2019 Er is in Den Haag een breed draagvlak voor een herdenkingsmonument slavernijverleden én voor een jaarlijkse herdenking. Dat concludeert de Commissie Slavernijverleden Den Haag in haar adviesrapport .
“Daarmee wordt nadrukkelijk aandacht gevraagd voor dit ongemakkelijke en beladen thema in onze gemeenschappelijke geschiedenis. Het monument en de herdenking zijn daarom bedoeld voor de gehele Haagse samenleving, voor alle Hagenaars, ongeacht hun afkomst. Door het gezamenlijk verleden te kennen en te erkennen, kan er worden gewerkt aan een gezamenlijke verwerking daarvan”, schrijft de adviescommissie onder voorzitterschap van oud-wethouder Rabin Baldewsingh.
Het stadsbestuur riep in februari een onafhankelijke commissie in het leven onder leiding van oud-wethouder Rabin Baldewsingh. Dat gebeurde nadat de gemeenteraad een motie over dit onderwerp had aangenomen.
De adviescommissie stelt nu als data voor herdenking en viering ook respectievelijk 30 juni en 1 juli 2020 voor.
AD 30.11.2019 Den Haag moet een slavernijmonument krijgen, het liefst op een prominente locatie in de stad die gekoppeld is aan het koloniale verleden. Voorstanders van een dergelijk herinneringsmonument noemen het Plein en Lange Voorhout als geschikte locaties. Een commissie die in de afgelopen maanden onderzoek heeft gedaan naar het draagvlak van zo’n monument suggereert de Paleistuin als mogelijke plek.
Of zo’n monument er daadwerkelijk komt, hangt af van de wil van de gemeente. Een onafhankelijke commissie onder leiding van oud-wethouder Baldewsingh heeft in opdracht van de raad sinds februari van dit jaar gesprekken gevoerd met diverse Haags-Afrikaanse gemeenschappen over de wenselijkheid van een monument. Ook is onderzoek gedaan naar een jaarlijkse herdenking en viering van de afschaffing van de slavernij. Vrijdagavond heeft de commissie haar advies gepresenteerd aan wethouder Bert van Alphen (integratie).
De voorkeur gaat uit naar een duidelijk zichtbare wandsculptuur
Adviesnota
Uit gesprekken die de commissie heeft gevoerd met vertegenwoordigers van Haags-Afrikaanse organisaties, blijkt dat er geen behoefte is aan een pompeus monument. ‘De voorkeur gaat uit naar een duidelijk zichtbare wandsculptuur ter markering van de rol die de stad Den Haag in de slavernij heeft vervuld’, aldus de adviesnota. Het Joodse monument aan het Rabbijn Maarsenplein kan daarbij als voorbeeld dienen.
Manifestatie
De presentatie van een ontwerp voor het monument zou al in 2020 gekoppeld kunnen worden aan de herdenking van het trans-Atlantische slavernijverleden, een dag later gevolgd door een manifestatie, aldus de commissie. Behalve een jaarlijkse herdenking en viering, respectievelijk op 30 juni en 1 juli, zou er om de vijf jaar een grote manifestatie moeten komen.
Een andere aanbeveling van de commissie is om besturen van het Haagse onderwijs te verzoeken lesbrieven te ontwikkelen over het onderwerp. Ook Haagse musea en erfgoedinstellingen kunnen een rol spelen in de bewustwording rond het slavernijverleden.
De commissie vraagt de gemeente jaarlijks 250.000 euro vrij te maken voor alle activiteiten. Dat bedrag is exclusief de realisatie van een monument.
OmroepWest 20.11.2019 Den Haag moet een slavernijmonument en een jaarlijkse herdenking van de afschaffing van de slavernij krijgen. Ook moet er een lesprogramma komen voor alle Haagse scholieren en studenten. Zo luidt de aanbeveling van een onafhankelijke adviescommissie die dit heeft onderzocht.
Het advies is in handen van Omroep West !!
De onafhankelijke adviescommissie onder leiding van oud-wethouder Rabin Baldewsingh (PvdA) was op zoek naar draagvlak voor een monument in Den Haag. Daarbij werd gekeken naar een jaarlijkse viering of herdenking en hoe de andere erfgoedvieringen van migranten in de stad hieraan verbonden zouden kunnen worden.
De commissie is in het leven geroepen door het stadsbestuur van Den Haag, nadat raadsleden Serpil Ates (GroenLinks) en Mikal Tseggai (PvdA) hadden gevraagd om in gesprek te gaan met organisaties over ‘een goede haalbare invulling voor de herdenking van (de afschaffing van) de slavernij’.
Dit voorstel werd aangenomen, terwijl de verderstrekkende moties van Tseggai – om jaarlijks een officiële slavernijherdenking te houden en een om een permanent slavernijmonument op te richten – het niet haalden.
‘Breed draagvlak’
Opvallend is dat eind vorig jaar toenmalig wethouder Rachid Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos, Integratie) er destijds op wees dat er diverse keren overleg is geweest met vertegenwoordigers van de Afro-gemeenschappen in Den Haag over een herdenkingsmonument. Maar volgens hem was de belangstelling daarvoor steeds niet groot.
Voor een slavernijmonument in #DenHaag was volgens @@RachidG ‘geen draagvlak’. Vandaag kwam deze kleurrijke groep vrouwen het tegendeel bewijzen! Zij deden hun verhaal en spraken in bij #raad070. Bedankt voor de steun, ook aan @@LeviOmmenen@@bertmangil!💪🏽
Uit de gesprekken die de adviescommissie heeft gevoerd, blijkt dat ‘er in onze gemeente een breed draagvlak is voor een herdenkingsmonument en een daaraan gekoppelde jaarlijkse herdenking’. De adviescommissie heeft gesproken met vertegenwoordigers van maatschappelijke en culturele organisaties die zich bij dit onderwerp betrokken voelen. Daarnaast is er gesproken met een groep deskundigen uit het hele land. Hun inbreng is ook meegenomen in het advies.
Wandsculptuur
‘Het monument en de herdenking zijn bedoeld voor de gehele Haagse samenleving’, schrijft de adviescommissie. ‘Voor alle Hagenaars, ongeacht hun afkomst. Door gezamenlijk het verleden te kennen en te erkennen, kan er worden gewerkt aan een gezamenlijke verwerking daarvan.’
Het slavernijmonument hoeft volgens de commissie ‘geen pompeus ruimtelijk monument’ te zijn, maar liever ‘een duidelijk zichtbare wandsculptuur ter markering van de rol die de stad Den Haag in de slavernij heeft vervuld’. Als voorbeeld wordt het Joodse monument op het Rabbijn Maarsenplein gegeven. Omdat er in Amsterdam al een Nationaal Herdenkingsmonument is, is het de bedoeling dat de herdenkingsplek in Den Haag een lokaal herdenkingsmonument wordt.
Plein, Lange Voorhout of Paleistuin
De adviescommissie heeft ook al nagedacht over de plek waar het monument zou moeten worden geplaatst. In elk geval moet het ‘een prominente locatie in Den Haag zijn, die gekoppeld is aan het koloniaal verleden’. In de gesprekken die de commissie heeft gevoerd, werden onder andere het Plein en het Lange Voorhout genoemd. De commissie vindt zelf de Paleistuin een goede plek.
In de ideale situatie zou de sculptuur in 2020 moeten worden gepresenteerd. Zo kan de presentatie in dit jaar samenvallen met de herdenking van het slavernijverleden. Het liefst zou de commissie zien dat de dag na de presentatie van de sculptuur er een manifestatie plaatsvindt. Deze manifestatie moet elke vijf jaar worden gehouden. Hier is nog geen datum voor bedacht.
30 juni herdenking, 1 juli viering
Voor de herdenking van de slavernij en de viering van de afschaffing zijn wel al data voorgesteld: 30 juni (herdenking) en 1 juli (viering). Voor deze data is gekozen omdat het tussen andere herdenkingsmomenten valt, waar ook wordt stilgestaan bij de koloniale geschiedenis.
Het gaat binnen die koloniale context om vijf historische momenten: 5 juni (Hindoestaanse Immigratie), 1 juli (afschaffing slavernij), 9 augustus (Javaanse Immigratie), 15 augustus (bevrijding Nederlands-Indië) en 17 augustus (Tula, herdenking van de Curaçaose verzetsstrijder).
De vieringen en herdenkingen van deze vijf momenten moeten in de toekomst onder de coördinatie van een nieuw lokaal herdenkingscomité komen te vallen, die ook de herdenking van de slavernij en de viering van de afschaffing organiseren. De voorzitter van het comité zou standaard de burgemeester van Den Haag moeten zijn.
Geschiedenislessen op scholen over slavernijverleden
Om zoveel mogelijk mensen bij de herdenking en de viering te betrekken, wordt voorgesteld om ‘een breed en goed opgezet educatief en cultureel programma’ te bedenken, ‘dat met name, maar zeker niet exclusief, is gericht op jongeren’, schrijft de adviescommissie.
‘In dit programma zou het verhaal van het slavernijverleden en de koloniale geschiedenis in openheid moeten en kunnen groeien en als ‘verborgen en ongemakkelijke geschiedenis’ uit de schaduw worden gehaald, om uiteindelijk een eigen en niet beladen, vaste plek in het collectief geheugen te verwerven. Het gaat om het gedeelde verleden, maar vooral ook om de gezamenlijke toekomst.’
Hierbij moeten alle openbare bibliotheken in Den Haag en alle Haagse scholen van het primair, voortgezet en hoger onderwijs meedoen. Op de Haagse scholen moeten scholieren en studenten tijdens de geschiedenislessen kennismaken met de geschiedenis van de slavernij. Om dat voor elkaar te krijgen moeten er lesbrieven worden ontwikkeld. Ook Haagse musea en erfgoedinstellingen, zoals het Haags Historisch Museum, het Haags Gemeentearchief en het Museon, moeten hierin een rol van betekenis vervullen.
Nationale aandacht
De hoop is dat met al deze aanbevelingen – als deze door het stadsbestuur worden overgenomen – het programma rondom de herdenking en de viering een landelijke uitstraling krijgt, ‘waaraan ook in de nationale media aandacht wordt gegeven’. Volgens de commissie is hier een structureel budget voor nodig, dat een groei kent naar het jaar 2023, want dan is het 160 jaar geleden dat de slavernij is afgeschaft.
De commissie denkt aan een structureel bedrag van een kwart miljoen euro. Dat is overigens exclusief de kosten voor het herdenkingsmonument. Wat het kunstwerk mag kosten, heeft de commissie niet aan het stadsbestuur voorgeschreven.
Het eindadvies wordt binnenkort aangeboden aan wethouder Bert van Alphen (GroenLinks, Emancipatie).
In de zomer van 2017 werd begonnen met de realisatie van het Onderwijs- en Cultuurcomplex (OCC).
Het OCC aan het Spuiplein wordt het nieuwe onderkomen van de stichting Dans- en Muziekcentrum Den Haag, het Nederlands Danstheater, het Residentie Orkest en het Koninklijk Conservatorium.
Gladde tegels op het Spuiplein
De tegels die op het Spuiplein in het centrum van Den Haag liggen worden als het regent spekglad en zijn derhalve dus te gevaarlijk. Dat stelt de Haagse partij Nida, die het stadsbestuur schriftelijk vraagt of de tegels kunnen worden vervangen.
‘Al jaren zien wij dat op regenachtige dagen mensen vallen, uitglijden of moeilijk lopen’, schrijft fractievoorzitter Adeel Mahmood. ‘De afgelopen dagen hebben we de gladde tegels geobserveerd en hebben we geconstateerd dat men hier echt heel voorzichtig moet lopen.’
Het gaat volgens Nida vooral om de tegels bij de hoofd-, achter- en zij-ingangen van het stadhuis. De partij wil dat die locaties toegankelijker worden.
De gemeente en Staatsbosbeheer begonnen donderdag 07.11.2019 met het opknappen van de Koekamp. De opknapbeurt maakt deel uit van de totale verbouwing van het gebied rond het station. De Koekamp is tot en met maart volgend jaar gesloten.
Telegraaf 13.03.2020
AD 12.03.2020
De vernieuwde Koekamp bevat, als deze klaar is, 3000 vierkante meter extra groen. Ook komen er zestien bomen bij en wordt de hoeveelheid asfalt verminderd. De overkapping over de A12 wordt breder waardoor het Haagse Bos vanuit de Koekamp beter te bereiken is. Voor fietsers en voetgangers betekenen de werkzaamheden wel dat ze tot de afronding ervan, in maart 2020, worden omgeleid.
Bij de opknapbeurt worden 36 bomen gekapt, daarnaast worden 27 bomen verplaatst. Doordat er 52 nieuwe worden geplant, zal het aantal bomen in het stadspark uiteindelijk met zestien toenemen. Voor de verplanting en kap van bomen moet de gemeente nog wel een uitspraak van de voorzieningenrechter afwachten.
Plan G
Het plan van de gemeente voor de herinrichting van de Koekamp kon niet op instemming van iedereen rekenen. Vooral het kappen van oude bomen en het verleggen van een watergang stuitte op bezwaren. Om die reden had een groep bestaande uit bewoners, natuurorganisaties en de fietsersbond een alternatief voorstel ingediend: plan G.
Zo gaat de nieuwe Koekamp eruit zien:
Terugblik
De Koekamp moest op de schop. In het gebied tussen het Haagse Bos, het Malieveld en het station komt meer water, nieuw groen en een geasfalteerd fietspad. De opknapbeurt kost vijf miljoen euro. Wel moeten er in totaal vijftig bomen worden verplaatst òf gekapt en elders herplant. Maar, zo benadrukte Revis eerder: ,,De oude en karakteristieke bomen laten we staan.”
De gemeente wil de verbinding tussen de Koekamp en het Haagse Bos verbeteren. Deze plekken vormen een groengebied, midden in Den Haag, dat het centrum verbindt met het Nationaal Park Hollandse Duinen. Maar de A12 snijdt hier dwars doorheen. Hierdoor weten veel mensen de weg naar het grote groengebied niet goed te vinden.
Door een overkapping van de Utrechtsebaan, achter de Malietoren, ontstaat volgens de wethouder een ‘groene verbinding tussen de Koekamp en het Haagse Bos’. Bovendien leidt het plan ertoe dat het gebied een ‘stadsentree met allure’ wordt.
Een ruime meerderheid van de gemeenteraad stemde al eerder in met de voorstellen van Revis (VVD) daartoe. De wethouder kreeg ook lof omdat hij die ten opzichte van zijn eerste voorstellen had aangepast, zodat er minder bomen hoeven te worden gekapt. Alleen SP, GroenLinks, Partij voor de Dieren en Groep Okcuoglu stemden toen tegen.
Belangenclubs en politieke partijen als PvdD, GroenLinks en SOS Den Haag zijn kritisch. Indertijd hielden ze een demonstratie. ,,De plannen moeten aangepast worden aan de bestaande natuur, en niet andersom”, zei raadslid Arjen Kapteijns (GroenLinks) toen nog.
Het stadsbestuur paste het voorstel inmiddels al aan, maar toch eiste de gemeenteraad meer. Wethouder Revis beloofde tijdens het debat rond om tafel te gaan over het alternatief van de Fietsersbond en de Bomenstichting.
Toenmalig wethouder Richard de Mos oordeelde echter dat het ontwerp van de gemeente ‘groener, veiliger en prettiger voor fietsers en voetgangers’ is. Daarom bleef de gemeente bij het eigen plan. De oppositie noemde het bizar dat de gemeente de eigen plannen doorzette, maar dolf uiteindelijk het onderspit.
OmroepWest 22.02.2020 De Utrechtsebaan bij Den Haag is van vrijdagavond tot en met maandagochtend vroeg dicht vanwege werkzaamheden. De gemeente Den Haag is drie weken geleden gestart met het verbreden van de overkapping over de A12, tussen het Haagse Bos en de Koekamp. Om die werkzaamheden uit te voeren is het laatste stuk van de Utrechtsebaan daarom de komende weken in de weekenden afgesloten. Dit weekend is de weg opnieuw in beide richtingen dicht.
Tijdens de afsluitingsweekenden gaat de Utrechtsebaan elke vrijdag om 22.00 uur dicht, waarna de weg op maandagochtend om 5.00 uur weer wordt vrijgegeven. Het is nog niet precies duidelijk in welke weekenden de weg in beide richtingen dicht is en wanneer dat alleen richting de stad is. In het weekend van 7 maart gaat de weg in ieder geval vlak voor middernacht weer open, omdat op zondag 8 maart de CPC Loop op het programma staat.
De #A12 is dit weekend dicht tussen Zuid-Hollandlaan (S101) en afslag 2 (Centraal Station/ Centrum Zuid). De afsluiting geldt vanaf vrijdag 22.00 tot maandagochtend 05.00 uur. Volg de omleidingen en houd rekening met overlast. https://t.co/elnaJzo4Df
Naast de werkzaamheden in het weekend gaat de weg tot 26 maart ook meerdere keren doordeweeks dicht. Die werkzaamheden vinden altijd in de nacht van woensdag op donderdag tussen 22.00 uur en 5.00 uur plaats.
Automobilisten die tijdens de werkzaamheden naar het centrum van Den Haag willen, moeten omrijden. Het verkeer uit Amsterdam en Utrecht wordt omgeleid via de N14 bij Leidschendam. Automobilisten uit Rotterdam wordt aangeraden om via de afrit Den Haag-Zuid naar de stad te komen en dan de N211 te nemen. Ook het verkeer dat de stad uit wil wordt omgeleid.
Den HaagFM 28.01.2020 Hart voor Den Haag wil een streep door de hoogbouwplannen op het Koningin Julianaplein. Raadslid Arjen Dubbelaar: “Maak het hele KJ-plein onderdeel van de Koekamp, die op dit moment wordt opgeknapt. Zo krijg je meer groen in de versteende Haagse binnenstad. Maak een levendig groen plein met kiosken, terrassen, bankjes en een fontein, waar mensen kunnen ontspannen.”
De realisatie van de fietsenstalling onder het Koningin Julianaplein gaat miljoenen extra kosten. Ook is nog geen aannemer gevonden voor de bouw van de torens. Dubbelaar: “Nu er geen aannemer is voor de bovenbouw, is het mogelijk om die enorme hoogbouwplannen op het plein alsnog te schrappen. Al in 2015 bleek dat bewoners liever een open, groen plein willen.”
Hoe de partij dat financieel wil dekken is niet geheel duidelijk. De opbrengst van de torens is gebruikt voor realisatie van de stalling. De partij suggereert dat een deel van de kosten kan worden gecompenseerd door de sloop en herontwikkeling van Stichthage als stip aan de horizon te zetten. Dit gebouw aan het KJ-plein is inmiddels 45 jaar oud. “Dan nog zal er nog een groot gat in de dekking zitten.”
OmroepWest 07.11.2019 Er is lang over gesproken en donderdag is het eindelijk zover: de gemeente Den Haag en Staatsbosbeheer beginnen met het opknappen van de Koekamp. De opknapbeurt van het stadspark tegenover station Den Haag Centraal maakt deel uit van de totale verbouwing van het gebied rond het station. De Koekamp is tot en met maart volgend jaar gesloten.
De vernieuwde Koekamp bevat, als deze klaar is, 3000 vierkante meter extra groen. Ook komen er zestien bomen bij en wordt de hoeveelheid asfalt verminderd. De overkapping over de A12 wordt breder waardoor het Haagse Bos vanuit de Koekamp beter te bereiken is. Voor fietsers en voetgangers betekenen de werkzaamheden wel dat ze tot de afronding ervan, in maart 2020, worden omgeleid.
Bij de opknapbeurt worden 36 bomen gekapt, daarnaast worden 27 bomen verplaatst. Doordat er 52 nieuwe worden geplant, zal het aantal bomen in het stadspark uiteindelijk met zestien toenemen. Voor de verplanting en kap van bomen moet de gemeente nog wel een uitspraak van de voorzieningenrechter afwachten.
Plan G
Het plan van de gemeente voor de herinrichting van de Koekamp kon niet op instemming van iedereen rekenen. Vooral het kappen van oude bomen en het verleggen van een watergang stuitte op bezwaren. Om die reden had een groep bestaande uit bewoners, natuurorganisaties en de fietsersbond een alternatief voorstel ingediend: plan G.
Toenmalig wethouder Richard de Mos oordeelde echter dat het ontwerp van de gemeente ‘groener, veiliger en prettiger voor fietsers en voetgangers’ is. Daarom bleef de gemeente bij het eigen plan. De oppositie noemde het bizar dat de gemeente de eigen plannen doorzette, maar dolf uiteindelijk het onderspit.
Den HaagFM 07.11.2019 De gemeente en Staatsbosbeheer beginnen vandaag met het opknappen van de Koekamp. De opknapbeurt maakt deel uit van de totale verbouwing van het gebied rond het station. De Koekamp is tot en met maart volgend jaar gesloten.
Er komt 3000 vierkante meter groen bij. Ook komen er zestien bomen bij en wordt de hoeveelheid asfalt verminderd. De overkapping over de A12 wordt breder waardoor het Haagse Bos vanuit de Koekamp beter te bereiken is. Voor fietsers en voetgangers betekenen de werkzaamheden wel dat ze tot de afronding ervan, in maart 2020, worden omgeleid.
