Telegraaf 22.10.2020
Aardwarmte
Onlangs maakte GroenLinks-wethouder Liesbeth van Tongeren bekend dat de gemeente Den Haag 180 miljoen euro in duurzaamheid gaat investeren. Het geld komt uit de verkoop van energiebedrijf Eneco.
Chris van den Helm, VVD, trekt aan de bel over de verdeling van het geld dat te verdelen is na het verkopen van de Eneco-aandelen. Volgens hem slaat wethouder Liesbeth van Tongeren met haar huidige plan de plank mis. ‘Met grote stappen snel thuis is niet altijd handig’, aldus Van der Helm.
De stad heeft begin dit jaar de aandelen in Eneco verkocht, met een opbrengst van 675 miljoen euro. Dat geld wordt verdeeld onder alle portefeuilles. Zo krijgt de portefeuilles duurzaamheid 180 miljoen euro te besteden. ‘De Haagse VVD vindt dat prima’, benadrukt Van der Helm, die zich vooral zorgen maakt over hoe die miljoenen worden verdeeld.
Het Enecogeld is er voor Hagenaars die aan de slag willen met energietransitie en duurzaamheid. Zo is ruim 60 miljoen bedoeld voor het verduurzamen van woningen en bedrijfsgebouwen in de stad. Particulieren, corporaties, particuliere verhuurders, VVE’s en bedrijven kunnen subsidie en advies op maat krijgen om hun huis te isoleren of om bijvoorbeeld te gaan koken op inductie.
Invloed uit handen
Enkele partijen in de Haagse raad maakten vandaag opnieuw duidelijk tegen de verkoop van de aandelen te zijn, zoals de Haagse Stadspartij, Partij voor de Dieren, ChristenUnie/SGP, SP en PVV. Zij het om soms verschillende redenen. Zo vinden de eerste partijen dat Den Haag te veel invloed uit handen geeft. ‘Zeggenschap wordt ingeruild voor veel geld op korte termijn’, aldus Lesley Arp van de SP. ‘De toekomst van de planeet is te belangrijk in die in handen van een multinational te leggen.’
‘Van die 180 miljoen, daarvan geeft de wethouder 50 miljoen uit aan het gasloos maken van woningen. Het doel is om minder CO2 in de lucht te krijgen, maar dat kan op meerdere manieren. Als je inzet op het isoleren van woningen, dan levert het de inwoners ook wat op’, vertelt Van der Helm, namelijk: meer woongenot en een lagere energierekening.
Telegraaf 05.11.2020
Warmtenet
Veel inwoners van de stad hebben vragen over duurzaamheid, merkt het VVD-raadslid. ‘De nummer-1-vraag is altijd: “wat gaat het mij kosten?”. Goede isolatie levert veel besparing op, en van gas afhaken is heel moeilijk. Andere gemeenten lukt dat niet zo goed.’ Eind november worden de plannen van de Haagse VVD, die op dit gebied samenwerkt met het CDA, besproken in de gemeenteraad. ‘Isoleren, isoleren, isoleren’, vat Van der Helm zijn plan nog eens samen. ‘Met grote stappen snel thuis hoeft niet altijd handig te zijn.’
Ook een eventuele aansluiting op een warmtenet heeft volgens Van der Helm geen zin. ‘Je hebt dan maar één aanbieder. In sommige wijken zien we dat mensen veel te veel betalen, omdat ze niet kunnen kiezen.
Mensen zetten daar in de winter hun verwarming uit, anders kunnen ze het niet betalen.’
Reactie Hart voor Den Haag
In deze tijd van crisis 180 miljoen euro opsouperen is onverantwoord! “Het is in deze tijd van coronacrisis, waarbij er door dit college ook nog eens keihard wordt bezuinigd op de economie van de stad, buitengewoon onverstandig om zonder blikken of blozen 180 miljoen euro op te souperen”, aldus Hart voor Den Haag fractievoorzitter Richard de Mos, die stelt niet tegen duurzaamheid te zijn maar wel wil kunnen zien wat iedere investering uit het budget oplevert voor de stad en haar burgers.
