In de huidige kabinetsformatie is het de meest cruciale, en misschien zelfs wel dramatische vraag, of Nederland nog kan worden geregeerd vanuit het midden.
Bij de Kamerverkiezingen hebben de uitersten aan zetelwinst gewonnen, wat het voor de partijen in het centrum moeilijker en riskanter maakt om te regeren.
Het landsbelang is uiteraard bovengeschikt aan het partijbelang, maar het is op zich wel begrijpelijk dat CDA en PvdA huiverig zijn voor de roepende krachten die thans in de Nederlandse politiek werkzaam zijn.
Die krachten zijn zo nadrukkelijk aanwezig dat tijdens de crisis in Balkenende III zelfs een kernregel van ons coalitiebestel sneuvelde, namelijk de regel dat het kabinet uit en met één mond spreekt. Die regel is het cement van ons coalitiebestel. Wordt daarmee een loopje genomen, dan zal het moeilijker worden coalitiekabinetten te vormen en het land op stabiele wijze te regeren.
Het alternatief is dus een politieke tweedeling. Daarvoor hoeven we in principe niet benauwd te zijn; er zijn genoeg democratische landen met een tweepartijenstelsel.
Maar wel zou het een historische breuk betekenen met ons bestel, dat de uitdrukking is van een pluriforme samenleving met ruimte voor alle bevolkingsgroepen, zelfs de kleinste. Een tweedeling heeft onherroepelijk een vergroving van het publieke debat tot gevolg, die afbreuk zal doen aan de nuance, het begrip en de tolerantie voor datgene wat afwijkt. Juist bij de dreigende tegenstellingen in de samenleving is dat geen gunstig perspectief.
In dat licht is het spijtig dat GroenLinks, dat de verscheidenheid toejuicht, al een voorschot op een tweedeling heeft genomen door zich van het midden af te wenden.
Spiegelbeeldig getuigt de even grote ChristenUnie van moed met de bereidheid het avontuur met CDA en PvdA aan te gaan. Moed is nodig, want nu al staat de partij onder grote druk van de krachten die een groteske karikatuur maken van haar christelijke karakter.
Een kabinet van CDA, PvdA en ChristenUnie kan op deze krachten een antwoord geven door een sterk sociaal, economisch en ecologisch regeerprogram, dat groepen in de samenleving verbindt en de problemen offensief aanpakt. Het is de christen-democraat Wijffels wel toevertrouwd voor zo’n program de basis te leggen.
Maar bovenal is het zeker nodig dat het CDA en PvdA de moed hebben om vanuit het midden een krachtig en herkenbaar gezicht te tonen. Waarmee de kiezers ervaren dat zij gehoord worden. En dat de nieuwe kabinetsformatie niet slechts een voortzetting is van het Balkenendetijdperk waar juist die grote meerderheid mee heeft afgerekend.
De tijd van dromen is dus voorbij en een harde realiteit dringt zich aan ons allen op.
De beste wensen in 2007
Jan de Wandelaar in het Den Haag van Morgen 