Nadat Richard de Mos als Wethouder het veld moest ruimen, werd hij donderdag 7 november 2019beëdigd tot raadslid van de gemeente Den Haag. De beëdiging is om 17.00 uur in het stadhuis.
Telegraaf 08.11.2019
AD 05.11.2019
‘Als fractievoorzitter zal hij onze fractie opnieuw gaan leiden richting de verkiezingen van 2022′, aldus de partij.
De Mos neemt de plek in van Damiën Zeller, die vrijwillig plaats maakt voor de partijleider en fractievoorzitter.
Waarom vertelde je me dat niet eerder ventje ??
Terug in de Gemeenteraad
De Mos maakte eerder op 13 oktober 2019 in het televisieprogramma Pauw bekend de Haagse gemeenteraad weer in te gaan en fractievoorzitter van zijn partij te worden, nadat op 1 oktober 2019 de Rijksrecherche bij hem en partijgenoot Rachid Guernouai binnenviel. De twee worden verdacht van corruptie, omkoping en schending van het ambtsgeheim.
Ondertussen gaat het politieke leven in Den Haag “gewoon” verder.
Het corruptieonderzoek tegen de Haagse ex-wethouder Richard de Mos is groter dan toe nu bekend. Naast het verlenen van vergunningen aan bevriende ondernemers richt het onderzoek zich ook op het bevoordelen van partijgenoten bij de verkoop van gemeentelijk vastgoed. Een miljoenendeal werd doorkruist door de inval in het stadhuis. Dat meldt NRC.
Tot nu toe was bekend dat Richard de Mos en Rachid Guernaoui van de Groep de Mos ervan verdacht worden dat ze als wethouders tegen betaling vergunningen geregeld hebben. Ook twee (kandidaat)raadsleden van lokale partij zouden betrokken zijn bij de corruptie.
Volgens NRC gaat het om De Schilde, een voormalige Philipsfabriek in de buurt van het Zuiderpark in Den Haag. Het was getaxeerd op ongeveer drie miljoen euro. Atilla Akyol en Michel Zaadhof, partijgenoten van De Mos, zouden in de markt zijn voor het complex. Akyol is ook een van de verdachten in het onderzoek.
Donatieregister
De Haagse politiek wil nu dus zo snel mogelijk openheid van zaken middels een openbaar donatieregister. Maar zo makkelijk is dat nog niet. ,,Iedereen moet wel mee willen doen.”
De Paal.
Tijdens de campagne voor de Haagse gemeenteraadsverkiezingen vorig jaar ging er nogal wat aandacht naar uit. De Paal, dat is de gigantische reclamezuil langs de A12 waar destijds wekenlang – gebroederlijk naast elkaar – advertenties hingen van D66 en van Groep de Mos.
Zo’n 20.000 euro per twee weken zou dat geintje hebben gekost. Zonder inkoopkorting. D66 betaalde de reclame zelf, uit het campagnebudget van 60.000 euro. En Groep de Mos? Die kreeg de reclame cadeau, al wilde partijleider Richard de Mos niet zeggen van wie en tegen welke waarde. ,,Ik ben er na al het geleuter wel klaar mee om ons steeds te moeten verantwoorden. We doen alles wat mag. Alleen een beetje Amerikaans.”
AD 13.12.2019
AD 06.12.2019
Argwaan
Het zijn dit soort akkefietjes die al lange tijd voor argwaan zorgden bij politieke concurrenten in de stad. Waar haalt de voorheen zo armlastige lokale partij het budget voor zo’n grootschalige verkiezingscampagne vandaan, zo vroegen ze zich af. En: wie zijn nu eigenlijk de financiers van Groep de Mos?
Helaas liepen de wensen zo uiteen dat we niet tot consensus konden komen, aldus Wijsmuller.
Een poging om Groep de Mos en andere partijen tot meer transparantie te bewegen, was toen al mislukt. Het beoogde donatieregister ter registratie en openbaarmaking van partijdonaties van meer dan 25 (of 500?) euro, kwam er ondanks brede steun niet.
Peter Bos stuurde eind 2017 namens de Haagse Stadspartij een voorstel naar alle fracties, weet fractieleider Joris Wijsmuller van de HSP. ,,Er is toen een werkgroep partijfinanciering in het leven geroepen die een enquête heeft uitgezet. Helaas liepen de wensen zo uiteen dat we niet tot consensus konden komen.”
Kortom, er moet snel meer openheid komen over partijdonaties, vindt de Haagse politiek. Een ruime meerderheid van de partijen wil opnieuw proberen een lokaal giftenregister op te tuigen.
De corruptieaffaire rond twee ex-wethouders en een raadslid van Groep de Mos maken de urgentie alleen maar groter, zeggen diverse Haagse fractieleiders. De verdenkingen tegen de politici gaan onder meer over het mogelijk bevoordelen van partijdonateurs bij het verkrijgen van gemeentelijke vergunningen.
Minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren
Al eerder liet ook Minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren (D66) van zich horen. Zij is namelijk bezorgd over het feit dat het merendeel van de politieke partijen – waaronder haar eigen partij – bereid is de wet te omzeilen of te overtreden als er een grote donatie wordt geboden. Ze gaat binnenkort in gesprek met deze partijen. Dat schrijft zij toen aan de Tweede Kamer na vragen van SP Kamerlid Ronald van Raak.
Uit undercover-onderzoek van de Telegraaf bleek dat alle partijen behalve SP, Partij voor de Dieren en Forum voor Democratie (de PVV reageerde niet) bereid waren om de Wet financiering politieke partijen (Wfpp) te omzeilen in ruil voor geld.
NRC 13.12.2019 Hoe de illegale gokwereld vat kreeg op het bestuur van de derde stad van het land.
Het is een van de eerste kwesties die Nino Davituliani aan de orde stelt, als nieuw raadslid voor Groep de Mos. Vanaf april 2018 roept ze de gemeente Den Haag op om hard op te treden tegen shishalounges. Deze overlastgevende „waterpijpcafés” zijn volgens haar een „trekpleister” voor drugs- en vrouwenhandel en voor illegaal gokken.
Wie is wie
Richard de Mos
Van juni 2018 tot oktober 2019 was Richard de Mos (Delft, 1976) locoburgemeester in Den Haag en wethouder voor economie, sport en buitenruimte. Hij wordt door justitie verdacht van het aannemen van steekpenningen (donaties aan zijn partij) van onder meer Atilla en Erding Akyol en het lekken van vertrouwelijke informatie aan deze broers. De Mos is nu raadslid namens Groep de Mos. Van 2009 tot 2012 was hij Tweede Kamerlid voor de PVV.
Atilla Akyol
Atilla Akyol (Igdir, Turkije, 1967) is een horecaondernemer in Den Haag. Hij runt samen met zijn broer Erding zalencentrum Opera aan de rand van de Schilderswijk. Justitie verdenkt hem ervan Richard de Mos te hebben omgekocht. In ruil zou hij bevoordeeld zijn met onder meer twee nachtvergunningen. Atilla Akyol was in 2017 verdachte in een witwas- en gokonderzoek van justitie en bleek dit jaar in het bezit te zijn van een illegaal vuurwapen en munitie.
Erding Akyol
Akyol (Igdir, Turkije, 1968) is een broer van Atilla Akyol en exploiteert samen met hem zalencentrum Opera. Tot 2015 runde Erding Akyol een illegaal gokcafé in de Schilderswijk.
Nino Davituliani
Nino Davituliani (Tbilisi, Georgië, 1983) is getrouwd met Erding Akyol en gemeenteraadslid voor Groep de Mos in Den Haag. Davituliani wordt verdacht van betrokkenheid bij de omkoping door de broers Akyol en van het lekken van informatie uit het stadhuis. Eerder werkte ze onder meer bij de Belastingdienst.
Anderhalf jaar later ziet de wereld van Nino Davituliani er heel anders uit. Zalencentrum Opera – uitgebaat door haar echtgenoot Erding Akyol en diens broer Atilla – heeft in september 2019 met hulp van wethouder Richard de Mos twee nachtvergunningen gekregen van de gemeente. De broers beginnen in de Opera gelijk hun eigen shishalounge, de Oosters ingerichte Aza Restaurant Lounge. Tot 1 uur ’s nachts kost een Mango Tango- of Lady Killer-waterpijp er 17,50, daarna 30 euro.
Vrijdagavond 1 november 2019 is de Grand Opening van de lounge. Het is een feest tot diep in de nacht met Kaan Deniz. De Turks-Nederlandse deejay is een grootheid in Turkije. Nino Davituliani is er ook. Met rood gestifte lippen gaat ze op de foto, voor een wand met daarop de nachtelijke skyline van Istanbul.
Richard de Mos, de broers Akyol en Davituliani zijn hoofdverdachten in het corruptieonderzoek naar de Haagse lokale politieke partij Groep de Mos. De Turks-Nederlandse familie Akyol zou wethouder De Mos hebben omgekocht om de nachtvergunningen te krijgen, luidt een van de verdenkingen.
Onderzoek van NRC leert dat Richard de Mos de afgelopen jaren nauw betrokken raakte bij de familie Akyol. Gaandeweg kwam de Haagse oud-onderwijzer en voormalig PVV’er terecht in een milieu waarin aanvaringen met overheid en politie gewoon zijn. Een wereld van overlast, witwassen, vuurwapenbezit en – vooral – illegaal gokken. Die wereld financiert zijn partij.
Handelaren en gokkers
De familie Akyol komt uit het uiterste oosten van Turkije, tegen de Armeense grens. Daar ligt de stad Igdir, waar de extreemrechtse en Turks-nationalistische Grijze Wolven van oudsher sterk vertegenwoordigd zijn. Vanuit Igdir wordt veel gesmokkeld – heroïne, olie, sigaretten, mensen. Eigenlijk alles wat geld oplevert.
Veel van de 40.595 Hagenaren van Turkse afkomst komen uit dit grensgebied. Het zijn doorgaans Azeri’s, een Turks sprekend volk dat in Azerbeidzjan, Iran en Turkije woont. De clichés over de Azeri’s: het zijn creatieve handelaren, gokkers en liefhebbers van bling bling, uiterlijk vertoon. Onderling zijn ze sterk verbonden, maar ook competitief. Het ene uur de beste vrienden, het volgende grote vijanden.
De Azeri’s die in de jaren zeventig en tachtig naar Den Haag emigreren, onderhouden nauwe banden. Zakelijk en familiair: ze trouwen veel in eigen kring. Het zijn ondernemers met cafés, belwinkels, autorijscholen, uitzendbureaus, restaurants, shishalounges of feestzalen. En dat komt allemaal samen in zalencentrum Opera aan de Fruitweg, aan de rand van de Schilderswijk.
Het pand dat nu Opera heet, was rond de eeuwwisseling nog een oude liftenfabriek. Vanaf 2004 huren de broers Atilla (1967) en Erding Akyol (1968) de locatie en maken er drie feestzalen. Met kroonluchters, spiegels, marmeren vloeren en een verlichting met suikerspinkleuren. Het wordt een gewilde locatie voor Turkse, Marokkaanse en Hindoestaanse bruiloften en partijen.
Exterieur van zalencentrum Opera aan de Fruitweg. Foto ANP
De broers hebben ervaring in de horeca in Den Haag. Erding exploiteert Grand Café Le Palet. Atilla heeft eerder samen met Ismet Bingöl, tegenwoordig gemeenteraadslid voor het CDA in Den Haag, het multiculturele partycentrum Zichtenburg.
In de beginjaren hebben de Akyols nog geen hechte band met Richard de Mos en zijn partij. Die band hebben ze wel met een andere familie uit het Turkse Igdir. In 2010 opent deze familie in dezelfde liftenfabriek haar eigen bedrijf: zalencentrum Alians. Het krijgt net zo’n zoet interieur als de Opera.
Al een paar maanden later smelten de zaken van beide families samen tot zalencentrum Opera-Alians. Met plek voor vijfduizend mensen is het een van de grootste partycentra van Nederland. Het bedrijf adverteert met een eigen limoservice en wedding planners om elke droom te verwezenlijken.
Afrekening
Beide families worden in verband gebracht met witwassen, fraude en illegaal gokken. Atilla Akyol is in 2017 verdachte in het strafrechtelijk onderzoek ‘Korenbloem’, een witwas- en gokonderzoek. Justitie legt daarin een illegaal goknetwerk bloot in Turkse horecazaken in de Haagse Schilderswijk. Vervolgd wordt hij niet.
In de Schilderswijk hebben de Akyols verschillende zaken, waaronder Grand Café Le Palet van broer Erding. De gemeente sluit het café in 2015, omdat er illegaal gegokt wordt. Het cafépand is eigendom van de vader van Atilla en Erding. Hij raakt in 1991 invalide bij een afrekening in het criminele milieu. In zijn eigen café Bar Chantant wordt hij door beide knieën geschoten als vergelding voor een ontvoering binnen de Turkse gemeenschap. Een bezoeker komt erbij om het leven.
Begin van de eeuw gaat Atilla Akyol in zaken met de in schandalen verwikkelde Haagse vastgoedbaas Victor ’t Hooft. Bij de bank kan hij geen lening krijgen voor een project, bij ’t Hooft wel, zegt Akyol tegen Omroep West. In 2007 wordt de zakenpartner van Akyol voor zijn Wassenaarse woning geliquideerd.
Ook recent duikt de naam van de familie Akyol op. De Kansspelautoriteit legt in 2018 een boete van 22.500 euro op aan een neef. In diens zaak in de Hobbemastraat ontdekken inspecteurs drie illegale gokmachines. Het pand waarin het gokcafé gevestigd is, is eigendom van een broer van Erding en Atilla.
Gokken op onder meer voetbalwedstrijden lijkt onschuldig – in Turkije mag het gewoon – maar het is in Nederland verboden en vaak verweven met zware misdaad, concludeert de Tilburgse hoogleraar criminologie Toine Spapens in 2015. Spapens deed onderzoek in opdracht van de Kansspelautoriteit. Exploitanten en organisatoren in het illegale gokmilieu blijken ook op te duiken bij witwassen, oplichting, bedreiging, georganiseerde vormen van fraude, harddrugs en softdrugs.
In deze wereld zijn wapens geen uitzondering. Als de politie in oktober in het corruptieonderzoek naar de Groep de Mos bij Atilla Akyol binnenvalt, wordt bij hem een vuurwapen met munitie gevonden. Op verboden wapenbezit staat drie maanden gevangenisstraf.
26.000 euro in beha
Ook de Turks-Nederlandse familie die mede-uitbater is van zalencentrum Opera-Alians is bekend bij de politie. Het familiehoofd krijgt in 2002 drie jaar cel wegens deelname aan een criminele organisatie, belastingfraude en valsheid in geschrifte. Hij wordt in 2013 door de politie getapt in een drugsonderzoek en daarna is hij weer verdachte in een witwas- en fraudeonderzoek. Bij een doorzoeking van zijn woning ontdekt de politie bijna 80.000 euro aan contanten in een kluis op de slaapkamer, in een binnenzak van een jas en in een holle ruimte in de badkamer.
De rechtbank spreekt hem vrij van witwassen omdat niet bewezen is dat het geld met oplichting verdiend is. Zijn dochter, een van de uitbaters van het zalencentrum, wordt wel veroordeeld. Zij wordt in 2014 met familieleden aangehouden op Schiphol als ze naar Turkije wil reizen. De vrouwen hebben 26.000 euro in hun beha’s verstopt. Het geld is verdiend in zalencentrum Opera-Alians, verklaren ze tegenover de douane.
Het zalencentrum van beide families is een goedlopende business. In de weekeinden vermaken zich er duizenden gasten. De omwonenden worden vanaf de opening getrakteerd op „donderse dreunen, toeterende kolonnes en nachtelijk geschreeuw en gegil”, meldt buurman Aad Plukaard, die in een woonboot aan het water achter de Opera woont. De klachten bij de gemeente stapelen zich op.
Daar komt bij dat het eigen parkeerterrein niet berekend is op zoveel bezoekers. De buurt staat vol fout geparkeerde auto’s als er een feest is. Jongens met brommers van het zalencentrum zoeken tegen betaling naar lege plekjes – als valet parking.
De gemeente deelt tussen 2008 en 2012 herhaaldelijk waarschuwingen uit voor geluidsoverlast en dreigt met bestuursdwang, blijkt uit een e-mailwisseling die de krant heeft. In de mails staat ook dat de gemeente in maart 2008 een aanvraag voor een nachtvergunning voor het zalencentrum afwijst.
Ondertussen zijn er in en rond het complex opstootjes en steek- en vechtpartijen. Omroep West en de Haagsche Courant doen met regelmaat verslag vanaf de Fruitweg, wanneer de spanning weer eens oploopt bij een bruiloft en de politie in actie komt. Agenten worden met vuurwerk belaagd.
Buurvrouw Adrie Visser vertelt hoe in 2012 haar invalide man is neergeslagen door een gast van de Opera toen hij ’s nachts ging klagen over de geluidsoverlast. „Ik begrijp niet dat dit al tien jaar kan duren”, zegt ze. In 2013 vallen er bij een steekpartij in het zalencentrum twee gewonden waarna de politie in gevecht raakt met bezoekers.
Politieke rugdekking
Vanwege de trammelant zou de gemeente de zaak zomaar tijdelijk kunnen sluiten, zoals dat eerder regelmatig gebeurde met horecazaken. Dan komt de business in gevaar. Het is tijd voor politieke rugdekking.
Gemeenteraadslid Richard de Mos is een geziene gast in de Reinkenstraat, waar Atilla Akyol woont en een café heeft. De Mos werpt zich op als spreekbuis van de lokale middenstand, de horeca in het bijzonder. Hij richt in 2013 de lokale partij Groep de Mos op. Voor zijn campagne voor de raadsverkiezingen in maart 2014 heeft hij geld nodig. Zalencentrum Opera-Alians springt financieel bij, Atilla Akyol wordt lijstduwer.
Kort daarna wordt de familie Akyol de enige uitbater van het zalencentrum. De andere familie trekt zich terug. Het familiehoofd wil niet terugblikken: „Ik kan niet alles vertellen anders kom ik ook misschien in de problemen.”
De broers Akyol gaan alleen verder met het zalencentrum, en met Richard de Mos. Die eist in de raad dat de gemeente minder harde maatregelen oplegt aan horeca-ondernemers die te maken krijgen met incidenten rond klanten. Ook moeten ondernemers meerdere vergunningen kunnen krijgen. Wordt de ene vergunning afgepakt, dan kunnen ze hun bedrijf met de andere voortzetten, zeggen Richard de Mos en Atilla Akyol samen tegen De Telegraaf.
In 2015 wil raadslid De Mos dat het betaald parkeren bij de Opera wordt afgeschaft omdat Akyol hierdoor „grote Turkse bruiloften” misloopt. Hetzelfde jaar stelt hij vragen aan burgemeester en wethouders over een cafépand van Akyol. Hij wil weten waarom de gemeente de uitbater „al geruime tijd het ondernemen onmogelijk maakt”. Of de gemeente zo snel mogelijk het café aan een terrasvergunning kan helpen.
De Mos pleit in de gemeenteraad ook tegen de komst van meer zalencentra in de stad – concurrenten van de Opera – en stelt daar in 2016 schriftelijke vragen over. In 2017 dient De Mos een motie in om zalencentrum Opera alsnog een nachtvergunning te geven.
Een wederdienst
Als hij de motie heeft ingediend wordt het Koerdisch-Turkse raadslid Hasan Küçük van de lokale partij Islam Democraten benaderd door de broers Akyol. Küçük zegt tegen NRC: „Ik had een gesprek waarin mij gevraagd werd vóór de motie te stemmen. Dan sponsoren we jou, een wederdienst. Of je mag de zalen een keer gebruiken. Dat soort dingen. Het is: wij helpen jou, jij helpt ons.” Een raadsmeerderheid verwerpt de motie.
Küçük is geen raadslid meer. Hij runt nu een restaurant op de begane grond van het Haagse stadhuis. Hij is nooit ingegaan op zulke voorstellen van de Akyols, zegt Küçük. „Ik kreeg die verzoeken die De Mos ook kreeg, maar ik weigerde het. Hij ging daarin mee. De Mos is erin getrapt en heeft ervan geprofiteerd, zoals die mensen weer van hem.” De Akyols zeggen dat het gesprek nooit heeft plaatsgevonden.
In de loop van de jaren worden de banden tussen de Akyols en De Mos hechter. Al die tijd blijft de familie geld schuiven, direct en indirect. Met de raadsverkiezingen in 2018 in zicht kan Groep de Mos gratis gebruik maken van de zalen voor campagnebijeenkomsten, nieuwjaarsrecepties en fondsenwervingsdiners.
De Mos zet Nino Davituliani, de vrouw van Erding Akyol, op een verkiesbare plek van de kandidatenlijst. Daarmee krijgen de broers ogen, oren en een stem in de toekomstige fractie. Attila Akyol is dan al lid van een „klankbordgroep” waarin Richard de Mos brainstormt met bevriende ondernemers. Atilla Akyol wordt opnieuw lijstduwer.