“Neem de mensen mee, laat zien dat het leuker en voordeliger wordt als je duurzaam bent. Iedereen is voor schoon, voor een sterke duurzame economie, voor het MKB, voor innovatie en voor het ontwikkelen van nieuwe energiebronnen”, maar bij de plannen van GroenLinks zijn de burgers altijd de klos. Ze moeten vaak méér betalen.
Onlangs sloeg de schrik bewoners van Transvaal en Spoorwijk om het hart, omdat ze opeens honderden euro’s meer moeten betalen voor duurzaam opgewekte warmte. Veel mensen willen terug naar gas. Eerder werden er miljoenen verbrast met het project aardwarmte dat vierduizend woningen in Den Haag van milieuvriendelijke energie zou voorzien. Het geld, 21 miljoen euro, kon als verloren worden beschouwd.
Reactie SP
De SP wil meer duidelijkheid over het functioneren van de aardwarmtepompen voordat er nieuwe huizen op Aardwarmte worden aangesloten. Al weer enige jaren terug bleek in Spoorwijk, na jaren hoge energie rekeningen, dat de pomp verkeerd was aangesloten en het systeem niet goed werkte. Het systeem pompt warmte uit de aarde om huizen te verwarmen. De SP heeft toen vragen gesteld aan de wethouder en was bezig met een buurtonderzoek in Spoorwijk. SP-fractievoorzitter Ingrid Gyömörei was kritisch over de systemen. “Er is nog te veel onduidelijk over de werkelijke werking van het aardwarmtesysteem.
Klimaatverandering
Geothermie is één van de manieren waarop Nederland de strijd met klimaatverandering aangaat. Uit de diepe ondergrond wordt het daar van nature aanwezige warme water omhoog gepompt en gebruikt voor de verwarming van kassen, industrie en in toenemende mate woningen. Het geldt als schoon en betrouwbaar alternatief voor het stoken op gas. De warmte wordt er bovengronds uit gehaald, waarna het water terug wordt gepompt in de aardlaag, waarna het weer opwarmt.
Drinkwaterbedrijven waarschuwen tegen boren naar aardwarmte
Drinkwaterbedrijven maken zich grote zorgen over het boren naar aardwarmte in waterwingebieden. Ze zijn bang dat het drinkwater daardoor vervuild kan raken en dat de drinkwatervoorziening in Nederland gevaar loopt. Eerder constateerde de Rekenkamer al dat de overheid te weinig doet om de kwaliteit van het drinkwater te beschermen bij het boren naar aardwarmte.
Bij aardwarmte, of geothermie, wordt gloeiend heet water van diep onder de grond opgepompt om te gebruiken voor de verwarming van huizen en bedrijven. Het gevaar schuilt erin dat met dat water allerlei stoffen meekomen, zegt Jelle Hannema in het NOS Radio 1 Journaal. Hij is directeur van Vitens, verreweg de grootste drinkwaterleverancier in Nederland.
“Wij winnen het water op 60 tot 120 meter diepte. Geothermie zit daaronder. Je moet dus door de drinkwaterbronnen boren”, legt hij uit. “In dat water uit de diepe aardlagen zit vaak chemische verontreiniging. En de buizen die worden gebruikt, moeten met agressieve middelen worden beschermd tegen corrosie.”
Drinkwater scheiden van geothermie
Hannema is naar eigen zeggen enorm bang dat het een keer misgaat en een bron voor altijd vervuild raakt. “We moeten zuinig omgaan met de bronnen die we hebben en deze goed beschermen. Onnodig risico’s nemen is daarbij geen optie.”
Volgens Hannema heeft de politiek zo veel aandacht voor de energietransitie en het belang daarbij van duurzame energie, dat andere belangen uit het oog worden verloren. Hij wil heel duidelijke afspraken over het veiligstellen van de huidige én de toekomstige drinkwatervoorraden en krijgt daarbij steun van de provincies.
“De bevolkingsgroei en toename van drinkwatergebruik vergroten de vraag naar voldoende zoetwaterbronnen”, zegt de Zuid-Hollandse gedeputeerde Jeannette Baljeu namens de provincies. “Dit verhoogt het belang tot bescherming van bestaande en gereserveerde drinkwaterbronnen.”