De verkiezingskas is voorjaar 2018 met tenminste honderdduizend euro gevuld, de campagne is flamboyant. Groep de Mos wordt met acht zetels de grootste fractie in de gemeenteraad. De bekroning: wethoudersposten voor Richard de Mos en Rachid Guernaoui.
Twee nachtvergunningen
Wat hem niet lukt als raadslid, lukt Richard de Mos wel als wethouder: het regelen van een nachtvergunning voor de broers Akyol. Niet één, maar twee stuks. Dan kunnen de zaken doorgaan als er één vergunning wordt ingetrokken wegens overlast.
In het stadhuis worden de eisen voor de vergunningen zó geformuleerd dat de broers een grote kans maken. Tegelijk bepaalt De Mos: wie het eerst komt, die het eerst maalt. Dankzij voorinformatie liggen de aanvragen van de broers 43 minuten na de openstelling van de procedure bij de gemeente.
De politie moet vooraf nog wel om advies gevraagd worden. In een brief aan de gemeente, die NRC heeft, waarschuwt de politie dat Atilla Akyol in 2017 verdachte was in „een groot witwas- en gokonderzoek”. Volgens Akyol zit de politie fout en heeft hij geen strafblad.
Met de politie-informatie doet de gemeente niets. Een zogenoemde Bibob-toets – waarmee dubieuze ondernemers een vergunning geweigerd kan worden – blijft achterwege.
De politie meldt ook de geluids- en parkeeroverlast bij de Opera. Een politiemedewerker schrijft: „Ik weet dat er wel overlast is.” Omwonenden melden het volgens hem niet meer frequent „omdat het in hun ogen toch niet helpt”. In het uiteindelijke besluit om de vergunningen te verlenen schrijft de gemeente dat de politie géén bezwaar heeft „aangezien de politie tot op heden geen overlast heeft geconstateerd”.
Dat het zalencentrum ook problemen heeft met de Belastingdienst – die al twee jaar boekenonderzoek doet – is eveneens geen belemmering voor de gemeente om in september 2019 de nachtvergunningen te verlenen.
Een maand later – het is dan 1 oktober 2019 – staat de rijksrecherche bij de hoofdverdachten De Mos, de twee broers Akyol en raadslid Davituliani op de stoep. De dienst heeft hun verstrengeling via telefoontaps maandenlang ‘live’ gevolgd. De Mos wordt ervan verdacht giften voor zijn partij – in geld en in natura – te hebben aangenomen van de broers terwijl hij wist dat ze dat deden om door hem ‘geholpen’ te worden. Zo kreeg de illegale gokwereld vat op het bestuur van de derde stad van Nederland.
Illegaal feestje
Nino Davituliani heeft intussen als raadslid een succesje geboekt. Haar oproep om hard op te treden tegen shishalounges heeft gehoor gekregen. Shishalounges in Den Haag moeten sinds dit jaar een speciale vergunning hebben. In een persbericht schrijft ze: „In plaats van ieder jaar bij meerdere shishalounges in te grijpen kunnen we nu met gerust hart weten dat als er eentje open gaat dat het dan aan de eisen voldoet!”
Pijnlijk voor Davituliani is dat juist de Grand Opening van de shishalounge van haar man en diens broer een illegaal feestje is. De Akyols hebben dan wel twee nachtvergunningen bemachtigd, maar een exploitatievergunning voor de verhuur van hun Mango Tango- en Lady Killer-waterpijpen hebben ze niet.
Na vragen hierover van NRC stuurt de gemeente „een handhavingsteam” naar de Opera. Dat team constateert „dat er geopereerd wordt buiten de kaders van de afgegeven vergunning.”
De gemeente zegt bovendien „signalen” te hebben gekregen over „illegale kaartspelen” in de Opera. De signalen „zijn doorgespeeld aan de Kansspelautoriteit.”
Dat komt allemaal door NRC, reageert Erding Akyol door de telefoon. „Ik ben salesmanager bij Opera, mijn broer is een hardwerkende ondernemer. Jullie journalisten brengen gemeenteambtenaren maar op rare gedachten, over de vergunningen en zo.”
Luister ook naar deze aflevering van onze podcastserie NRC Vandaag: De verstrengelde belangen van Richard de Mos
De verstrengelde belangen van Richard de MosDe verstrengelde belangen van Richard de Mos
De verstrengelde belangen van Richard de Mos
De Haagse ex-wethouder Richard de Mos noemde zich een ‘ombudspoliticus’. Als je iets geregeld wilde zien dan hielp hij je een handje, het loket stond altijd open.
Tot de politie binnenviel. Onderzoeksjournalisten Merijn Rengers en Joep Dohmen doken in de wereld van De Mos. Hoe ver mag een politicus gaan met ‘voor wat hoort wat’, en wanneer noem je dat simpelweg corruptie?
Reacties
NRC heeft de bevindingen uit dit artikel aan betrokkenen voorgelegd. Dat leidde tot ingeslikte verklaringen en op de valreep ingediende officiële stukken.
Horeca-ondernemer Atilla Akyol deponeerde deze week – een dag na opmerkingen van NRC over het ontbreken van jaarrekeningen van zalencentrum Opera – cijfers over de jaren 2015-2017 bij de Kamer van Koophandel. De advocaat van Akyol zegt dat de vertraging te wijten was aan een boekenonderzoek door de Belastingdienst.
De Vereniging Groep de Mos, de partij van Richard de Mos, publiceerde deze week financiële gegevens over donaties aan de partij. De vereniging moet die gegevens openbaren om te voldoen aan de voorwaarden van de Belastingdienst aan algemeen nut beogende instellingen (anbi’s), maar deed dat niet tot NRC vragen ging stellen. Uit de publicatie blijkt dat de vereniging tussen 2013 en 2018 162.520 euro aan donaties ontving, grotendeels van bedrijven. Giften in natura zijn niet inbegrepen.
Voormalig raadslid in Den Haag Hasan Küçük liet deze week – nadat NRC de concepttekst van dit artikel naar de familie Akyol had gestuurd – aan NRC weten dat hij terug wilde komen op zijn eerdere verklaring over het optreden van de broers Akyol. Waar hij eerst aan NRC vertelde (en later nogmaals bevestigde) dat de Akyols hem vroegen om voor een motie te stemmen, in ruil voor (financiële) gunsten, zegt hij nu: „Het waren niet de Akyols die dit aan mij voorstelden, maar het was een ander persoon – een eigenaar van een ander zalencentrum.”
De gemeente Den Haag stuurde deze week, na vragen van de krant, een handhavingsteam naar zalencentrum Opera. Dat constateerde dat de Akyols, zonder de juiste vergunning, een shishalounge zijn begonnen in het zalencentrum. Geheim was dat allerminst – op de luifel van de Opera hangt een groot plakkaat met naam en logo van de shishalounge en het openingsfeest werd groots aangekondigd op sociale media.
De advocaat van Richard de Mos laat weten „nergens op in te gaan”
Correctie (14 december 2019): In een eerdere versie van dit artikel stond abusievelijk dat veel Turkse Hagenaren ‘Assyriërs’ zijn. Dit had ‘Azeri’s’ moeten zijn en is in deze versie aangepast.
AD 12.12.2019 De van corruptie verdachte Haagse ex-wethouder Rachid Guernaoui (Groep de Mos) heeft het dossier gekregen van het OM en weet nu op basis waarvan justitie hem verdenkt. Over de inhoud laat hij vooralsnog niks los, maar: ,,Ik zie de uitkomsten nu met nog meer vertrouwen tegemoet.”
Het is onduidelijk of Guernaoui nu over alle relevante justitie-informatie beschikt. Op 1 oktober viel de rijksrecherche de werkkamers en woningen binnen van Guernaoui, de partijleider Richard de Mos en drie Haagse ondernemers.
Het OM verdenkt de wethouders van omkoping, ambtelijke corruptie en de schending van het ambtsgeheim. Ze zouden onder meer tegen betaling nachtvergunningen in de horeca hebben verstrekt. Beide politici ontkennen.
Kapotgemaakt
Guernaoui had de stukken in oktober via zijn advocaat opgeëist: ,,Door deze zaak word ik persoonlijk, politiek, bestuurlijk en financieel kapotgemaakt”, zei hij. ,,Ik heb het recht te weten waarvan ze me precies beschuldigen, zodat ik me daartegen kan verdedigen.”
De rechter-commissaris honoreerde onlangs dat verzoek. Vandaag heeft hij het dossier gekregen. Later geeft hij mogelijk meer informatie: ,,Met mijn advocaat ben ik bezig met een strategie voor het vervolg. Tot die tijd geven wij geen nadere toelichting.”
OmroepWest 12.12.2019 Voormalig wethouder Rachid Guernaoui heeft het dossier gekregen waarin staat waarop het Openbaar Ministerie (OM) de verdenking aan zijn adres heeft gebaseerd. De Haagse ex-wethouder van Hart voor Den Haag/Groep de Mos wordt verdacht van corruptie en trad vanwege de zaak half oktober af. Wat in het dossier staat heeft Guernaoui niet bekendgemaakt.
Guernaoui heeft altijd gezegd dat hij niets fout heeft gedaan. Het dossier sterkt hem in deze opvatting, zegt hij. ‘Na bestudering van het dossier zie ik de uitkomsten met nog meer vertrouwen tegemoet dan ik al deed’, reageert hij. ‘Met mijn advocaat ben ik bezig met een strategie voor het vervolg. Tot die tijd geven wij geen nadere toelichting.’
Vorige maand stapte Guernaoui naar de rechter omdat hij zijn dossier wilde inzien en het OM dit weigerde. De rechter-commissaris gaf Guernaoui uiteindelijk gelijk.
Vanwege de zaak namen wethouders Guernaoui en De Mos ontslag en braken coalitiegenoten VVD, D66 en GroenLinks met Hart voor Den Haag/Groep de Mos. PvdA en CDA schoven in plaats van Hart voor Den Haag aan bij een nieuw college.
Den HaagFM 12.12.2019 Voormalig wethouder Rachid Guernaoui heeft het dossier gekregen waarin staat waarop het Openbaar Ministerie (OM) de verdenking aan zijn adres heeft gebaseerd. De ex-wethouder van Hart voor Den Haag/Groep de Mos wordt verdacht van corruptie en trad vanwege de zaak half oktober af. Wat in het dossier staat heeft Guernaoui niet bekendgemaakt.
Guernaoui heeft altijd gezegd dat hij niets fout heeft gedaan. Het dossier sterkt hem in deze opvatting, zegt hij. “Na bestudering van het dossier zie ik de uitkomsten met nog meer vertrouwen tegemoet dan ik al deed”, reageert hij. “Met mijn advocaat ben ik bezig met een strategie voor het vervolg. Tot die tijd geven wij geen nadere toelichting.”
Vorige maand stapte Guernaoui naar de rechter omdat hij zijn dossier wilde inzien en het OM dit weigerde. De rechter-commissaris gaf Guernaoui uiteindelijk gelijk.
Guernaoui en zijn partijgenoten Richard de Mos en Nino Davituliani worden verdacht van corruptie, omkoping en schending van het ambstgeheim. Op dinsdag 1 oktober viel de Rijksrecherche daarom de woningen en werkkamers van de politici binnen. Maar het OM heeft tot nu toe niets over de zaak naar buiten gebracht. De drie politici ontkennen de beschuldigingen.
Vanwege de zaak namen wethouders Guernaoui en De Mos ontslag en braken coalitiegenoten VVD, D66 en GroenLinks met Hart voor Den Haag/Groep de Mos. PvdA en CDA schoven in plaats van Hart voor Den Haag aan bij een nieuw college.
OmroepWest 05.12.2019 De Haagse ex-wethouder Rachid Guernaoui weet volgende week waarvan hij precies wordt verdacht. Dat heeft hij in Omroep West-talkshow FRITS! gezegd. De politicus van Hart voor Den Haag/Groep de Mos is verdachte in een corruptiezaak, maar weet nog niet waar het Openbaar Ministerie (OM) zich op baseert. Daar komt verandering in, nu de rechter-commissaris heeft bepaald dat de ex-wethouder de stukken moet krijgen.
Richard de Mos en Rachid Guernaoui waren sinds de zomer van 2018 wethouder in Den Haag, maar in oktober namen ze ontslag. Aanleiding was het corruptieonderzoek dat het Openbaar Ministerie startte naar de twee. Ze worden verdacht van ambtelijke corruptie, omkoping en schending van het ambtsgeheim. Het zou te maken hebben met nachtvergunningen voor horecabedrijven. Zelf zeggen De Mos en Guernaoui onschuldig te zijn.
De ex-wethouder zei in de talkshow van Omroep West: ‘Ik weet nog steeds niet concreet waarvan ik verdacht word, wat precies de feiten en omstandigheden zijn, op basis waarvan ze de invallen hebben gedaan.’
‘Ik heb eindelijk reactie’
Guernaoui stapte vorige maand naar de rechter om snel meer duidelijkheid te krijgen over de verdenkingen tegen hem. Zijn advocaat Job Knoester startte een bijzondere procedure tegen nodeloze vertraging. Dit is een stap die niet vaak genomen wordt. Op deze manier wordt de rechter-commissaris gedwongen om een termijn te stellen waarop het onderzoek afgerond moet zijn.
‘Ik heb daar nu eindelijk reactie op’, zei Guernaoui. ‘Volgende week krijg ik de stukken die ten grondslag lagen aan de inval op 1 oktober. Dan weet ik tenminste waar het over gaat. Dan kan ik mij verdedigen, met mijn advocaat praten en kijken hoe ik verder ga. Ik ben blij dat nu eindelijk duidelijk gaat worden wat er aan de hand is.’ De officier van justitie moet de stukken naar zijn advocaat verzenden.
De Mos: ‘Ik voel me buitengewoon lullig’
Zijn ex-collega-wethouder De Mos weet ook nog niks over de verdenkingen. ‘Het is hier zinvol om even te zeggen: het zijn persoonlijke zaken geworden. We hebben allemaal een eigen advocaat. Guernaoui en ik, ons raadslid en ook de ondernemers.’
De Mos: ‘Voor die ondernemers is het trouwens ook verschrikkelijk. Er wordt één ondernemer aan de schandpaal genageld die gewoon een donatie heeft gedaan aan een partij. Alle ondernemers die donaties doen aan VVD, CDA en alle andere partijen; gaan we die dan ook aan de schandpaal nagelen? Dus ook naar die ondernemers toe voel ik me buitengewoon lullig. Want zij steunen een lokale partij om het beleid dat ze maken, die worden meegesleept in de verdenkingen.’
‘Mijn partij is gebaat bij rust’
Anders dan Guernaoui, kiest De Mos er niet voor om iets zeggen over het opvragen van de stukken bij het Openbaar Ministerie. De Mos: ‘Rachid kiest ervoor om hierover naar buiten te treden, maar ik ben daarnaast ook politiek leider van mijn partij. Mijn partij is gebaat bij de komende tijd zoveel mogelijk rust en te doen waarvoor we zijn aangesteld, namelijk het behartigen van de belangen van onze kiezers. Dus daarom kies ik voor wat meer rust, maar zodra ik meer weet kom ik daar op terug.’
Zaterdag vertellen de van corruptie verdachte ex-wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui meer over hun zaak in een aflevering van talkshow FRITS! Vanaf 17.00 uur op TV West.
AD 05.12.2019 Voormalig wethouder Rachid Guernaoui weet binnenkort waar hij precies van wordt verdacht. De rechter-commissaris heeft besloten dat hij de stukken moet krijgen met informatie die leidde tot de inval bij zijn woning en werkkamer op 1 oktober. ,,Ik ben blij dat ik eindelijk inzicht krijg in de stukken.”
Job Knoester, de advocaat van Guernaoui, diende eind oktober een bezwaarschrift in zodat het raadslid van Groep De Mos kan zien waar het OM hem van verdenkt. Volgens Knoester hebben verdachten recht op deze processtukken.
Justitie verdenkt voormalig wethouders Rachid Guernaoui en Richard de Mos van omkoping, ambtelijke corruptie en schending van het ambtsgeheim. Ze zouden onder meer nachtvergunningen verstrekt hebben tegen betaling. De wethouders ontkennen de aantijgingen met klem, maar weten niet waarop het OM de verdenkingen baseert. Een dag na de inval trokken coalitiegenoten de stekker uit de samenwerking.
Het is niet bekend of Richard de Mos ook inzicht krijgt in de stukken die hebben geleid tot de invallen in zijn woning en kantoor. Hij wil zich niet publiekelijk uitlaten over het verloop van de strafzaak.
OmroepWest 01.12.2019 Goudeerlijke en loyale horecaondernemer of gewiekste zakenman die gemeentepolitici voor zijn karretje spant? Atilla Akyol geldt naast de twee ex-wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui en gemeenteraadslid Nino Davituliani als de voornaamste verdachte in een groot corruptieonderzoek rond Hart voor Den Haag/Groep de Mos. Wie is hij?
Atilla Hüngar Akyol wordt op 5 juli 1967 geboren in Igdir, een stad in het verre Oosten van Turkije. Ook zijn twee jongere broers Erdinç en Sinasi en oudere zus Feyhan komen in de Turkse stad nabij de Armeense grens ter wereld.
Begin jaren ’70 vertrekt Mehmet Akyol als gastarbeider naar Nederland, waar hij aan de slag gaat bij de Gazelle-fabriek in Arnhem. Als Atilla een paar jaar oud is voegt de rest van het gezin zich in 1973 vanuit Turkije bij vader Akyol, die inmiddels naar Den Haag is verhuisd.
Aan de Van der Vennestraat begint Mehmet Akyol in 1974 ‘het eerste Turkse koffiehuis’ van Nederland, zegt jongere broer Erdinç (‘Ernst’), die ook verdachte is in het corruptieonderzoek rond Groep de Mos. ‘Het was van begin af aan echt een buurthuis, veel mensen hadden na werktijd niets te doen.
Hier konden ze in hun eigen taal met mensen praten die in hetzelfde schuitje zaten.’ Al gauw komen er een horecazaak aan het Noordeinde en een goedlopende souvenirwinkel op de Scheveningse Pier bij. ‘Mijn vader had een hekel aan mensen die niet werken en hij heeft nooit een uitkering gehad. Ook mijn moeder heeft altijd gewerkt, ruim 30 jaar als schoonmaker in ziekenhuis Westeinde.’
Iedereen komt er, van straatvegers tot de grootste pooiers. Wij kennen iedereen in Den Haag en iedereen kent ons, aldus Broer Erdinç over het café van zijn familie in de Schilderswijk.
Bekende familie in Schilderswijk
In 1979 opent vader Mehmet Akyol café Chantant aan de Vaillantlaan, een zaak die inmiddels decennia in de familie is, tegenwoordig onder de naam ‘Grand Café Le Palet’ even verderop aan de Hobbemastraat. Lange tijd runt Erdinç de zaak, de laatste jaren heeft jongste broer en voormalig gemeenteambtenaar Sinasi de leiding in handen.
Dankzij dit café geniet de familie Akyol de nodige bekendheid in de Schilderswijk en omliggende wijken, zeker in de Turks-Nederlandse gemeenschap. Erdinç: ‘Iedereen komt er, van straatvegers tot de grootste pooiers. Wij kennen iedereen in Den Haag en iedereen kent ons.’
In 1977 verhuist het gezin naar een koophuis aan de Volendamlaan in Leyenburg, in die tijd een ‘keurige ambtenarenwijk’, zegt Marcel ‘Bo’ Bodrij. Hij kan het weten, want Bodrij groeit op in dezelfde buurt. ‘Toen was een Turkse familie in de wijk nog echt een tropische verrassing’, zegt Bodrij, die net als Akyol later horecaondernemer zou worden.
Hij leert Atilla Akyol kennen als ‘ontwapenend eerlijke, lieve en slimme jongen’. Bodrij en Akyol gaan in 1982 samen naar het vwo op de Dalton aan de Aronskelkweg. ‘Ook daar was hij de enige Turkse jongen in de brugklas, maar hij maakte altijd het beste dictee van de school. Atilla was echt het wonderkind van de familie, zijn broertjes waren meer de schoffies.’
‘Perfect geïntegreerde allochtoon’
Al op jonge leeftijd is Akyol bezig met handeltjes en werkt mee in het bedrijf van zijn vader. Bodrij: ‘Hij was ook de eerste op school met een brommer en auto.’ Een andere schoolgenoot herinnert zich dat Akyol zijn auto graag naast die van de rector parkeerde. ‘En die van de rector was niet de mooiste van de twee auto’s.’
Ook Michel Zaadhof, die volgens NRC samen met Akyol betrokken is bij een verdachte vastgoeddeal, kent Akyol van de Dalton. Van de schuchtere Zaadhof krijgen zijn schoolgenoten echter minder hoogte dan van de flamboyante en ontwapenende Akyol. Bodrij: ‘Je zou kunnen zeggen dat Atilla het schoolvoorbeeld is van de perfect geïntegreerde allochtoon.
Hij voelde zich zowel in de Schilderswijk als aan deze kant van de stad perfect thuis. Al moet ik wel bekennen dat ik altijd weinig heb geweten van zijn leven in de Schilderswijk, dat hield hij toch wel gescheiden.’
Belwinkels
Akyol gaat rechten studeren aan de Erasmus Universiteit, maar komt er al snel achter dat zijn hart toch vooral ligt bij het ondernemen. Hij breekt de rechtenstudie af, probeert kortstondig nog een nieuwe studie, werkt een tijdje als bijstandsambtenaar tot hij zijn eerste eigen zaak begint.
Op vakantie in Israël vallen hem de vele winkels waar mensen naar huis bellen op. ‘Hij dacht: Dat moet ik thuis ook gaan doen, in een wijk vol met allochtonen van over de hele wereld’, vertelt broer Erdinç.
Gek genoeg is Atilla helemaal niet geïnteresseerd in geld. Hij wil altijd avontuur, nieuwe dingen opzetten en daar een succes van maken, aldus Erdinç Akyol over zijn oudere broer Atilla.
Volgens Erdinç opent Atilla met ‘International Telephone Center’ (ITC) aan de Hobbemastraat ‘de eerste internationale belwinkel’ van Nederland. Het blijkt een gat in de markt. Erdinç: ‘Op een gegeven moment draaide hij in een winkel met 24 cellen een gigantische omzet. En altijd keurig 40 procent belasting betalen, hè. Ik zei tegen hem: Je bent gek dat je zoveel afdraagt. Maar Atilla is altijd goudeerlijk geweest.’
Liever avontuur dan geld
Al snel opent Akyol nog twee zaken. Na een serie overvallen op zijn winkels en concurrenten die het kunstje beginnen te kopiëren, besluit Akyol de belwinkels te verkopen. Zijn broer vindt dat nog altijd jammer. ‘Hij had nu net zo groot als Ortel (een succesvolle Haagse telecomonderneming red.) kunnen zijn, maar Atilla wilde liever wat anders gaan doen.’
Ook dat blijkt een constante in het leven van de Haagse ondernemer: hij is altijd op zoek naar uitdagingen. ‘Gek genoeg is Atilla helemaal niet geïnteresseerd in geld. Hij wil altijd avontuur, nieuwe dingen opzetten en daar een succes van maken’, zegt Erdinç. De winst die hij maakt met de belwinkels besluit Akyol in 1996 deels te investeren in een café in de Reinkenstraat – De Barock.
Markant pand in de binnenstad
Niet veel later opent Akyol in dezelfde straat café-restaurant Augustus, dat van begin af aan goed draait en uitgroeit tot een begrip in de wijk. Ruim tien jaar geleden deed hij de zaak over aan jeugdvriend Oktay Soysal, die al jarenlang in het restaurant werkte. ‘De zaak liep goed, hij had ‘m niet aan mij hoeven verkopen.
Maar hij deed het wel, dat is een kwestie van gunnen’, zegt Soysal. Akyol woont nog altijd boven het restaurant en komt regelmatig een ‘bakkie doen’. Soysal: ‘Het steekt hem vooral dat hij in de pers al veroordeeld is. Er wordt een klopjacht op hem gehouden, maar dat verdient hij niet. Misschien heeft hij niet alles even handig aangepakt, maar ik weet zeker dat hij niets verkeerds heeft gedaan.’
Pand aan Kalvermarkt waar Akyol in investeerde| Bron: Google Streetview, foto uit 2009
In de loop der jaren runt Akyol nog diverse horecazaken verspreid over de stad, onder meer op het Noordeinde en op de Zoutmanstraat. Ook investeert Akyol begin jaren 2000 in een markant pand in de Haagse binnenstad op de hoek van de Kalvermarkt en het Spui, waar nu ‘de Amadeus’ staat en vooral bekend is vanwege een vestiging van modeketen Primark.
Na een conflict met de makelaar besluit Akyol het pand te kopen, maar hij slaagt er ondanks eerdere toezeggingen niet in om de financiering rond te krijgen. ‘Het moest 1,7 miljoen gulden kosten, dat vond ik niet veel voor zo’n groot pand op zo’n plek in de stad. Maar de bank wilde me er uiteindelijk toch geen geld voor lenen’, zegt Akyol er zelf over.
Zakenpartner van Victor ’t Hooft
Daarom klopt hij aan bij de bekende Haagse vastgoedondernemer Victor ’t Hooft, die in 2007 voor de ogen van zijn vrouw bij zijn woning aan de Bezuidenhoutseweg wordt geliquideerd. De twee ondernemers willen graag samen met een projectontwikkelaar op deze locatie nieuwbouw realiseren, maar worden volgens Akyol daarbij jarenlang ‘tegengewerkt’ door de gemeente. ‘Dan was er weer wat met de bouwhoogte, dan weer andere problemen met het bestemmingsplan.
Uiteindelijk heeft het project dankzij de gemeente jarenlang stilgelegen.’ Na de dood van ‘T Hooft doet Akyol het gebouw volledig over aan de weduwe van de vermoorde vastgoedondernemer. ‘Ik heb uit piëteit niet de hoofdprijs gevraagd, dat doe je niet bij iemand die in rouw is.’
In de tussentijd voert Akyol een ‘jarenlange strijd’ met de gemeente over het zalencentrum dat hij aan de Fruitweg wil beginnen: Opera. Hoewel Akyol al in 2004 een huurcontract – à 200.000 euro per jaar – afsluit, krijgt Akyol pas in 2007 groen licht van de gemeente om de deuren te openen. ‘Al die jaren ben ik aan het lijntje gehouden.
Ook dát is de gemeente Den Haag.’ In deze jaren klopt hij meermaals aan bij zijn vriend ‘T Hooft voor financiële ondersteuning. ‘Ik moest wel jaarlijks twee ton huur ophoesten, terwijl ik niet kon ondernemen.’
Zalencentrum Opera
Als Opera dan uiteindelijk mag gaan draaien, groeit het in ruim een decennium uit tot het grootste zalencentrum van Den Haag. Inmiddels trekt de locatie aan de Fruitweg jaarlijks zo’n 400.000 tot 500.000 bezoekers.
Opera is onder meer een zeer populaire trouwlocatie voor mensen van Turkse, Marokkaanse en Hindoestaanse afkomst. Atilla runt het zalencentrum als een familiebedrijf: zus en voormalig gemeenteambtenaar Feyhan is algemeen directeur, broer Erdinç salesmanager.
Zalencentrum biedt veel moeilijke jongeren uit de wijk een werkplek, aldus Erdinç Akyol over de ‘buurtfunctie’ van Opera.
Ook diverse zoons, dochters, neven en nichten werken in de loop der jaren korte of langere tijd voor Opera. Daarnaast biedt het zalencentrum ‘veel moeilijke jongeren uit de wijk’ een werkplek, zegt Erdinç Akyol. ‘Dan hebben ze weer 100 euro voor het weekend, zijn ze hun ouders niet tot last en hangen ze niet op straat rond. Soms stelen ze weleens wat bij ons, maar daar spreken we de ouders dan weer op aan. Ik durf wel te stellen dat veel jongens door ons niet afglijden in de criminaliteit.’
Loyale vriend
Volgens vrienden en familie is Akyol enorm betrokken en staat hij in moeilijke momenten altijd voor iedereen klaar. ‘Ras-Hagenees’ Jeffrey Huf onderschrijft dat. Hij organiseert door de jaren heen samen met Akyol diverse feesten in Opera. Ook doet hij wat losse klussen, onder meer als dj, voor de ondernemer.
In 2015 raakt Huf zowel financieel als fysiek in zwaar weer. Zo moet zijn voet geamputeerd worden vanwege een ontsteking aan zijn been door suikerziekte. Omdat hij zijn eigen huurhuis heeft moeten opzeggen, trekt Huf na de operatie noodgedwongen in bij zijn op leeftijd zijnde ouders.
Al snel staan Atilla en Erdinç Akyol voor de deur om Huf een hart onder de riem steken. ‘Ze hadden voor twee weken een mooie suite in een hotel voor me geregeld. Kun je lekker uitrusten, zeiden ze tegen me.’ Huf wordt er nog altijd emotioneel van als hij eraan terugdenkt. ‘Atilla is zó loyaal, een gouden gozer. Hij is net als ik een creatieve, vrije jongen. Ik heb in mijn leven genoeg échte boeven ontmoet, maar Atilla is daar geen van. Ik steek beide handen voor ‘m in het vuur.’
Richard de Mos
In 2013 leert Akyol op een bijeenkomst van Haagse ondernemers in evenementenlocatie De Uithof de bij de PVV vertrokken politicus Richard de Mos kennen. Hij is bezig een lokale partij op te zetten die zich hard maakt voor ondernemers én een bruisend uitgaansleven in Den Haag, dat volgens De Mos het niveau van een doorsnee plattelandsgemeente niet overstijgt.
Aanvankelijk stuit De Mos op scepsis in de familie, herinnert broer Erdinç zich. ‘Wij dachten: “Wat moet je als Turkse ondernemer nou met een PVV’er?” Maar volgens Atilla heeft Richard goede ideeën voor de stad die bovendien gunstig zijn voor Opera.’
Akyol besluit de partij te gaan steunen, onder meer als donateur. Volgens De Mos gaat het daarbij ‘niet om schokkende bedragen’, al wil hij over de precieze hoogte van donaties niets zeggen. Wel ontvangt de partij veel steun in ‘natura’, bijvoorbeeld van donateurs die reclamecampagnes betalen of een verkiezingsbus beschikbaar stellen. ‘En Atilla geeft ons altijd een mooie korting als we een zaal willen huren voor een partijbijeenkomst.
Maar zijn steun zit ‘m vooral in zijn goede ideeën, onder meer tijdens de verkiezingscampagnes. Atilla liep als ondernemer tegen allerlei regels van de gemeente op. En net als onze partij pleit hij voor een levendig nachtleven, daarin hebben we elkaar gevonden.’
Honderden voorkeursstemmen
Zo ziet Akyol, die de verdenkingen tegen hem verwerpt, het zelf ook: ‘Het nachtleven in Den Haag stelt al jaren niets meer voor. Na de Asta hebben we nooit meer een discotheek met enige landelijke bekendheid in de stad gehad. Ik vind het belachelijk dat jongeren altijd naar een andere stad moeten om fatsoenlijk uit te gaan. Groep de Mos wilde daar echt wat aan doen, dat had ik nog niet eerder meegemaakt. Hij helpt mij, dus ik help hem met stemmen, zo simpel is het.’
In 2014 krijgt Akyol bij de gemeenteraadsverkiezingen 460 voorkeursstemmen. Daarmee haalt hij als nummer 28 op de verkiezingslijst na lijsttrekker Richard de Mos het hoogste aantal stemmen van de partij binnen. Zonder die stemmen had Groep de Mos, die dan nog samen optrekt met de Ouderen Partij, het met twee in plaats van drie zetels in de gemeenteraad moeten doen.
Toch was Atilla volgens broer Erdinç niet tevreden. ‘Hij verontschuldigde zich tegenover Richard dat hij niet meer stemmen had binnengehaald. Ik denk dat het komt omdat veel mensen in de wijk niet goed weten wat voor partij het is. Als hij op de lijst had gestaan van de PvdA of het CDA had hij zo een paar duizend stemmen binnengehaald.’
Verdacht van belangenverstrengeling
In 2018 is Akyol als nummer 35 op de lijst goed voor 700 voorkeursstemmen. De Mos: ‘Atilla heeft ervoor gezorgd dat we ook in de Schilderswijk en Transvaal flink wat stemmen hebben binnengehaald, want daar hadden we nog geen achterban.’ Hart voor Den Haag/Groep de Mos wordt bij de verkiezingen de grootste partij van de stad en vormt samen met de VVD, D66 en GroenLinks het college. Richard de Mos wordt wethouder en locoburgemeester.
De Mos heeft altijd gezegd dat er wat hem betreft niets onoorbaars is gebeurd bij de toekenning van de nachtontheffingen. ‘Er zijn vijf aanvragen gedaan en er zijn vijf vergunningen toegekend door de burgemeester. Niemand is dus gedupeerd.’
Voormalige Philipsfabriek
En dat de voorwaarden voor de vergunningen – onder meer dat het moest gaan om gelegenheden van minimaal 1.000 vierkante meter buiten de bestaande uitgaansgebieden – wel erg toegesneden waren op Opera vindt De Mos ook geen bezwaar. ‘We hebben dit allemaal in de campagne beloofd en vervolgens is het beleid geworden van het hele college. De wethouders van de andere partijen hebben er gewoon mee ingestemd, daar is niets geheimzinnigs aan.’
Richard de Mos ontkent niet dat hij Akyol heeft gesproken over De Schilde. ‘Maar ik heb ook nog veel andere mensen gebeld, de telefoon stond steeds roodgloeiend. Ik heb tijdens mijn wethouderschap met honderden mensen gesproken, en echt niet steeds dezelfde ondernemers gebeld. Ik ben een doener en wil wat voor elkaar krijgen in de stad.’
Schoonzus Akyol hoog op verkiezingslijst
Op de kieslijst voor de raadsverkiezingen van 2018 komt op nummer vier een relatief onbekende nieuwkomer, Nino Davituliani, de partner van Erdinç Akyol. De hoge notering van Davituliani zorgt voor scheve gezichten bij een groep oudgedienden van Groep de Mos die zich jarenlang hebben ingezet voor de partij. Zij vragen zich af waarom een nieuwkomer zonder politieke ervaring zo’n hoge plek op de lijst krijgt.
Nino Davituliani| Foto: Gemeente Den Haag
Erdinç Akyol meent dat goed uit te kunnen leggen. ‘Nino wilde altijd al de politiek in. Nadat ze eerst kort met een andere partij had gesproken, zei Atilla tegen haar: “Waarom ga je niet bij Groep de Mos?” Richard wilde graag een paar powervrouwen hoog op de lijst en mijn vriendin is een powervrouw.’ Davituliani is net als haar partner verdachte in het corruptieonderzoek, al zegt zij nog altijd niet te weten waar ze precies van verdacht wordt.
Vuurwapen in woning Akyol
Richard de Mos en Rachid Guernaoui worden door het Openbaar Ministerie verdacht van ambtelijke corruptie, omkoping en het schenden van het ambtsgeheim. De inmiddels ex-wethouders zijn maandenlang afgeluisterd door de rijksrecherche en ook de werkkamers en de woningen van De Mos en Guernaoui zijn doorzocht.
Bij Atilla Akyol thuis wordt op 1 oktober een vuurwapen gevonden. ‘Dat is absoluut waar. Maar dat ding lag in een kluis en er kon niets mee gebeuren’, zegt hij er zelf over. Alle verdachten in het corruptieonderzoek wachten nog altijd op hun dossier. Erdinç Akyol heeft begrepen dat hij verdacht wordt van het ‘omkopen van een ambtenaar’. ‘Maar ik weet echt niet om wie het gaat. Ik heb niet eens een advocaat, want ik heb niets gedaan.’
Witwassen
In 2017 is Atilla Akyol ook verdachte in een groot onderzoek naar witwassen en illegaal gokken, maar dat stelt volgens zijn broer niet veel voor. ‘Ik denk dat zijn naam naar voren is gekomen omdat hij regelmatig contact had met de andere verdachten, waardoor het OM een link is gaan leggen. Maar Atilla heeft er echt niets mee te maken, hij is ook niet veroordeeld.’
‘Niemand in onze familie heeft een strafblad. We hebben het financieel goed en rijden rond in Porsches en Mercedessen. We werken om te leven, daar is niet crimineels aan.’ Atilla Akyol zelf zegt verrast te zijn over de verdenking aan zijn adres. ‘Ik wist echt niet dat ik verdachte ben geweest en ik ben ook nog nooit verhoord.’
Online gokken en Polenhotels
Wel registreert Atilla Akyol volgens zijn broer 20 jaar geleden al de domeinnaam gokken.nl. Vanaf volgend jaar wordt online gokken legaal in Nederland. Erdinç: ‘Alle grote partijen in de gokwereld willen die naam nu van hem kopen, daar gaat hij weer flink mee verdienen.’ Onder zijn ‘Akyol Holding BV’ hangt nog een waaiertje aan andere horeca- en (financiële) dienstverleningsbedrijven, maar volgens zijn broer Erdinç houdt Atilla zich eigenlijk vooral met zalencentrum Opera bezig. ‘Hij heeft wel wat vastgoed, maar dat interesseert ‘m niet echt. Met Opera is Atilla druk genoeg.’
Akyol geeft wel vaker blijk van een vooruitziende zakelijke blik, zeggen mensen uit zijn omgeving. Volgens jeugdvriend Bo Bodrij ziet Akyol een kleine tien jaar geleden juist een kans in de toestroom Oost-Europese migranten, terwijl toenmalig wethouder Norder (PvdA) nog spreekt van een ‘tsunami’. ‘Hij was toen al bezig met het opzetten van Polenhotels.’ Zo opent Akyol in het complex van Opera een accommodatie voor Oost-Europese arbeidsmigranten, een onderneming die hij inmiddels van de hand heeft gedaan.
Plopsaland
Ook in de voormalige Philipsfabriek tegenover het zalencentrum zou Akyol dus kansen zien voor de huisvesting van arbeidsmigranten. Die zouden nodig weg moeten bij evenementencentrum De Uithof waar Eugène de la Croix – ook financier van de Groep de Mos – liever een toeristische attractie, een vestiging van Plopsaland, ziet komen.
Volgens De Mos heeft De la Croix daar ‘helemaal niets mee te maken’. ‘Het is allemaal op mijn initiatief gebeurd. Ik ben zelf naar België gegaan om de eigenaar van Plopsaland lekker te maken. En ik heb hem ook meerdere locaties in de stad aangeboden.’
De Mos en Akyol zijn ervan overtuigd dat de beschuldigingen tegen hen niet hard gemaakt kunnen worden. Ondertussen is de publicitaire schade al wel gigantisch, zegt Erdinç Akyol. ‘Atilla kan zijn gezicht op de tennisvereniging niet meer vertonen en bij Opera hebben we al verschrikkelijk veel annuleringen binnengekregen. De meeste mensen denken toch dat waar rook is ook vuur is. Voor velen zijn wij al lang veroordeeld.’
AD 30.11.2019 Richard de Mos regelde op creatieve wijze een baan voor een nieuwe manager op de Haagse Markt. De inval door de Rijksrecherche haalde een streep door die procedure. ‘Dit is niet in de haak’.
Precies op de dag dat de Rijksrecherche binnenviel bij wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui in een ongekend groot corruptieonderzoek zou hij aan zijn nieuwe baan beginnen. Dus ja, Wim van Leeuwen baalt stevig dat het allemaal anders liep door die inval op 1 oktober. ,,Dat was echt heel mooi geweest, vervelend dat het nu zo loopt.”
Van Leeuwen werkt als administratief manusje van alles op de markt maar zou ‘commercieel manager’ worden van de Haagse Markt, een nieuwe functie voor de grootste markt van het land (500 kramen), een politiek zwaar beladen marktplaats ook. Al jaren steggelen kooplui met de gemeente over huurtarieven, het vergunningtraject, een overkapping en promotiebudget.
Maar met Groep de Mos aan het roer braken er andere tijden aan in 2018. Verantwoordelijk wethouder Richard de Mos besloot na Rekenkamer-onderzoek tot bevriezing en verlaging van de huurtarieven, en eindelijk was er ook politiek draagvlak voor de lang gekoesterde wens voor een ‘eigen’ commercieel manager, iemand die anders dan de ‘ambtelijke’ marktmeesters gevoel heeft voor de sentimenten, die snapt hoe je de boel moet promoten.
Snel
De verschillende bonden hadden daarvoor de ideale kandidaat op het oog: Wim. Hij moest het worden, vond ook Richard de Mos. Om snel zaken te doen, had de nu van corruptie verdachte ex-wethouder een slimmigheidje bedacht. Van Leeuwen: ,,Hij had daar wat op gevonden. Hij zegt: weet je wat, ik maak zelf budget voor je vrij, binnen mijn eigen team.”
Maar de gang van zaken wekt ergernis bij ambtenaren en in het college. ,,Er zijn normale procedures voor werving en selectie”, meldt een stadhuisbron. Een andere ingewijde: ,,Een curieuze zaak, je moet die rollen tussen gemeente en markt strikt scheiden.”
Als de Rijksrecherche binnenvalt bij De Mos, Guernaoui en drie Haagse ondernemers voor het corruptie-onderzoek gaat er een streep door de benoeming. Van Leeuwen: ,,De ambtenaren zeggen nu: dit moet via een normale sollicitatie, dan kun je niet zomaar één kandidaat naar voren schuiven. En daar hebben ze ook gelijk in, dat is terecht.”
Op het Haagse stadhuis heerst al langer argwaan over de verstrengeling tussen markt en Groep de Mos, bronnen vrezen dat ook op dit dossier te weinig afstand is bewaard tussen bestuur en stad. Zo zei De Mos zelf in een interview met deze krant dat hij ‘de jongens van de Haagse Markt’ vooraf informeerde over een collegeplan: ,,De week voor de inval heb ik nog contact gehad met ze over een plan.
Ik zei: ‘dit wordt ons voorstel’, dat heb ik ze laten meelezen.” Een ander voorbeeld illustreert ook de innige banden, weten twee ingewijden: ,,Eén marktkoopman was geschorst vanwege een mishandeling”, zegt een bron. ,,Toen vroeg De Mos om bekorting van die schorsing. Dat kan niet: je bent wèthouder.” Een andere bron: ,,Dat was echt niet in de haak.” De schorsing bleef.