De drinkwaterbedrijven en de provincies willen een duidelijke scheiding: drinkwater op de ene plek, geothermie op de andere plek. Dat is ook zo afgesproken, zeggen ze.
Boren niet uitgesloten
Demissionair minister Visser van Infrastructuur en Waterstaat zei onlangs in antwoord op Kamervragen dat zowel de drinkwater- als de energievoorziening op nationaal niveau moeten worden geborgd. “Dat de drinkwatervoorziening een zwaarwegend belang is betekent niet dat drinkwater altijd en op elke plek voorrang heeft boven andere belangen.”
Bovendien is het volgens Visser binnen de bestaande afspraken wel mogelijk om geothermie onder grondwatervoorraden te winnen “vanaf een locatie gelegen buiten het beschermingsgebied van die voorraad”. Ook is boren onder toekomstige drinkwaterwingebieden “niet expliciet uitgesloten”.
Ze benadrukt verder dat de risico’s van boren zeer klein zijn voor de kwaliteit van het grondwater en dat het uitgangspunt is om grondwater dat voor drinkwater wordt gebruikt niet te doorboren.
BEKIJK OOK;
Lees: Drinkwaterbedrijven waarschuwen tegen boren naar aardwarmte NOS 02.12.2021
Lees: Drinkwater in gevaar door aardwarmte, waterbedrijven vrezen vervuiling AD 02.12.2021
meer: Warmtenet – Omroep West
Lees: Omstreden warmteleiding wordt definitief aangelegd; Wat betekent dit? ‘Hinder is onvermijdelijk’ AD 15.05.2023
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Lees: Hagenaars verwarmen huizen liever niet met ‘verdachte’ Rotterdamse industriewarmte AD 05.04.2023
Lees: Prinses Beatrixlaan in Rijswijk voorlopig deels dicht voor aanleg warmtetransportleiding – Omroep West 20.03.2023
Lees: Den Haag vreest omleidingen, herrie en andere overlast bij aftakking warmtenet – Den Haag FM 20.03.2023
Lees: Den Haag vreest omleidingen, herrie en andere overlast bij aftakking warmtenet – Omroep West 20.03.2023
Lees: Prinses Beatrixlaan tussen Rijswijk en Den Haag dit weekend dicht – Den Haag FM 03.03.2023
Lees: Weggebruikers opgelet! Prinses Beatrixlaan dit weekend afgesloten AD 01.03.2023
Haperende Haagse warmtepompen: ’Rillen van de kou’
Bewoners van de Haagse wijk Spoorwijk kampen, net als de Transvaalwijk, met hoge energierekeningen en haperende Warmtepompen van Eneco.
Honderden huur- en koopwoningen in Spoorwijk zijn aangesloten op een collectieve warmte-koudebron (WKO). „Ik voel mij aan mijn lot overgelaten”, zegt een bewoner die anoniem wenst te blijven.
Gedonder In Transvaal Met Hoge Energierekeningen en het Warmtenet
Arnaud van der Veere in Den Haag is radeloos. Zijn vrouw is ernstig ziek, maar in huis is het ijskoud. De verwarming kan namelijk pas eind oktober aan. Het collectief warmtenet waar hij verplicht gebruik van moet maken, biedt maar een half jaar verwarming aan. Ondertussen betaalt hij zich blauw aan de energierekening. Hij pikt het niet meer. ,,Maar we vechten tegen een geest.’’
Gas
,,De verwachting werd gewekt dat we met dit ‘duurzame’ systeem op onze rekening zouden besparen. Het zou in ieder geval nooit duurder zijn dan gas.’’ Maar dat blijkt dus niet te kloppen. Normaal kreeg hij altijd bij de jaarafrekening geld terug, maar nu moet hij honderden euro’s bijbetalen. Alles bij elkaar bedragen de kosten voor hem 1700 euro. ,,Sinds wij hier zijn komen wonen, zijn de energieprijzen voor dit systeem met 50 procent toegenomen! Waar zijn we in godsnaam mee bezig? Als ik bij een ander bedrijf gas zou afnemen, ben ik 600 euro goedkoper uit zijn, heb ik berekend.’’
Honderden huishoudens van de Haagse wijk Transvaal Midden, die zijn aangesloten op een collectieve Warmte-en Koude Opslag, zijn woest over torenhoge energienota’s en stijging van vaste kosten. „We voelen ons beduveld”, zegt Jasar Benzian.