Dossier
Inmiddels valt het dossier-Haagse Markt onder een andere wethouder. En zoals alle mogelijk verdachte beleidsterreinen opereert het college hier uiterst behoedzaam. De benoeming van Wim van Leeuwen als ambtenaar is van de baan, mogelijk wordt hij wel commercieel manager namens de stichtingen op de markt. ,,Daarover zijn we nu in gesprek, de gemeente weet ook dat er een commerciële wind moet waaien”, zegt Van Leeuwen.
Het budget blijft, in een formele reactie meldt een woordvoerder van het stadsbestuur dat de aanstelling van een commercieel manager ‘aan de marktkooplieden zelf is’: ,,De functie is geen bestaande functie en is niet voorzien binnen de afdeling van de gemeente.” Dat leek tot 1 oktober nog anders.
Ondertussen balen marktkooplieden dat hun politieke vriend De Mos vertrokken is: ,,We willen mensen aan het roer die er verstand van hebben”, zegt Nel Kames van de bloemenkraam op de hoek van ‘de mart’. Kames stond eerder zelf ook op de kieslijst van Groep de Mos: ,,De huurverlaging moet zo snel mogelijk, we moeten ons geld krijgen. En nu hebben ze alles on hold gezet, gaan ze alles opnieuw doen. Maar we gaan de winter in, mensen hebben geen reserves meer!”
Reactie Richard de Mos
De Mos wil over ‘individuele personen’ als de kandidaat-manager en de geschorste marktkoopman geen uitspraken doen, meldt hij in een reactie. De voormalig wethouder stelt wel dat de aanstelling van een commercieel manager ‘conform coalitieakkoord’ is. ,,De manager gaat de ‘vergeten markt’ promoten. Perfect!”
AD 18.11.2019 Atilla A., goede vriend en donateur van de voormalige Haagse wethouder Richard de Mos, was eerder al verdachte in een onderzoek naar witwassen en illegaal gokken. Dat blijkt uit stukken van de politie. A. is ook verdachte in het corruptie-onderzoek dat De Mos vorige maand zijn baan kostte.
Tijdens een openbare hoorzitting over de omstreden horecavergunningen vandaag op het Haagse stadhuis bleek dat A. in 2017 verdachte was in een ‘groot onderzoek naar illegaal gokken en witwassen’. Een politiemedewerker meldt deze antecedenten in een advies aan de gemeente (in mei) over de nachtvergunning voor A.
Ondanks de oude verdenking kon de vergunning toch verstrekt worden, oordeelt de politie in het advies dat standaard gegeven wordt wordt bij horeca-aanvragen in de stad. In het recherche-onderzoek genaamd Korenbloem deed het OM vorig jaar april invallen in verschillende Turkse horecazaken om een netwerk van illegaal gokken op te rollen. A. zou geen verdachte meer zijn, de rechtszaak tegen andere betrokkenen loopt. Atilla verwijst naar zijn advocaat voor een toelichting op de zaak, maar die is vooralsnog onbereikbaar.
Atilla A. is eigenaar van zalencentrum Opera en sinds oktober -net als oud-wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui – verdachte in het onderzoek van de rijksrecherche naar corruptie, omkoping en schending van het ambtsgeheim. De Mos en Atilla zijn persoonlijke vrienden, de nachtvergunningen voor zijn zalencentrum Opera aan de Fruitweg zouden via vriendjespolitiek geregeld zijn.
De ondernemer stond ook op de kandidatenlijst van de partij en sponsorde Groep de Mos. Richard de Mos ontkent dat smeergeld is betaald voor de vergunningen. Vandaag was er een hoorzitting over bezwaren tegen de vergunningen.
Voor de nachtontheffingen werd ‘conform gemeentebeleid’ geen speciale bibob-toets uitgevoerd, meldt een gemeente-woordvoerder. De ontheffing is slechts een bijlage bij een bestaande vergunning en leidt daarom niet opnieuw tot uitgebreide screening maar slechts tot een ‘standaard’ politie-advies over antecedenten van de ondernemer.
Dit tot verbazing van bezwaarmakers vandaag: ,,Burgemeester Pauline Krikke had op grond van die mededeling moeten ingrijpen,” zegt een omwonende. ,,Zij had de vergunning niet zomaar moeten geven, maar moeten zeggen: ‘Het stinkt’.’’
Een stadhuisbron noemt het ook ‘vreemd’ dat de verdenking de verstrekking van de nachtvergunning of reeds afgegeven drank- en horecavergunningen aan A. niet in de weg stond.
Wat de precieze rol was van A. in het witwas-onderzoek, en waarom de vergunningverlening gewoon door ging, is onbekend: het OM, de politie en de gemeente Den Haag komen later met antwoorden op vragen hierover.
Zij had de vergunning niet zomaar moeten geven, aldus Omwonende.
De Bibob is in 2003 in het leven geroepen en geeft gemeenten een middel om door justitie te laten onderzoeken of er een kans is dat een vergunning misbruikt kan worden voor criminele activiteiten.
De uitspraak van de Haagse bezwaarschriftencommissie volgt ook later. Advocaat Arthur de Groot van Atilla A. stelde tijdens de hoorzitting dat niks onoorbaars is gebeurd bij het verstrekken van de nachtvergunningen.
OmroepWest 18.11.2019 De Haagse ondernemer Atilla Akyol, die verdachte is in het corruptieonderzoek rond de Haagse ex-wethouder Richard de Mos, was in 2017 verdachte in een groot witwas- en gokonderzoek. Dat blijkt uit politiestukken die door de gemeente zijn verstrekt aan bezwaarmakers tegen de nachtvergunning voor zalencentrum Opera. Akyol is eigenaar van dat zalencentrum.
Het onderzoek staat bekend onder de naam ‘Korenbloem’ en richtte zich op illegaal gokken in Haagse koffiehuizen en internetcafés. Dat gebeurde volgens het OM door computers en licenties voor online goksites te verstrekken aan tientallen koffiehuizen en (internet)cafés. Afgelopen zomer en dit najaar stonden verschillende eigenaren van dit soort zaken voor de rechter. Die legde boetes en werkstraffen op, en er werd geld in beslag genomen.
Akyol is volgens het Openbaar Ministerie inmiddels geen verdachte meer in deze zaak. Waarom hij in 2017 wel als verdachte werd aangemerkt, kan een woordvoerder niet zeggen. Dat de ondernemer verdachte was geweest in een witwaszaak, was voor de gemeente geen aanleiding om een nachtvergunning te weigeren.
De ondernemer zelf zegt niets te weten van een onderzoek tegen hem in deze zaak. Verder wil hij niet ingaan op vragen. Zijn advocaat was maandagmiddag niet bereikbaar voor commentaar.
Corruptieonderzoek De Mos
Akyol is een geldschieter van Hart voor Den Haag/Groep de Mos. Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 stond hij ook op de kieslijst voor die partij. Hij is ook opgedoken in het corruptieonderzoek dat nog loopt naar de ex-wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui. Ook bij hem werd een huiszoeking gedaan. In datzelfde onderzoek wordt ook Hart voor Den Haag/Groep de Mos-raadslid Nino Davituliani verdacht van betrokkenheid bij ambtelijke corruptie. Zij is de partner van de broer van Atilla Akyol.
Den HaagFM 18.11.2019 De Haagse ondernemer Atilla Akyol, die verdachte is in het corruptieonderzoek rond de Haagse ex-wethouder Richard de Mos, was in 2017 verdachte in een groot witwas- en gokonderzoek. Dat blijkt uit politiestukken die door de gemeente zijn verstrekt aan bezwaarmakers tegen de nachtvergunning voor zalencentrum Opera. Akyol is eigenaar van dat zalencentrum.
Het onderzoek staat bekend onder de naam ‘Korenbloem’ en richtte zich op illegaal gokken in Haagse koffiehuizen en internetcafés. Dat gebeurde volgens het OM door computers en licenties voor online goksites te verstrekken aan tientallen koffiehuizen en (internet)cafés. Afgelopen zomer en dit najaar stonden verschillende eigenaren van dit soort zaken voor de rechter. Die legde boetes en werkstraffen op, en er werd geld in beslag genomen.
Akyol is volgens het Openbaar Ministerie inmiddels geen verdachte meer in deze zaak. Waarom hij in 2017 wel als verdachte werd aangemerkt, kan een woordvoerder niet zeggen. Dat de ondernemer verdachte was geweest in een witwaszaak, was voor de gemeente geen aanleiding om een nachtvergunning te weigeren.
De ondernemer zelf zegt niets te weten van een onderzoek tegen hem in deze zaak. Verder wil hij niet ingaan op vragen. Zijn advocaat was maandagmiddag niet bereikbaar voor commentaar.
Corruptieonderzoek De Mos
Akyol is een geldschieter van Hart voor Den Haag/Groep de Mos. Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 stond hij ook op de kieslijst voor die partij. Hij is ook opgedoken in het corruptieonderzoek dat nog loopt naar de ex-wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui.
Ook bij hem werd een huiszoeking gedaan. In datzelfde onderzoek wordt ook Hart voor Den Haag/Groep de Mos-raadslid Nino Davituliani verdacht van betrokkenheid bij ambtelijke corruptie. Zij is de partner van de broer van Atilla Akyol.
Samen met zijn broer is Atilla Akyol eigenaar van zalencentrum De Opera. Dat is een van de vijf zaken die een omstreden nachtvergunning kregen.
AD 14.11.2019 Zwemparadijs Plopsaqua wil nog steeds graag een vestiging openen op het terrein van De Uithof. Door de voortvarendheid waarmee ex-wethouder Richard de Mos het idee omarmde, is dit recreatiegebied in Den Haag vooralsnog de favoriete locatie van bestuursvoorzitter Steve van den Kerkhof van het Vlaamse attractieparkenbedrijf.
De gemeente bevestigt dat er gesproken wordt met Plopsa over de bouw van een waterpark. Den Haag doet nu een haalbaarheidsonderzoek. ,,Dat wachten we af voor de volgende stap wordt gezet”, meldt een woordvoerder.
Van den Kerkhof heeft het afgelopen jaar meerdere gesprekken gehad met ex-wethouder De Mos en andere afgevaardigden van de gemeente. De Mos wordt verdacht van ambtelijke corruptie, het verlenen van gunsten in ruil voor een donatie aan zijn lokale partij.
Een van de zaken die de rijksrecherche onderzoekt, is een deal waarbij arbeidsmigranten van De Uithof naar de voormalige Philipsfabriek aan de Fruitweg zouden verhuizen. Dit pand is nu eigendom van de gemeente, maar zou voor dit doel overgekocht worden door twee politieke vrienden van De Mos.
Wij zijn niet door De Mos benaderd maar door het bureau dat ook Legoland naar Scheveningen heeft gehaald, aldus Steve van den Kerkhof, Bestuursvoorzitter Plopsaland.
Dat is gestaakt na de inval van de rijksrecherche. Plopsa staat hier helemaal buiten, benadrukt Van den Kerkhof. ,,Wij zijn ook niet door De Mos benaderd om ons op Den Haag te oriënteren, maar door het bureau dat in opdracht van de gemeente ook Legoland naar Scheveningen heeft gehaald.”
Dat bureau is ingeschakeld om meer toeristen naar de hofstad te lokken. Maar de gemeente wil ook graag een waterpark, omdat er nu weinig plekken zijn waar je overdekt kan zwemmen. De exploitatie van de gemeentelijke zwembaden is bovendien een steeds zwaardere financiële last.
Plopsaqua heeft op verzoek van de gemeente een aantal locaties in de stad bekeken. ,,Bijvoorbeeld ook het terrein naast het ADO-stadion. Maar wij willen ons waterpark dicht bij de inwoners vestigen, en daarom valt De Uithof ook zo bij ons in de smaak.
Daar komen al meer dan een miljoen mensen per jaar. Het is een plek die wij hebben uitgezocht, en niet De Mos of de gemeente.” Van den Kerkhof zegt dat Plopsa meerdere percelen op De Uithof bekijkt, niet alleen de plek waar nu nog arbeidsmigranten wonen.
Je hebt veel politici met wie je een vergadering hebt en vervolgens hoor je twee maanden niets. Richard is voor hen een voorbeeld, hij trekt zo’n kar echt, aldus Steve van den Kerkhof.
Het enthousiasme van De Mos maakte dat Den Haag tot nu toe de voorkeur heeft van Plopsa, ook al is het dochterbedrijf van Studio 100 met nog drie andere gemeenten in gesprek. ,,Richard was tegen ons niet alleen 100 procent correct, heel zakelijk, maar tegelijk heel enthousiast.
Ik werk al 20 jaar in deze branche, en je hebt veel politici met wie je eens een vergadering hebt en dan hoor je weer twee maanden niets, en dan zet je weer een stapje. Richard is voor hen een voorbeeld, hij trekt zo’n kar echt.”
Beroemdheid
Daar kwam nog bij dat De Mos tijdens de werkbezoeken een lokale beroemdheid bleek. ,,Als ik met Gert Verhulst van Studio 100 (bekend van Samsom, red.) langs de Belgische kust loop, dan moet iedereen met hem op de foto, dat kende ik wel. Toen ik hier met Richard op bezoek was bij een ‘maatjesavond’, zag ik dezelfde taferelen.”
Als Den Haag voor het eind van het jaar groen licht geeft, wil Plopsa exclusief met deze stad verder onderhandelen over een nieuw waterpark, aldus de bestuursvoorzitter. ,,De gesprekken lopen nog steeds, dus zijn aftreden hoeft dat niet in de weg te staan.”
Plopsa wil in eerste instantie alleen een waterpark vestigen, al heeft het bedrijf ook wel oren naar uitbreiding met een indoor recreatiepark. Plannen voor een hotel of andere logies zijn er niet, benadrukt Van den Kerkhof.
OmroepWest 14.11.2019 De Belgische Plopsa Group wil in Den Haag een nieuw zwemparadijs bouwen. Plopsa-directeur Steve van den Kerkhof heeft een plek bij De Uithof de voorkeur gegeven, maar de plannen liggen stil door het corruptieonderzoek naar voormalig wethouder Richard de Mos.
Om ruimte te maken voor het Plopsa-zwemparadijs zou een gemeentepand waar nu arbeidsmigranten gehuisvest zijn, moeten verhuizen. Die arbeidsmigranten zouden moeten verhuizen naar De Schilde, een voormalige Philipsfabriek in de buurt van het Zuiderpark.
Dat pand is echter onderdeel van het onderzoek naar de oud-wethouder. Richard de Mos zou partijgenoten Atilla Akyol en Michel Zaadhof hebben bevoordeeld bij de verkoop van dat pand.
‘We betreuren de huidige situatie’, vertelt directeur Van den Kerkhof. ‘Het is onzeker of we ons in Den Haag kunnen vestigen. We hebben de gemeente gevraagd om voor het einde van het jaar duidelijkheid te verschaffen.’
Daarbij worden de plannen niet zomaar van tafel geveegd. ‘We willen de gemeente gerust de tijd geven, maar we willen alleen weten of ze wel verder willen met dossier.’ Mocht dat niet gebeuren dan gaat Plopsa Group verder kijken.
‘De Mos heeft zich niet bemoeid met locatie’
Over de vermoedelijke corruptie rondom het pand aan De Schilde, doet de Plopsa-directeur geen uitspraken, maar Van den Kerkhof benadrukt wel dat De Mos zich niet heeft bemoeid met de eventuele komst van Plopsaland naar Den Haag: ‘Alle gesprekken zijn volledig correct verlopen. Er is bij mij nooit enige schijn van beïnvloeding geweest.’
Volgens de directeur zocht Den Haag contact met Plopsaland. ‘We zijn benaderd door een externe partij die toerisme in de regio wil bevorderen.’ Pas later kwam De Mos in beeld. ‘Hij heeft ons drie locaties aangeboden. Ik heb zelf voor De Uithof gekozen.’
Dat had volgens Van den Kerkhof een strategische reden. ‘We willen dichtbij de mensen zitten. De wethouder heeft ons niet gepusht om voor De Uithof te kiezen.’
Zo kon Plopsa zich eventueel ook vestigen ergens bij het ADO Den Haag-stadion net buiten de stad. ‘Dat is voor ons te ver buiten het centrum, het gaat om een waterpark dus we willen dat er mensen dichtbij wonen. Ook is het belangrijk intensief samen te werken en dat kan bij De Uithof makkelijk, omdat dat al een trekpleister is.’
Waterpark heeft prioriteit
Het bouwen van een zwemparadijs in Den Haag staat volgens Van den Kerkhof bovenaan het verlanglijstje: ‘Dat moet een volledig gethematiseerd waterpark moeten worden.’ Er gaan verhalen rond dat Plopsa naast het waterpark een indoor speelparadijs wil neerzetten, maar volgens Van den Kerkhof is dat nog niet aan de orde.
‘Een waterpark heeft onze prioriteit. We willen extra zwemwater voor Den Haag.’ Daarnaast is het volgens de directeur nog maar te bezien of er dan überhaupt ruimte zou zijn voor een indoor speelparadijs.
Voorlopig zitten de arbeidsmigranten nog bij De Uithof en is de verkoop van het pand aan De Schilde ‘bevroren’ door het lopende onderzoek. Of Plopsa zich daadwerkelijk in Den Haag kan gaan vestigen, is dus nog maar de vraag. ‘We hopen voor het eind van het jaar duidelijkheid te hebben, anders zijn er ook andere locaties buiten Den Haag waar we een oog op hebben.’
In gesprek
Een woordvoerder van de gemeente Den Haag laat weten dat de gemeente inderdaad in gesprek is over een zwemparadijs. De woordvoerder: ‘Er loopt nu een haalbaarheidsonderzoek en dat wachten we af.’
AD 13.11.2019 Het corruptieonderzoek rond de Haagse ex-wethouder Richard de Mos lijkt groter dan tot dusver bekend. De verdachte vastgoedlobby van De Mos rond een leeg gemeentepand, waarover deze nieuwssite eerder schreef, is volgens NRC onderwerp van onderzoek. Die miljoenendeal was nodig om ruimte te maken voor een nieuwe attractie elders in Den Haag: Plopsaqua, bekend van Plopsaland.
Dat bevestigen diverse bronnen. De Mos wordt samen met voormalig wethouder Rachid Guernaoui verdacht van ambtelijke corruptie, schending van het ambtsgeheim en omkoping. Beiden dienden daarom begin oktober hun ontslag in als wethouder.
Behalve op gesjoemel met nachtvergunningen richt het justitie-onderzoek zich dus ook op het bevoordelen van partijgenoten bij de verkoop van De Schilde, een groot leeg gemeentepand aan de rand van de Schilderswijk.
Eerder schreef deze site al dat deze vastgoedlobby van De Mos als verdacht werd beschouwd op het stadhuis: De Mos ijverde intern voor de huisvesting van arbeidsmigranten in het gebouw, zijn bevriende ondernemer Atilla A. had daar plannen voor en werkte – zoals nu blijkt – samen met vastgoedontwikkelaar Michel Zaadhof, ook bestuurslid van de partij Groep de Mos.
Roderik Wuite is directeur bij het gemeentelijk bedrijf dat De Schilde exploiteert. Hij leidde het duo A. en Zaadhof, die geen verdachte zou zijn, nog rond in het pand: ,,Ze hebben het bekeken en waren geïnteresseerd.” Tot een koop kwam het niet, na de invallen van de Rijksrecherche zijn alle dossiers van Richard de Mos ‘bevroren’, zo ook de mogelijke verkoop van het pand dat miljoenen kan opbrengen op de vastgoedmarkt.
Plopsaqua
De huisvesting van arbeidsmigranten was nodig omdat elders in de stad ruimte gemaakt moest worden voor een grote nieuwe attractie: Plopsaqua, een waterparadijs van het Belgische concern Plopsaland. Dat zwembad moest komen op de plek waar nu nog een Polenhotel gevestigd is, nabij attractiepark De Uithof aan de rand van de stad.
Dat Polenhotel kon dan naar De Schilde verhuizen.
De directeur van Plopsaland was deze zomer op verkenning in het gebied en bezocht toen ook de Uithof, het attractiepark van Eugène de La Croix, partijnestor van Groep de Mos. Maar volgens een ingewijde is De la Croix ‘op geen enkele wijze’ zakelijk betrokken bij het dossier Plopsaqua/De Schilde.
Met een potentiële miljoenendeal in het vizier is het corruptieonderzoek rond Groep de Mos uitgedijd. Al is rommelen met de verkoopprijs complex, schetst directeur Wuite: behalve de gemeente is ook een economisch fonds nog aandeelhouder. ,,En ik als directeur heb daar ook een stem in, die prijs moet marktconform zijn.”
Atilla A., Richard de Mos en diens advocaat Peter Plasman weigeren commentaar te geven op de zaak.
OmroepWest 13.11.2019 De Haagse campus van de Universiteit Leiden twijfelt of het nog ruimte bij zalencentrum Opera wil huren, nu de eigenaars verdachten zijn in een corruptiezaak. De universiteit wacht de uitkomst van het onderzoek van de Rijksrecherche af, antwoordt een woordvoerster van de Universiteit Leiden op vragen van Omroep West.
De Opera kreeg één van de vijf omstreden nachtontheffingen. Eigenaars Atilla en Erding Akyol zouden de vergunning mogelijk hebben gekregen in ruil voor donaties aan de partij Hart voor Den Haag/Groep de Mos. De twee zijn verdachten in een corruptiezaak, net als de twee ex-wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui. Ook een gemeenteraadslid van de partij, Nino Davituliani, tevens levenspartner van Erding Akyol, is verdachte.
De Opera aan de Fruitweg wordt zo’n twaalf weken in een collegejaar door de Haagse campus gebruikt om zo’n 900 studenten tentamens te laten maken, omdat in het Wijnhaven-complex van de universiteit onvoldoende tentamenruimte is. De Haagse campus huurt op dit moment alleen bij Opera een tentamenruimte voor studenten en niet bij andere locaties.
‘We wachten het onderzoek af’
Omdat de eigenaars van het zalencentrum worden verdacht, twijfelt de universiteit over het in de toekomst huren van tentamenruimte bij de Opera. ‘We kunnen de Opera dit collegejaar tot juni 2020 gebruiken. Of we de tentamenruimte tot 2020 gaan gebruiken, is altijd lastig te zeggen, want je weet uiteraard niet wat de toekomst brengt.
We wachten nu eerst de uitkomst van het onderzoek af – op basis daarvan kunnen we besluiten of, en zo ja, welke stappen we nemen.’ De woordvoerster benadrukt: ‘Zij zijn inderdaad verdachten, geen veroordeelden.’
De keuze viel op zalencentrum Opera vanwege het feit dat het pand aan de Fruitweg volgens de universiteit voldoet aan een groot aantal eisen. ‘Het ligt op korte afstand van onze onderwijsgebouwen, het is met het openbaar vervoer bereikbaar, het is van voldoende omvang voor zeer grote groepen en ook ingericht op de ontvangst van grote groepen als het gaat om sanitair en veiligheid.’ De universiteit hecht ook belang aan het huren van één locatie als tentamenruimte, die dagdelen, hele dagen en soms ook in de avond beschikbaar zijn.
Onvoldoende tentamenruimte al tijdens de bouw bekend
Dat er in de universiteit onvoldoende plek is om tentamens af te nemen, was al duidelijk tijdens de bouw van het complex. ‘In 2013-2014 is de vastgoedafdeling op zoek gegaan in Den Haag naar alle mogelijke locaties voor zaalhuur’, vertelt de woordvoerster van de universiteit.
‘In de aanloop naar de bouw van Wijnhaven heeft de universiteit verschillende locaties, zoals kerken, theaters en andere zalencentra gehuurd. Na gereedkomen van het Wijnhaven was er nog steeds tentamenruimte nodig.’
Als de universiteit uiteindelijk besluit om de Opera niet meer af te huren, hoeven studenten niet bang te zijn dat ze hun tentamens niet kunnen maken. ‘We hebben sowieso – los van dit onderzoek – een lijst van alternatieve locaties, maar die locaties zijn verder weg en dus minder gunstig. Maar als het nodig is, kunnen we erop terugvallen.’
Nog geen structurele oplossing
Een structurele oplossing voor het feit dat er onvoldoende tentamenruimte is, is er nog niet. ‘Het is vooralsnog niet rendabel hiervoor zelf een flexibel of multifunctioneel gebouw te bouwen’, aldus de woordvoerster van de Universiteit Leiden.
OmroepWest 13.11.2019 Het corruptieonderzoek tegen de Haagse ex-wethouder Richard de Mos is groter dan toe nu bekend. Naast het verlenen van vergunningen aan bevriende ondernemers richt het onderzoek zich ook op het bevoordelen van partijgenoten bij de verkoop van gemeentelijk vastgoed. Een miljoenendeal werd doorkruist door de inval in het stadhuis. Dat meldt NRC.
Tot nu toe was bekend dat Richard de Mos en Rachid Guernaoui van de Groep de Mos ervan verdacht worden dat ze als wethouders tegen betaling vergunningen geregeld hebben. Ook twee (kandidaat)raadsleden van lokale partij zouden betrokken zijn bij de corruptie.
Volgens NRC gaat het om De Schilde, een voormalige Philipsfabriek in de buurt van het Zuiderpark in Den Haag. Het was getaxeerd op ongeveer drie miljoen euro. Atilla Akyol en Michel Zaadhof, partijgenoten van De Mos, zouden in de markt zijn voor het complex. Akyol is ook een van de verdachten in het onderzoek.
Den HaagFM 13.11.2019 Het corruptieonderzoek tegen de Haagse ex-wethouder Richard de Mos is groter dan toe nu bekend. Naast het verlenen van vergunningen aan bevriende ondernemers richt het onderzoek zich ook op het bevoordelen van partijgenoten bij de verkoop van gemeentelijk vastgoed. Een miljoenendeal werd doorkruist door de inval in het stadhuis. Dat meldt NRC.
Tot nu toe was bekend dat Richard de Mos en Rachid Guernaoui van de Groep de Mos ervan verdacht worden dat ze als wethouders tegen betaling vergunningen geregeld hebben. Ook twee (kandidaat)raadsleden van lokale partij zouden betrokken zijn bij de corruptie.
Volgens NRC gaat het om De Schilde, een voormalige Philipsfabriek in de buurt van het Zuiderpark in Den Haag. Het was getaxeerd op ongeveer drie miljoen euro. Atilla Akyol en Michel Zaadhof, partijgenoten van De Mos, zouden in de markt zijn voor het complex. Akyol is ook een van de verdachten in het onderzoek.
De in opspraak geraakte Richard de Mos (geheel links) en Rachid Guernaoui (naast De Mos) boden een maand geleden hun ontslag aan als wethouders nadat bekend was geworden dat ze worden verdacht van corruptie.Foto Lex van Lieshout / ANP
NRC 13.11.2019 De Haagse ex-wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui worden verdacht van corruptie. Het onderzoek richt zich ook op de verkoop van een groot gemeentelijk pand.
Het corruptieonderzoek tegen de Haagse ex-wethouder Richard de Mos is groter dan toe nu bekend. Naast het verlenen van vergunningen aan bevriende ondernemers richt het onderzoek zich ook op het bevoordelen van partijgenoten bij de verkoop van gemeentelijk vastgoed. Een miljoenendeal werd doorkruist door de inval in het stadhuis, zo blijkt uit onderzoek van NRC.
Het gaat om het complex De Schilde, een voormalige Philipsfabriek nabij het Zuiderpark, dat startende bedrijven huisvest en getaxeerd was op circa drie miljoen euro. Voor dat pand was een zakenduo in de markt: Atilla Akyol en Michel Zaadhof, partijgenoten van De Mos. De Rijksrecherche heeft maandag getuigen gehoord over de voorgenomen deal.
Tot nu toe was bekend dat Richard de Mos en Rachid Guernaoui van de Groep de Mos verdacht worden als wethouders tegen betaling vergunningen geregeld te hebben. Ook twee (kandidaat-)raadsleden van lokale partij zouden betrokken zijn bij de corruptie.
De naam van projectontwikkelaar Michel Zaadhof is nieuw in het onderzoek. Hij is algemeen directeur van NU Projectontwikkeling in Den Haag en bestuurslid van Groep de Mos. Zaadhof is het vijfde partijlid dat opduikt in de affaire. Hij is geen verdachte, laat Zaadhof desgevraagd weten.
Dat is zijn zakenpartner Atilla Akyol wel. Hij is uitbater van het Haagse zalencentrum Opera. Volgens justitie bemachtigde hij dit jaar onder verdachte omstandigheden gemeentelijke nachtvergunningen. Akyol, die geen bezwaar heeft tegen het vermelden van zijn volledige naam, was vorig jaar kandidaat-raadslid voor De Mos en financierde de partij. Justitie meldde dat dat gebeurde in ruil voor gunsten, waaronder vertrouwelijke informatie afkomstig van De Mos en Guernaoui.
Akyol kwam opmeten
Huurders van De Schilde verklaren tegenover NRC hoe Akyol al in maart dit jaar het complex kwam „opmeten”. Akyol wilde er arbeidsmigranten huisvesten en een restaurant uitbaten. Verantwoordelijk wethouder Liesbeth van Tongeren (GroenLinks) wist daar niets van, zo verklaren gemeentelijke bronnen.
Volgens dezelfde bronnen is Van Tongeren in de loop van dit jaar door De Mos politiek onder druk gezet om het pand uit haar portefeuille te halen en aan hem over te dragen. Uit gemeentelijke documenten blijkt dat De Mos op 16 juli inderdaad verantwoordelijk werd voor het pand, waarna het college van B&W op 10 september instemde met een verkoop.
In de nazomer presenteerde projectontwikkelaar Zaadhof zich bij de huurders van De Schilde als toekomstig eigenaar. Daarbij zei hij UrbanMade te vertegenwoordigen, een dochteronderneming van NU Projectontwikkeling. „Hij gaf ons twee weken de tijd om na te denken over onze plek in het pand na de verkoop”, zegt huurder Stefan Coster. Voordat de twee weken voorbij waren viel de Rijksrecherche binnen bij de wethouders en bij drie Haagse ondernemers, onder wie Akyol.
Akyol en Zaadhof werkten samen om De Schilde te kopen, bevestigt Roderik Wuite, directeur van het gemeentelijk bedrijf dat het gebouw exploiteert. „Ze trokken als team op”, aldus Wuite. In de week na de inval van de Rijksrecherche lieten Akyol en Zaadhof de gemeente per e-mail weten af te zien van De Schilde. „We hebben gemeld dat vanwege alle commotie onze verkenning was stopgezet”, zegt Michel Zaadhof.
Gemeente ‘vroeg mee te denken’
Akyol zegt tegen NRC dat zijn „vriend” Zaadhof op verzoek van hem en van de gemeente „meegedacht” heeft over de toekomst van het pand. Het zou de gemeente zijn geweest die hem vroeg om arbeidsmigranten te huisvesten, aldus Akyol. „Elders in de stad moesten die weg omdat de gemeente voor die locatie andere plannen had.”
Het blijkt te gaan om een stuk gemeentegrond naast De Uithof, een sportcentrum van Eugène de la Croix. Deze Haagse ondernemer is eveneens financier en voormalig kandidaat-raadslid van De Mos. Als wethouder wilde De Mos dat de op de gemeentegrond wonende arbeidsmigranten vertrokken naar De Schilde.
Bij De Uithof zou dan ruimte komen voor attractiepark Plopsaqua, van het Belgische concern Plopsaland. Directeur Steve Van den Kerkhof van Plopsaland zegt desgevraagd inderdaad te zijn benaderd door de gemeente. Hij had interesse. Deze zomer is hij op De Uithof ontvangen door Eugène de la Croix.
De betrokkenheid van Zaadhof, Akyol en De la Croix bij de voorgenomen transacties is opvallend. Het trio is niet alleen verbonden met de Groep de Mos maar blijkt ook deel uit te maken van een door Richard de Mos opgerichte „klankbordgroep”. Zaadhof: „Wij komen vaker met meerdere ondernemers bijeen om met De Mos te brainstormen.”
Justitie zegt niet in te kunnen gaan op vragen over het lopende onderzoek. De Mos wil niet reageren. Hij verwijst naar zijn advocaat Peter Plasman. Die zegt: „De Mos heeft de beschuldiging weersproken. Hij ziet de uitkomst van het onderzoek met vertrouwen tegemoet. Wij hebben besloten het vooralsnog daarbij te laten.”
OmroepWest 11.11.2019 De Haagse ex-wethouder Rachid Guernaoui (Hart voor Den Haag/Groep de Mos) stapt naar de rechter om snel meer duidelijkheid te krijgen over de verdenkingen tegen hem. Guernaoui wordt verdacht van corruptie, maar weet niet waarop het Openbaar Ministerie (OM) zich baseert.
‘We zijn nu vijf weken verder en ik weet nog steeds niks’, zegt Guernaoui. ‘Ik wil me kunnen verdedigen, maar dat gaat niet als ik niks weet. Sinds 1 oktober is het al stil. Ik kan me zo gewoon niet verdedigen.’
Advocaat van Guernaoui Job Knoester: ‘We krijgen niets te horen vanuit het OM. Terwijl de verdachtmaking hard ingrijpt in het leven van Guernaoui. Hij moet op zijn minst de gelegenheid krijgen om zich te verdedigen. We krijgen nu geen stukken, geen inhoudelijk toelichting, helemaal niets.’
Advocaat: ‘Het lijkt mij niet heel ingewikkeld’
Knoester start een bijzondere procedure tegen nodeloze vertraging. ‘Dit is een stap die niet vaak genomen wordt. Op deze manier wordt de rechter-commissaris gedwongen om een termijn te stellen waarop het onderzoek afgerond moet zijn. Knoester: ‘Ik heb vernomen dat de verdachtmakingen te maken hebben met vergunningen rond zalencentrum Opera. Het lijkt mij niet heel ingewikkeld om daar meer duidelijkheid over te geven, dat hoeft echt niet zo lang te duren.’
Op dinsdag 1 oktober viel de Rijksrecherche de werkkamers en woningen binnen van partijleider Richard de Mos, Rachid Guernaoui en drie Haagse ondernemers. Het OM verdenkt ze van ambtelijke corruptie, omkoping en schending van het ambtsgeheim. Ze zouden tegen betaling nachtvergunningen in de horeca hebben verstrekt.
AD 11.11.2019 Als de nieuwe burgemeester van Den Haag gekozen zou worden in plaats van benoemd, had Groep de Mos-raadslid Richard de Mos het wel geweten. ,,Dan had ik het in Den Haag met twee vingers in mijn neus gehaald.”
De Mos zat gisteravond in het televisieprogramma Café Hendriks & Genee op Veronica en vertelde onder meer over zijn lokale partij Groep de Mos. ,,Ik weet dat mijn partij alleen maar bezig is met het verbeteren van de stad Den Haag.” Op een gegeven moment werd hij onderbroken door Genee met de vraag of hij nog gaat solliciteren op de burgemeestersfunctie die is ontstaan sinds Pauline Krikke haar ontslag indiende.
Helaas hebben wij geen gekozen burgemeester, aldus De Mos.
,,Of ik ga solliciteren?” aldus de Mos, vervolgend met: ,,Helaas hebben wij geen gekozen burgemeester. Anders had ik het graag gedaan. Dan had ik het in Den Haag met twee vingers in mijn neus gehaald.”
De Mos is sinds donderdag 7 november weer raadslid en fractievoorzitter van zijn partij. Hij werd in het stadhuis beëdigd. Hij liet weten dat met een dubbel gevoel te doen. ,,Ik heb er veel zin in, maar het is vreemd. Ik had mijn werk als wethouder natuurlijk dolgraag willen afmaken.”
Het raadslid wordt – samen met voormalig wethouder Rachid Guernaoui – verdacht van corruptie. De twee dienden beiden eerder hun ontslag als wethouder in. Raadslid Damiën Zeller maakte plaats voor De Mos, zodat hij vorige week weer kon terugkeren in de lokale politiek.
AD 11.11.2019 De Haagse ex-wethouder Rachid Guernaoui stapt naar de rechter om snel uitsluitsel te krijgen over verdenkingen tegen hem. Guernaoui is verdachte in het Haagse corruptie-onderzoek, maar weet niet waarop het OM haar zaak baseert: ‘Ik wil me kunnen verdedigen’.
De wethouders ontkennen de aantijgingen, maar sinds de invallen -nu vijf weken geleden- is het stil gebleven vanuit het Openbaar Ministerie. ,,Door deze zaak word ik persoonlijk, politiek, bestuurlijk en financieel kapotgemaakt”, zegt Guernaoui tegen deze nieuwssite.
,,Ik heb het recht te weten waarvan ze me precies beschuldigen, zodat ik me daartegen kan verdedigen.” Een dag na de inval bij de Groep de Mos-politici trokken de coalitiepartijen de stekker uit de samenwerking, Guernaoui en De Mos traden noodgedwongen terug als wethouder.
Daarom gaat Knoester nu opnieuw naar de rechter-commissaris in Rotterdam, ditmaal om ‘nodeloze vertraging’ van het onderzoek tegen te gaan, zoals de term uit het wetsartikel luidt waarmee Knoester bespoediging van de zaak probeert af te dwingen. Knoester: ,,Op deze manier kun je de rechter-commissaris vragen om het OM een termijn te stellen waarop het onderzoek afgerond moet zijn.
Zo’n procedure wordt niet vaak ingezet, maar als iemands leven zo op zijn kop staat dan mag je voortvarendheid verwachten van het Openbaar Ministerie. En als de zaak draait om de nachtvergunningen dan is dat toch niet zo complex, waarom moet het dan zo lang duren?”
Een woordvoerder van het Landelijk Parket wilde eerder niet ingaan op vragen over de informatievoorziening aan verdachten of de verwachte looptijd van het onderzoek. ,,Als we dat doen, dan melden we dat aan de verdachten zelf”, zei de woordvoerder vorige week nog. Toch kan het nog lang duren totdat het OM eventueel tot vervolging overgaat.
In de zaak-Van Rey bijvoorbeeld, viel de rijksrecherche in het najaar van 2012 de woning binnen van de Roermondse wethouder. Pas twee jaar daarna besloot het OM tot vervolging over te gaan vanwege corruptie. De jaren die daarop volgden, kwam de zaak voor de rechter. Pas in juli van dit jaar, bijna zeven jaar na de invallen bij Van Rey thuis, volgde het oordeel van de Hoge Raad.
Of medeverdachte Richard de Mos dezelfde juridische route bewandelt als Guernaoui is onbekend. Zijn advocaat reageert niet op vragen daarover.
Den HaagFM 10.11.2019 “Het was een heel mooi moment. We zijn ontzettend blij dat hij weer terug is in de fractie”, zegt Hart voor Den Haag/ Groep de Mos-raadslid Ralf Sluijs over de terugkeer van Richard de Mos als fractievoorzitter in de Haagse gemeenteraad. Sluijs is niet angstig dat de fractievoorzitter alle aandacht zal opeisen: “Richard jaagt ons aan in creativiteit. Ik weet zeker dat ik alle ruimte krijg om me in te blijven zetten voor ondernemers in de stad. We lopen elkaar niet voor de voeten.”
Toch zegt het raadslid ook een beetje gemengde gevoelens te hebben bij het feit dat Damiën Zeller zijn plek heeft afgestaan aan de partijleider. “Maar hij blijft bij ons. Ik weet zeker dat Damien in 2022 weer terug is in de raad.” Daarmee doelt het raadslid op de campagne ‘zet ons op 23’ die de partij gestart is voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2022. Met 23 zetels zou de partij een meerderheid in de gemeenteraad halen.
“23 is een richtingsgetal, het klinkt lekker en bekt goed. Hoe meer zetels we halen en hoe meer steun we krijgen, hoe minder ze om ons heen kunnen”, zegt Sluijs in het radioprogramma Rob’s Tussendoortje op Den Haag FM.
AD 08.11.2019 Richard de Mos is terug. Gistermiddag werd de oud- wethouder beëdigd als raadslid. ,,De positieve schwung overheerst weer.”
Is hij nerveus, of gewoon een beetje ongedurig? Op de publieke tribune van de Haagse raadszaal zit Richard de Mos er niet echt stilletjes bij. Zijn been beweegt op en neer, zijn hand gaat geregeld naar zijn gezicht. Toch moet hij om kwart over vijf in de middag nog even wachten voor burgemeester Remkes hem naar voren roept om de ambtseed af te leggen.
Gelukkig bevindt De Mos zich in goed gezelschap. Sympathisanten van Hart voor Den Haag/Groep De Mos hebben een deel van de publieke tribune in beslag genomen. Ongeveer dertig stadsdeelvoorzitters, wijkvertegenwoordigers en gewone leden zijn hun partijleider komen bijstaan. Sommigen vrolijk gekleed in de gloednieuwe groengele polo’s van Groep De Mos.
Hechte club
Bij binnenkomst drukten ze De Mos stevig aan de borst, deelden ze fervent schouderklopjes uit, of namen ze de geplaagde partijleider in een stevige omhelzing. De lokalo’s vormen een hechte club van Hagenaars.
Beretrots
Het is natuurlijk ook een vreemde middag voor Richard de Mos. Doorgaans zijn beëdigingen van nieuwe gemeenteraadsleden vrolijke bijeenkomsten. Maar de oprichter van de lokale partij was tot een ruime maand geleden toch echt wethouder en loco-burgemeester van Den Haag. Een bestuurder bovendien die met zijn collega Rachid Guernaoui in een rap tempo plannen uitrolde, waarop ze allebei beretrots waren.
Tot de invallen van de rijksrecherche en de verklaring van het Openbaar Ministerie op 1 oktober van de twee wethouders verdachten maakten van corruptie, omkoping en schending van het ambtsgeheim.
Ik weet dat ik onschuldig ben, ik weet dat ik niets verkeerds heb gedaan, aldus Richard de Mos.
Dat De Mos deze namiddag met dit stigma de Haagse raadszaal in zou lopen, deed hem niks, zei hij voorafgaand aan de gemeenteraadsvergadering. Dat de heftige verdenking nu aan hem kleeft, is niet zijn probleem, benadrukte hij: ,,Ik weet dat ik onschuldig ben, ik weet dat ik niets verkeerds heb gedaan.”
Toch was de partijleider na een maandje uithuilen en opnieuw beginnen met een dubbel gevoel naar het stadhuis gekomen. ,,Ik heb heel veel zin om weer aan de slag te gaan. Maar ik had ook dolgraag mijn werk als Haags wethouder afgemaakt.”
Wrang
Het afleggen van de eed verloopt soepeltjes. De tekst is er voor Richard de Mos niet minder wrang om, gezien de beschuldiging van corruptie: ‘Ik zweer dat ik om iets in dit ambt te doen of te laten, rechtstreeks noch middels enig geschenk of enige belofte heb aangenomen of aan zal nemen’, zo draagt interim-burgemeester Johan Remkes voor. ,,Zo waarlijk helpe mij God almachtig”, antwoordt De Mos.
In de raadszaal staan de koppies van de collega-raadsleden bij de ceremonie op serieus. Bij het feliciteren gaat het er even later wisselend aan toe. D66-wethouder Saskia Bruines lacht en kust, collega-bestuurder Robert van Asten houdt het bij een knikje en een korte handdruk. Opvallend ook: na enige aarzeling vinden Richard de Mos en fractieleider Sebastian Kruis van de Haagse PVV elkaar in een warme omhelzing.
Ik hoop maar dat de Haagse raadsfracties straks naar mijn ideeën kijken en niet naar de afzender, aldus Richard de Mos.
Voor De Mos is dát nog wel een vraag: hoe gaan de Haagse collega-raadsleden straks met hem en met zijn partij – waarvan ook een raadslid verdacht wordt – om? Hij herinnert zich nog hoe het is om een halve paria te zijn. ,,Toen ik nog bij de PVV zat, werden mijn ideeën nooit gesteund. Dan ging later een andere partij met mijn plan ervandoor en haalde het wel een meerderheid. Ik hoop maar dat de Haagse raadsfracties straks naar mijn ideeën kijken en niet naar de afzender.”
Daar lijkt Hart voor Den Haag/ Groep De Mos niet bang voor te hoeven zijn, blijkt uit een rondje bellen. Geen enkele lokale fractieleider die deze krant gistermiddag aan de lijn kreeg, ziet het Haagse raadslidmaatschap van Richard de Mos als problematisch. De algemene lijn: het is prima dat hij zich na de zware verdenking teruggetrokken heeft als wethouder, maar terugkeren als raadslid is zijn goed recht. En: ,,We zullen met Groep De Mos omgaan zoals met elke partij.”
Na afloop van de beëdiging neemt Richard de Mos in het belendende zaaltje uitgebreid afscheid van zijn achterban. Een vrouw geeft hem een brief in een envelop mee die het kersverse raadslid in zijn binnenzak steekt. Hij lacht: ,,Er zit geen geld in hoor. Voor we misverstanden krijgen…‘’
Even alleen aan een tafeltje erkent De Mos even later dat die hele corruptieaffaire er nog altijd inhakt. ,,Soms ben ik verdrietig, soms heel boos, maar de ‘positieve schwung’ begint weer te overheersen”, zegt hij.
Niet getreurd, ik ben weer terug, aldus Richard de Mos.
Belangrijk ook: De gepatenteerde ideeënmachine die Richard de Mos heet, draait weer op volle toeren. Bij weekblad Den Haag Centraal pitcht hij deze donderdag een plan voor een nieuw congresgebouw met expositieruimte en een concertzaal. Bij deze krant pleit hij voor een ‘ADO City in het Zuiderpark’ (zie kader).
Als een Groep De Mos-sympathisant bij het tafeltje afscheid komt nemen, slaat Richard de Mos hem op z’n schouders. ,,Niet getreurd”, zegt hij. Ik ben weer terug.‘’
‘ADO-City in Zuiderpark’
Richard de Mos pleit voor een ‘ADO-City’ in het Zuiderpark. De fractieleider van Hart voor Den Haag/Groep De Mos wil dat er in het park een onderkomen komt waar de ADO-selectie kan trainen. Ook ziet hij er kansen voor een modern opleidingsinstituut voor de Haags betaald-voetbalorganisatie en een hotelvoorziening.
Omdat ADO Den Haag in seizoen 2020/2021 weer op echt gras wil gaan spelen, wordt het kunstgras vervangen en moet de club op zoek naar een nieuw onderkomen om te trainen. ,,Een uitgelezen kans dus om de selectie terug te laten keren op legendarische grond’’, vindt De Mos. Bovendien zou ADO City het Haagse Sportkwartier aldaar een belangrijke extra impuls geven.
OmroepWest 08.11.2019 De gemeente Den Haag is ‘baas in eigen huis en blijft dat ook’. Dat zegt de Haagse wethouder Boudewijn Revis (VVD, financiën). Het extra toezicht van de provincie Zuid-Holland op de financiën, betekent niet dat de gemeente zelf niets meer heeft te zeggen. ‘We hoeven niet iedere uitgave voor te leggen aan de provincie.’
Een maand geleden werd duidelijk dat de collegecrisis in Den Haag tot gevolg heeft dat Den Haag onder verscherpt toezicht komt te staan van de provincie. Gemeenten moeten namelijk voor 15 november een door de gemeenteraad goedgekeurde begroting inleveren. Dat gaat Den Haag niet redden omdat VVD, D66 en GroenLinks met CDA en PvdA onderhandelen over een nieuwe coalitie, inclusief aangepaste begroting.
Inmiddels is er overleg geweest met Zuid-Holland, aldus Revis. Hij belde onder meer met gedeputeerde en partijgenoot Floor Vermeulen. Die zou ‘begrip’ hebben voor de ontstane situatie.
Zwaar weer
Omdat Den Haag geen begroting indient vanwege de collegecrisis en niet omdat de stad in financieel zwaar weer is beland, is de provincie coulant, liet Revis doorschemeren. ‘Binnen het plafond van de huidige begroting kunnen gewoon uitgaven worden gedaan. Maar als we een beetje vaart maken, halen ze dat verscherpte toezicht er weer van af.’
De wethouder moest tijdens de gemeenteraadsvergadering een toelichting geven over de rol van de provincie, omdat Hart voor den Haag/Groep de Mos vreest dat Den Haag niets meer te zeggen heeft over de eigen portemonnee. Raadslid Ralf Sluijs: ‘We moeten voor iedere euro die we willen uitgeven met hangende pootjes naar de provincie.’
Volgens hem is dat nergens voor nodig. Hij wees erop dat het college, waarvan zijn partij eerst nog deel uitmaakte, gewoon een begroting heeft ingediend. Die moet met hem ‘met spoed’ worden behandeld, zodat de provincie geen rol meer heeft.
Balk in uw eigen ogen
VVD-fractieleider Frans de Graaf wees Sluijs er echter op dat het diens partij was, waardoor alle problemen ontstonden. ‘Volgens mij ziet de heer Sluijs het over het hoofd dat het Groep de Mos is geweest bij wiens wethouders een inval is geweest door de rijksrecherche. Dat het Groep de Mos is geweest die vervolgens het Openbaar Ministerie beschuldigde van karaktermoord. U heeft heel grote woorden over voor de splinter in de ogen van een aantal andere partijen, maar de balk in uw eigen ogen vergeet u.’
Maar Sluijs kreeg verder nauwelijks steun voor zijn voorstel om de ‘oude begroting’ snel in te dienen. Zelfs de PVV, die Hart voor Den Haag tot nu toe steeds heeft gesteund in de perikelen met de wethouders, voelde daar weinig voor. Fractievoorzitter Sebastian Kruis: ‘Die begroting is vergiftigd door GroenLinks. Vol met linkse drab en groene drek. We zouden beter af zijn met een begroting waaraan GroenLinks niet heeft gesleuteld.’
Revis verklaarde nog wel dat er sprake is van een ‘situatie die we liever niet hadden gezien’, maar verzekerde ook dat er alles aan wordt gedaan om zo snel mogelijk een nieuwe begroting klaar te kunnen hebben.
NOS 07.11.2019 Oud-wethouder Richard de Mos is weer gemeenteraadslid in Den Haag. Hij werd aan het eind van de middag beëdigd door waarnemend burgemeester Remkes. Daarna kreeg hij een staande ovatie.
Begin oktober moest De Mos net als collega-wethouder Rachid Guernaoui opstappen omdat er een corruptie-onderzoek tegen hen loopt. Sindsdien had de oprichter van de partij Hart voor Den Haag/Groep de Mos geen politieke functie meer.
Een ander raadslid van de partij, Damiën Zeller, heeft nu zijn zetel opgegeven om in de fractie plaats te maken voor De Mos. Die is nu weer fractievoorzitter, net als in de tijd voordat hij wethouder werd.
‘Heel veel energie’
“De tijd van slikken en emotie is voorbij. Nu is het tijd om de rug te rechten en met heel veel energie aan de slag te gaan”, zei De Mos bij zijn terugkeer. Guernaoui komt vooralsnog niet terug in de raad.
De twee oud-wethouders worden ervan verdacht dat zij tegen betaling vergunningen hebben geregeld voor bevriende ondernemers. De Mos zegt dat hij niets stiekem of verkeerd heeft gedaan; volgens hem is zijn partij altijd open geweest over ontvangen donaties, die in de partijkas zijn gestort.
Het toekennen van de vergunningen is volgens hem keurig via de gemeenteraad gelopen. De Mos zegt dat hij niemand heeft benadeeld.
Fractievoorzitters in de Haagse gemeenteraad waren ten tijde van het nieuws erg geschrokken:
‘Het viel al vaker op dat Groep de Mos bepaalde ondernemers steunde’
NU 07.11.2019 Richard de Mos is donderdag beëdigd als raadslid voor de gemeente Den Haag. Hij legde begin oktober zijn functie als wethouder van de stad neer, omdat hij wordt verdacht van corruptie.
De Mos werd rond 17.30 uur beëdigd in het Haagse gemeentehuis, na ongeveer een maand afwezig te zijn geweest.
De Mos kwam in opspraak omdat hij nachtontheffingen zou hebben verleend aan horecagelegenheden die zijn partij financieel hebben gesteund. Hij ontkent de aantijgingen, maar trad op verzoek van toenmalig burgemeester Krikke toch af.
AD 07.11.2019 Richard de Mos is terug. Niet als wethouder, maar als kersvers raadslid stapte de partijleider van Hart voor Den Haag/Groep de Mos vandaag rond half zes ’s middags de politieke arena in.
,,Met een dubbel gevoel’’, erkende hij even later. ,, Ik heb er veel zin in, maar het is vreemd. Ik had mijn werk als wethouder natuurlijk dolgraag willen afmaken. ’’
Ik heb niks verkeerds gedaan
Dat aan hem een verdenking van corruptie kleeft, sinds de invallen van de rijksrecherche en de verklaring van het Openbaar Ministerie doet hem bij zijn terugkeer in de politiek niks. ,,Hoezo? Ik ben onschuldig’’, zegt hij. ,,Ik heb niks verkeerds gedaan.’’
Op de publieke tribune van de raadszaal heeft een deel van de aanhang van De Mos zich bijtijds verzameld. Bij binnenkomst krijgt hij schouderklopjes en omhelzingen. Sommige sympathisanten hebben zich gehuld in de groen-gele polo van de partij.
Het afleggen van de eed verloopt soepel. De tekst is er voor Richard de Mos niet minder wrang om, gezien de verdenking van ambtelijke corruptie en omkoping. ‘Ik zweer dat ik om iets in dit ambt te doen of te laten, rechtstreeks noch middellijk enig geschenk of enige belofte heb aangenomen of aan zal nemen.’
Na de eed draait De Mos zich opzichtig om naar de camera’s en de fotografen in de zaal. Breed lachend steekt het kersverse raadslid zijn duim omhoog. Nee, het is geen pr. Had ’ie beloofd aan een fotograaf, die vreesde voor een plaatje van zijn rug.
OmroepWest 07.11.2019 Richard de Mos, de van corruptie verdachte oud-wethouder, is terug in de gemeenteraad van Den Haag. Hij is donderdag beëdigd als raadslid. Ook blijft hij de fractievoorzitter van Hart voor Den Haag/Groep de Mos.
‘De tijd van slikken en emotie is voorbij. Nu is het tijd om de rug te rechten en met heel veel energie aan de slag te gaan’, aldus de Mos. Raadslid Damiën Zeller deed een stap opzij en gaf zijn zetel op voor De Mos. ‘Iemand heeft plaats moeten maken voor mij, om mij weer een kans te geven.’
Richard de Mos van Groep De Mos wordt vandaag beëdigd als raadslid, terwijl hij verdacht wordt van ambtelijke corruptie toen hij nog wethouder was.Ⓒ Rene OUDSHOORN
Telegraaf 07.11.2019 Richard de Mos wordt beëdigd als raadslid voor Groep de Mos/Hart voor Den Haag in Den Haag. Hij heeft een zware maand achter de rug sinds hij samen met Rachid Guernaoui zijn ontslag indiende als wethouder vanwege verdenkingen van ambtelijke corruptie, omkoping en schending van het ambtsgeheim. „Ik heb een groot verantwoordelijkheidsgevoel richting mijn kiezers”, zegt de Mos.
De Mos verwacht dat mede-raadsleden van andere partijen volwassen omgaan met zijn terugkeer in de raad ondanks de verdenkingen. Op 1 oktober viel de Rijksrecherche binnen in de woningen van hem en zijn partijgenoot. Ook op het stadhuis werden invallen gedaan. Telefoons en andere gegevensdragers werden onder meer in beslag genomen.
„Ik ga ervan uit dat de plannen als raadslid straks worden beoordeeld op de inhoud en niet op de afzender”, reageert De Mos, die zich niet herkent in de beschuldigingen.
’Normaal’
Frans de Graaf, VVD-raadslid en fractievoorzitter, zegt gewoon ’normaal om te gaan’ met de terugkeer van De Mos in de gemeenteraad. „Ik kijk uit naar een goede samenwerking en zal hem straks feliciteren met zijn benoeming.” Robert Barker van de Partij voor de Dieren vindt het wel ’een vreemde setting’.
„Ik weet niet of ik als ik in zijn schoenen stond zou terugkeren in de raad. Maar hij is vooralsnog alleen een verdachte tot het tegendeel is bewezen. Maar het is zijn eigen afweging om terug te keren. Bovendien beoordelen we ieder voorstel natuurlijk op de inhoud en zal ik hem zeker feliciteren straks.”
„Mijn drive is om Den Haag leuker te maken”, zegt De Mos. „Ik heb geen last van ego en keer daarom graag terug als raadslid. 33.000 Hagenaren hebben gestemd op mijn partij en vele daarvan op mij persoonlijk. Die kan ik niet in de steek laten”, zegt De Mos. Eerder stapte raadslid Damien Zeller op om De Mos weer ruimte te geven om de raad in te gaan.
De verkenning voor een nieuw college is in volle gang. VVD, D66 en GroenLinks voeren onder leiding van verkenner Tom de Bruijn gesprekken met CDA en PvdA voor een nieuw college. De Mos hoopt toch dat hij alsnog met zijn partij ’als grootste van Den Haag’ twee wethouders kan leveren. „Om recht te doen aan de verkiezingsuitslag. En dat is niet door in zee te gaan met een PvdA die slechts drie zetels heeft.
Het coalitieakkoord dat er al ligt, klinkt bovendien als een klok.” Volgens het raadslid en de fractievoorzitter van Groep de Mos/Hart voor Den Haag zijn er genoeg geschikte kandidaten. „Maar ik ga nu nog geen namen noemen. Ik hoop dat als ze er niet uitkomen bij de onderhandelingen wij toch twee wethouders kunnen leveren.”
’Niet anders’
Had hij dingen anders kunnen doen? Minder close zijn met de ondernemers in de stad? „Dat zou ik zeker niet anders doen. Ik sta open voor iedereen met een probleem of idee.
Ik ben wel een man met vele petten op geweest en erg bezig geweest met de groei van de partij en het werven van donateurs. Wij krijgen donaties door ons beleid en er komt geen beleid door donaties”, zegt De Mos.
Als partij heeft hij simpelweg donaties nodig van burgers en ondernemers. „Wij krijgen geen miljoenen van het Rijk net als landelijke partijen, maar wij willen ons wel meten met die landelijke partijen”, besluit De Mos. „Juist op fundraisingavonden komen wij in contact met onze bewoners en die willen mij zien als boegbeeld.”
De zogenaamde ombudspolitiek waar Groep de Mos/Hart voor Den Haag om bekendstaat, blijft. „Daar staan wij juist bekend om. Bovendien is de partij mijn kindje en wil ik mij blijven inzetten om de stad nog mooier te maken”, besluit De Mos.
Den HaagFM 07.11.2019 Een bekend gezicht keert terug in de Haagse gemeenteraad. Oud-wethouder Richard de Mos wordt weer fractievoorzitter van zijn eigen partij Hart voor Den Haag / Groep de Mos. Begin oktober viel de Rijksrecherche zijn huis en werkkamer op het stadhuis binnen op verdenking van corruptie. Daarop zegde het stadsbestuur het vertrouwen op in wethouder de Mos en was in een klap zijn leven anders.
“Op 1 oktober stortte mijn wereld in toen de Rijksrecherche voor de deur stond”, zegt De Mos. “Je bent verbijsterd en verdrietig. Je ziet de stad in een chaos belanden’, blikt hij terug.
Damiën Zeller
Raadslid van de partij Damiën Zeller staat zijn plaats af aan De Mos. Zeller zei daar eerder over dat het zijn eigen besluit is. “Onze partijleider zit nu zonder werk en daarom wilde ik mijn plek aan aan hem bieden omdat ik ook wel inzag dat Richard weer in de oppositiebanken hoort te zitten”, aldus Zeller.
MSN 07.11.2019 Oud-wethouder Richard de Mos, die verdacht wordt van corruptie, is terug in de gemeenteraad van Den Haag. Hij legde donderdag de eed af en is weer fractievoorzitter van de partij die hij heeft opgericht, Hart voor Den Haag/Groep de Mos. Hij neemt de plek in van een partijgenoot, die opstapte uit de raad om plaats te maken voor De Mos.
De Mos en partijgenoot Rachid Guernaoui zouden als wethouders bevriende ondernemers hebben geholpen met vergunningen in ruil voor donaties aan de partij. Het Openbaar Ministerie doet daar onderzoek naar. De Rijksrecherche doorzocht de werkkamers en de woningen van De Mos en Guernaoui. Zij stapten op als wethouders. Het stadsbestuur waar hun partij in zat, is uiteengevallen. Een nieuwe coalitie is er nog niet.
Rachid Guernaoui komt voorlopig nog niet terug in de raad.
OmroepWest 07.11.2019 Richard de Mos blijft als fractievoorzitter van Hart voor Den Haag/Groep de Mos opkomen voor individuele ondernemers. Iedere ondernemer met problemen kan steun verwachten van de partij. Dat zegt De Mos op de dag dat hij weer terugkeert in de Haagse gemeenteraad in een interview met Omroep West.
Richard de Mos en zijn partijgenoot Rachid Guernaoui worden verdacht van ambtelijke corruptie, omkoping en schending van het ambtsgeheim. Ook Groep de Mos-raadslid Nino Davituliani is verdachte. De zaak zou gaan om het verlenen van nachtvergunningen aan horecabedrijven, waaronder zalencentrum Opera. Deze onderneming is donateur van Groep de Mos en is mogelijk bevoordeeld. Alle drie ontkennen fouten te hebben gemaakt.
De Mos en Guernaoui namen vanwege de affaire begin oktober ontslag als wethouder. Dat deden ze nadat een motie van wantrouwen tegen de twee in meerderheid werd aangenomen. De drie coalitiegenoten VVD, D66 en GroenLinks stopten bovendien de samenwerking met Hart voor Den Haag/Groep de Mos.
Installatie
Na zijn ontslag maakte De Mos direct duidelijk dat hij zou terugkeren als fractievoorzitter. Raadslid Damien Zeller deed een stap opzij en gaf zijn zetel op voor De Mos. Donderdagmiddag wordt Richard de Mos officieel geïnstalleerd.
Hij is niet van plan om zijn werkwijze aan te passen. Richard de Mos gaat door met het opkomen voor ondernemers in de stad.
Richard de Mos gaat ervan uit dat andere partijen in de Haagse gemeenteraad zich volwassen zullen opstellen richting Hart voor Den Haag en de plannen van De Mos op inhoud zullen beoordelen.
Volgens De Mos zijn heel veel kiezers in Den Haag aan de kant gezet, doordat VVD, D66 en GroenLinks het vertrouwen opzegden in Hart voor Den Haag/Groep de Mos, de grootste partij in Den Haag. Inmiddels onderhandelen de drie partijen met CDA en PvdA over een nieuw coalitieakkoord. Daar snappen kiezers niets van.
Hart voor Den Haag/Groep de Mos gaat zich met de nieuwe fractievoorzitter allereerst inzetten om geld binnen te slepen voor Den Haag Zuidwest. In dat stadsdeel zijn veel problemen op het gebied van armoede, werkgelegenheid en eenzaamheid.
De fractie van Hart voor Den Haag/Groep de Mos is ondanks de corruptiezaak, gemotiveerd om weer voor de stad aan de slag te gaan.
AD 04.11.2019 Voormalig wethouder Richard de Mos wordt donderdag 7 november beëdigd tot raadslid van de gemeente Den Haag. De beëdiging is om 17.00 uur in het stadhuis.
‘Als fractievoorzitter zal hij onze fractie opnieuw gaan leiden richting de verkiezingen van 2022′, aldus de partij. De Mos neemt de plek in van Damiën Zeller, die vrijwillig plaats maakt voor de partijleider en fractievoorzitter.
De Mos maakte op 13 oktober in het televisieprogramma Pauw bekend de Haagse gemeenteraad weer in te gaan en fractievoorzitter van zijn partij te worden, nadat op 1 oktober de Rijksrecherche bij hem en partijgenoot Rachid Guernouai binnenviel. De twee worden verdacht van corruptie, omkoping en schending van het ambtsgeheim.
Een dag na de inval trok de coalitie, waar Groep de Mos tot dan toe deel van uitmaakte, de stekker uit de samenwerking. Op 16 oktober namen Guernaoui en De Mos ontslag als wethouder. Ze ontkennen allebei de verdenkingen.
AD 04.11.2019 De Haagse politiek wil nu zo snel mogelijk een openbaar donatieregister. Maar zo makkelijk is dat nog niet. ,,Iedereen moet wel mee willen doen.”
De Paal. Tijdens de campagne voor de Haagse gemeenteraadsverkiezingen vorig jaar ging er nogal wat aandacht naar uit. De Paal, dat is de gigantische reclamezuil langs de A12 waar destijds wekenlang – gebroederlijk naast elkaar – advertenties hingen van D66 en van Groep de Mos.
Zo’n 20.000 euro per twee weken zou dat geintje hebben gekost. Zonder inkoopkorting. D66 betaalde de reclame zelf, uit het campagnebudget van 60.000 euro. En Groep de Mos? Die kreeg de reclame cadeau, al wilde partijleider Richard de Mos niet zeggen van wie en tegen welke waarde. ,,Ik ben er na al het geleuter wel klaar mee om ons steeds te moeten verantwoorden. We doen alles wat mag. Alleen een beetje Amerikaans.”
Argwaan
Het zijn dit soort akkefietjes die al lange tijd voor argwaan zorgden bij politieke concurrenten in de stad. Waar haalt de voorheen zo armlastige lokale partij het budget voor zo’n grootschalige verkiezingscampagne vandaan, zo vroegen ze zich af. En: wie zijn nu eigenlijk de financiers van Groep de Mos?
Helaas liepen de wensen zo uiteen dat we niet tot consensus konden komen, aldus Wijsmuller.
Een poging om Groep de Mos en andere partijen tot meer transparantie te bewegen, was toen al mislukt. Het beoogde donatieregister ter registratie en openbaarmaking van partijdonaties van meer dan 25 (of 500?) euro, kwam er ondanks brede steun niet. Peter Bos stuurde eind 2017 namens de Haagse Stadspartij een voorstel naar alle fracties, weet fractieleider Joris Wijsmuller van de HSP. ,,Er is toen een werkgroep partijfinanciering in het leven geroepen die een enquête heeft uitgezet. Helaas liepen de wensen zo uiteen dat we niet tot consensus konden komen.”
Wellicht heeft poging twee nu meer kans van slagen. Ook de Haagse politiek is zich lam geschrokken van ‘de corruptieaffaire’. Van de invallen in de woningen en werkkamers van de wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui van Groep de Mos. Van de verdenking van corruptie, omkoping en schending van het ambtsgeheim die het Openbaar Ministerie diezelfde 1 oktober via een persbericht naar buiten bracht. Van de beschuldiging ook dat er vergunningen te koop zouden zijn in Den Haag.
We willen als partij zo snel mogelijk in gesprek, aldus CDA.
En dus willen verreweg de meester Haagse gemeenteraadsfracties alsnog haast maken met een openbaar giftenregister. Al is niet iedereen zover om het oude voorstel van Peter Bos te omarmen. HSP, PvdA, Partij voor de Dieren, SP, ChristenUnie/SGP zijn nadrukkelijk voor. VVD, D66 en CDA houden een slag om de arm over de precieze citeria. ,,We willen als partij zo snel mogelijk in gesprek over hoe we op lokaal niveau meer transparantie kunnen bereiken”, zegt bijvoorbeeld het CDA .
Niet vrijblijvend
Dat wordt nog lastig zat. Het donatieregister is ongetwijfeld een sympathiek plan op een urgent moment, maar daarmee nog niet makkelijk uitvoerbaar. Wat doe je bijvoorbeeld met partijen die niet mee willen doen, zoals de Partij van de Eenheid? ,,Het lijkt me van fundamenteel belang dat een dergelijk register niet vrijblijvend is”, zegt Lesly Arp van de SP. ,,Het is heel belangrijk dat iedereen meedoet”, vindt ook Adeel Mahmood van Nida.
Maar afdwingbaar is zo’n lokaal giftenregister alleen via de wet en nu is openbaarmaking van donaties uitsluitend nog een verplichting voor landelijke partijen.
Minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken wil dat veranderen, maar de uitvoering laat even op zich wachten. Bovendien houdt de minister vast aan een verplichte registratie van giften boven de 4500 euro.
Wrang
De donatiediscussie laat bij een lokale partij als Groep de Mos altijd een wrange smaak achter.
De Mos en consorten kunnen voor financiering niet meeliften op de niet onaanzienlijke rijkssubsidies die landelijke politieke partijen kunnen krijgen. Daarom kunnen ze niet anders dan op alternatieve ‘Amerikaanse’ wijze aan campagnegeld komen, zo heet het.
Ook andere raadsfracties vragen aandacht voor die ongelijkheid, zoals Nida. ,,Lokale partijen zijn in gemeenteraden het best vertegenwoordigd. Maar zij krijgen geen cent voor partijfinanciering. Het huidige systeem is dus oneerlijk”, zegt fractievoorzitter Adeel Mahmood. ,,Als we politieke partijen onafhankelijker willen maken, dan is er naast transparantie ook eerlijker partijfinanciering nodig.”
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) riep het kabinet vorig jaar nog op om eindelijk haast te maken met subsidie voor lokale partijen. Toch moeten die zich niet bij voorbaat rijk rekenen. Volgens D66 en CDA komen de landelijke subsidiegelden helemaal niet bij de lokale Haagse afdeling terecht. De PvdA, voorstander van een gelijk speelveld, krijgt evenmin ‘extreem hoge bedragen vanuit de moederpartij’.
Krokodillentranen
Volgens Pieter Grinwis van ChristenUnie hebben de lokale partijen eigenlijk helemaal niet te klagen. ,,Lokale afdelingen van landelijke partijen hebben financieel juist meer nadelen dan voordelen”, zegt hij. ,,Onze leden betalen contributie aan de landelijke partij. Wij houden daar per lid gemiddeld 7,50 euro aan over. Dat is minder dan het lidmaatschapsgeld dat lokale partijen van hun leden vragen en krijgen.”
De krokodillentranen van de lokale partijen zijn op basis van de feiten niet gepast, aldus Grinwis.
CU Den Haag ziet ook niks terug van de landelijke subsidie die de moederpartij ontvangt. ,,Sterker, waar lokale politici geld afdragen aan de lokale partij, betaal ik jaarlijks zo’n 850 euro aan de landelijke ChristenUnie. Kortom: de krokodillentranen van de lokale partijen zijn op basis van de feiten niet gepast.”
Wat overigens niet wegneemt dat de CU-politicus ook vindt dat lokale partijen subsidie zouden moeten krijgen. ,,Maar die zal nooit zo hoog zijn dat je er een campagne van een ton mee kunt financieren”, waarschuwt Grinwis.
Waar lokale afdelingen dan wel hun campagnes mee financieren? Eenvoudigweg met de contributie van hun leden. Met het deel van het salaris dat raadsleden en wethouders maandelijks (al dan niet verplicht) afdragen. En met een niet heel indrukwekkend bedrag aan donaties.
Uitzondering
De VVD Den Haag is een uitzondering. Zij heeft een ‘club van honderd’ waarvan de leden elk 1000 euro per jaar betalen. Maar schijn bedriegt wel een beetje. Vorig jaar had de club dertig leden. ,,Dat zijn vooral raadsleden, wethouders en partijprominenten”, zegt fractieleider Frans de Graaf. ,,En er zitten wat ondernemers bij op persoonlijke titel.”
Nee, van de donaties moeten de politieke partijen het in Den Haag voorlopig nog niet hebben. In het campagnejaar 2018 ontving D66 bijvoorbeeld 9600 euro aan giften, een bedrag waar de andere partijen (buiten de VVD) bij lange na niet aankomen.
We hebben maar één donateur die boven de 250 euro uitkomt, aldus Wijsmuller .
En neem de Haagse Stadspartij die de laatste drie jaar 4400 euro aan giften kreeg. ,,We hebben maar één donateur die boven de 250 euro uitkomt met 2475 euro in drie jaar. En dat ben ik zelf”, schrijft Joris Wijsmuller.
AD 04.11.2019 Er moet snel meer openheid komen over partijdonaties, vindt de Haagse politiek. Een ruime meerderheid van de partijen wil opnieuw proberen een lokaal giftenregister op te tuigen.
De corruptieaffaire rond twee ex-wethouders en een raadslid van Groep de Mos maken de urgentie alleen maar groter, zeggen diverse Haagse fractieleiders. De verdenkingen tegen de politici gaan onder meer over het mogelijk bevoordelen van partijdonateurs bij het verkrijgen van gemeentelijke vergunningen.
De Haagse gemeenteraad maakte zich al eerder zorgen over vermeend cliëntalisme bij de lokale partij. Maar een poging om een lokaal giftenregister voor politieke partijen op te tuigen, faalde toen jammerlijk. Over de uitvoering van zo’n register konden de raadsfracties toen niet tot overeenstemming komen.
Deze krant vroeg de vijftien huidige Haagse gemeenteraadsfracties of en hoe ze nu meer openheid over hun partijfinanciering willen geven. Elf partijen reageerden, waarvan er tien voorstander zijn van snelle gesprekken om tot een donatieregister te komen.
In de islam moet men anoniem kunnen doneren, aldus Arnoud van Doorn, Partij van de Eenheid.
Groep de Mos, PVV, Islam Democraten en 50Plus lieten niet van zich horen. De Partij van de Eenheid sprak zich als enige fractie uit tegen meer transparantie over de partijfinanciering in Den Haag. ,,Wij toetsen alles aan islamitische wet- en regelgeving’’, zegt fractieleider Arnoud van Doorn. ,,In de islam moet men anoniem kunnen doneren. Het te koop lopen met giften wordt onwenselijk geacht.’’
4500 euro
Volgens de wet moeten landelijke partijen alle donaties boven de 4500 euro openbaar maken. De Haagse afdelingen van deze partijen houden zich ook netjes aan die verplichting. Voor lokale politieke partijen kent Nederland zulke regels niet.
Na de verdenking van corruptie tegen de twee wethouders van Groep de Mos schreef minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken in een brief aan de Tweede Kamer dat ze de wet wil aanpassen, zodat er ook bindende regels komen voor giften en donaties voor de lokale partijen.
OmroepWest 02.11.2019 Hij is opgestaan en doorgegaan. De verbijstering en verbazing maakten plaats voor woede. En op deze avond zit hij tussen partijgenoten, in een zaal van een grote horecagelegenheid aan de Grote Markt in Den Haag. ‘Ze hebben eigenlijk iets gecreëerd wat ze niet wilden. Een fractievoorzitter die straks meer gedreven is dan ooit te voren’, zegt Richard de Mos.
Op de dag af precies een maand geleden wordt de voorman van Hart voor Den Haag/Groep de Mos ’s morgens om kwart voor zeven wakker om nog even in bed een beetje te dommelen. Zijn vriendin is beneden in de keuken een kopje koffie aan het zetten.
‘Plotseling hoorde ik stemmen. Rijksrecherche. Open doen. Voor ik het wist stonden er allemaal mensen in de slaapkamer. Ik mocht nog net een onderbroek aan. En daarna begon alle ellende’, vertelt De Mos tijdens in gesprek met columnist Paul van der Bas.
De ellende houdt onder meer in dat een stuk of tien rechercheurs – sommigen met een zichtbaar wapen en gehuld in kogelvrije vesten – het huis van de dan nog wethouder doorzoeken. Hij en zijn collega Rachid Guernaoui worden verdacht van het regelen van vergunningen. Ambtelijke corruptie, omkoping en schending van het ambtsgeheim, heet het officieel. Er worden tegelijk invallen gedaan hun werkkamers in het stadhuis, bij drie ondernemers en bij raadslid Nino Davituliani.
Executie
De gevolgen zijn enorm. ‘Het voelde als de executie van onze partij.’ Sommige nieuwsrubrieken monteerden de melodie van de film The Godfather onder hun reportage over de kwestie. ‘Ik werd neergezet als een van de grootste criminelen van het Westelijk halfrond. Maar ik was niet van plan om ergens een halve paardenkop neer te leggen.’ De zaal, vijftig mensen, lacht. ‘Dus u kunt ook vanavond lekker gaan slapen.’
Hart voor Den Haag wordt in de dagen daarna uit het Haags stadsbestuur gezet. De Mos en Guernaoui wordt eerst gevraagd hun functies neer te leggen. Daarna zeggen ook coalitiegenoten VVD, D66 en GroenLinks de samenwerking op. Op dit moment onderhandelen die met PvdA en CDA over de vorming van een nieuwe coalitie.
Na anderhalf jaar is de grootste partij van Den Haag aan de kant gezet. ‘Je denkt een relatie te hebben opgebouwd. Maar op basis van verdachtmakingen wordt een motie van wantrouwen ingediend’, constateert een inmiddels flink afgevallen (‘Ik heb heel wat gewandeld in de regen.’) De Mos.
Nooit meer iets gehoord
Om daar ook nog aan toe te voegen dat hij van zijn oud collega-wethouders van andere partijen met uitzondering van VVD’er Boudewijn Revis nooit meer iets heeft gehoord. ‘Nada. Niente Noppes.’
Ex-wethouder @RicharddeMos van @GDMDenHaag heeft geen contact gehad met zijn collega-wethouders sinds de inval: “Teleurstellend dat @RachidG en ik van geen enkele collega iets hebben gehoord – behalve van @BoudewijnRevis van de VVD. Verder niets gehoord. Nada, niente, noppes.”
In de dagen daarna doet de leider van de gemeenteraadsfractie Arjen Dubbelaar nog wel het voorstel om als handreiking twee nieuwe wethouders te leveren. Maar dat wijzen andere partijen af. ‘Njet, was het klip en klare antwoord.’
Kiss
De Mos komt eerder deze avond naar voren lopen terwijl muziek van Kiss uit de luidsprekers schalt. I Was Made For Lovin’ You. ‘Ik ben 43 jaar geleden gemaakt. En het lijkt wel of ik ben gemaakt om deze stad mooier te maken’, lacht hij dan.
I Was Made For Lovin’ You klinkt door de speakers in Bleyenberg in Den Haag. Partijleider en ex-wethouder @RicharddeMos van @GDMDenHaag is binnen: hij gaat nu in gesprek met @paulvdbas en de aanwezigen over het feit dat hij verdachte is in een corruptiezaak.
De ambities zijn niet gering. Bij de volgende raadsverkiezingen wil Hart voor Den Haag 23 zetels halen. De helft plus één. Dan zijn er geen andere partijen meer nodig om een coalitie te vormen. Met bravoure: ‘Mijn grootste zorg is straks: hoe vind ik acht goede nieuwe wethouders.’
Moederskindje
2019 is duidelijk niet het jaar van Richard de Mos, moet hij zelf ook constateren. Voor de zomer overlijdt zijn moeder. En hij bekent. ‘Ik was best een moederskindje.’ Daarom was hij des te trotser dat zij hem nog had gezegd: ‘Dat doe je goed jongen.’ De gevallen wethouder: ‘Ik ben blij dat mama deze schandvlek niet meer hoeft mee te maken.’
Den HaagFM 02.11.2019 Hij is opgestaan en doorgegaan. De verbijstering en verbazing maakten plaats voor woede. En op deze avond zit hij tussen partijgenoten, in een zaal van een grote horecagelegenheid aan de Grote Markt in Den Haag. ‘Ze hebben eigenlijk iets gecreëerd wat ze niet wilden. Een fractievoorzitter die straks meer gedreven is dan ooit te voren’, zegt Richard de Mos.
Op de dag af precies een maand geleden wordt de voorman van Hart voor Den Haag/Groep de Mos ’s morgens om kwart voor zeven wakker om nog even in bed een beetje te dommelen. Zijn vriendin is beneden in de keuken een kopje koffie aan het zetten.
‘Plotseling hoorde ik stemmen. Rijksrecherche. Open doen. Voor ik het wist stonden er allemaal mensen in de slaapkamer. Ik mocht nog net een onderbroek aan. En daarna begon alle ellende’, vertelt De Mos tijdens in gesprek met columnist Paul van der Bas.
De ellende houdt onder meer in dat een stuk of tien rechercheurs – sommigen met een zichtbaar wapen en gehuld in kogelvrije vesten – het huis van de dan nog wethouder doorzoeken.
Hij en zijn collega Rachid Guernaoui worden verdacht van het regelen van vergunningen. Ambtelijke corruptie, omkoping en schending van het ambtsgeheim, heet het officieel. Er worden tegelijk invallen gedaan hun werkkamers in het stadhuis, bij drie ondernemers en bij raadslid Nino Davituliani.
Executie
De gevolgen zijn enorm. “Het voelde als de executie van onze partij.” Sommige nieuwsrubrieken monteerden de melodie van de film The Godfather onder hun reportage over de kwestie. “Ik werd neergezet als een van de grootste criminelen van het Westelijk halfrond.
Maar ik was niet van plan om ergens een halve paardenkop neer te leggen.” De zaal, vijftig mensen, lacht. “Dus u kunt ook vanavond lekker gaan slapen.”
Hart voor Den Haag wordt in de dagen daarna uit het Haags stadsbestuur gezet. De Mos en Guernaoui wordt eerst gevraagd hun functies neer te leggen. Daarna zeggen ook coalitiegenoten VVD, D66 en GroenLinks de samenwerking op. Op dit moment onderhandelen die met PvdA en CDA over de vorming van een nieuwe coalitie.
Na anderhalf jaar is de grootste partij van Den Haag aan de kant gezet. “Je denkt een relatie te hebben opgebouwd. Maar op basis van verdachtmakingen wordt een motie van wantrouwen ingediend”, constateert een inmiddels flink afgevallen (‘Ik heb heel wat gewandeld in de regen.’) De Mo s.
Nooit meer iets gehoord
Om daar ook nog aan toe te voegen dat hij van zijn oud collega-wethouders van andere partijen met uitzondering van VVD’er Boudewijn Revis nooit meer iets heeft gehoord. “Nada. Niente Noppes.
In de dagen daarna doet de leider van de gemeenteraadsfractie Arjen Dubbelaar nog wel het voorstel om als handreiking twee nieuwe wethouders te leveren. Maar dat wijzen andere partijen af. “Njet, was het klip en klare antwoord.”
Kiss
De Mos komt eerder deze avond naar voren lopen terwijl muziek van Kiss uit de luidsprekers schalt. I Was Made For Lovin’ You. “Ik ben 43 jaar geleden gemaakt. En het lijkt wel of ik ben gemaakt om deze stad mooier te maken”, lacht hij dan.
Volgende week donderdag keert hij met dat idee als motivatie als fractieleider terug in de gemeenteraad. De Mos neemt dan de plaats in van Damiën Zeller, die zelf aanbood een stap terug te doen. Vanuit de oppositie gaat De Mos het stadsbestuur stevig controleren, voorspelt hij.
De ambities zijn niet gering. Bij de volgende raadsverkiezingen wil Hart voor Den Haag 23 zetels halen. De helft plus één. Dan zijn er geen andere partijen meer nodig om een coalitie te vormen. Met bravoure: “Mijn grootste zorg is straks: hoe vind ik acht goede nieuwe wethouders.”
Moederskindje
2019 is duidelijk niet het jaar van Richard de Mos, moet hij zelf ook constateren. Voor de zomer overlijdt zijn moeder. En hij bekent. “Ik was best een moederskindje.” Daarom was hij des te trotser dat zij hem nog had gezegd: “Dat doe je goed jongen.” De gevallen wethouder: “Ik ben blij dat mama deze schandvlek niet meer hoeft mee te maken.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data52245496-104240.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/aebbcbfa-2324-11ea-8ca7-0218eaf05005.jpg)
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/12/data53024115-d5b411.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data52985094-d23ae1.jpg)
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/11/data51975794-a2fff6.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data51873185-d88abb.jpg)
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/da64c192-0161-11ea-848a-02d1dbdc35d1.jpg)
Jan de Wandelaar in het Den Haag van Morgen 