Terug naar aardgas
Bewoners van Transvaal die een aantal jaren geleden op last van hun woningcorporatie overstapten op duurzame warmte, zijn boos over de steeds hogere energielasten die ze moeten betalen.
“Ons werd een mooie duurzame woning voorgeschoteld met lagere energiekosten dan als je op het gas bent aangesloten”, stelt Benzian. „Ik ben niet tegen de energietransitie, maar nu zou ik graag willen overstappen op gas, maar dat kan niet.”
De bewoners gaan binnenkort in gesprek met Staedion, eigenaar van Energiek 2 B.V. over de kwestie.
Aansluiting
De zware industrie in de Botlek, Pernis en andere havengebieden rond Rotterdam produceert heel veel warmte. Die warmte wordt opgevangen in waterleidingen, die nu nog uitmonden in zee. Eneco, het rijk en de provincie Zuid-Holland willen dit warme water rondpompen door het zuidelijk deel van de Randstad om er huizen mee te verwarmen.
Lees: Den Haag staakt langzaam het verzet tegen warmteleiding uit Rotterdam – Omroep West 09.06.2022
Lees: Verbazing alom over voornemen voor aanleg warmtetransportleiding AD 20.05.2022
Lees: Haagse raad en provincie lijnrecht tegenover elkaar in discussie over warmtenet OmroepWest 19.01.2022
Lees ook;
Aanleg omstreden warmteleiding naar Den Haag gaat door: ‘Overlast hoort erbij’
De omstreden warmteleiding vanuit de Rotterdamse haven door Den Haag gaat wat de provincie Zuid-Holland betreft door. Provinciale Staten gaf groen licht voor het zogeheten inpassingsplan, dat bepaalt waar de leiding loopt. De kans is groot dat de gemeente Den Haag in beroep gaat.
Lees: Wéér rijst er een vraagteken bij de warmteleiding: wie gaat schade betalen? AD 10.02.2022
Lees: Aanleg warmtenet: voor gemeente Den Haag is het slikken of stikken OmroepWest 03.02.2022
Lees: Gasunie maakt zich geen zorgen over Haags protest tegen warmtenet OmroepWest 17.12.2021
Lees: Aanleg warmtenet in Den Haag uitgesteld tot najaar 2022 Den HaagFM 15.12.2021
Lees: Aanleg warmtenet op Haags grondgebied uitgesteld OmroepWest 15.12.2021
Lees: Aansluiting op warmteleiding stapje dichterbij voor Westland, Pijnacker-Nootdorp en Zoetermeer AD 09.12.2021
Lees: Hier zijn ze wél blij met de restwarmte uit Rotterdam AD 22.11.2021
Lees: Haags verzet tegen aanleg ‘smeerpijp’ verhardt zich: gemeente in beroep bij Raad van State OmroepWest 18.11.2021
Lees: Den Haag tekent toch beroep aan tegen warmteleiding, al heeft dat volgens de wethouder geen enkele zin AD 18.11.2021
Lees: Niet iedereen is tegen warmteleiding; Delft, Rijswijk en Midden-Delfland zijn blij Den HaagWest 11.11.2021
Lees: Den Haag toch niet in beroep tegen omstreden warmteleiding uit Rotterdamse haven: ‘Weinig kans op succes’ AD 10.11.2021
Lees: Actie tegen warmteleiding van Rotterdamse haven naar Den Haag: ‘Smeerpijp weg ermee’ AD 10.11.2021
Lees: Wandelend protest tegen komst warmtenet: ‘Hier geen Botlek smeerpijp’ Den HaagFM 10.11.202
Lees: Geen blije gezichten in Den Haag na ‘goed nieuws’ over miljoeneninvestering in warmteleiding AD 09.11.2021
Lees: ‘Totaal kansloos’: Den Haag blijft zich verzetten tegen ‘smeerpijp’ met warmte uit Rotterdamse haven OmroepWest 08.11.2021
Lees: ‘Warmteleiding van Rotterdam naar Den Haag gaat er komen’ Den HaagFM 08.11.2021
Lees: Gasunie tekent contract voor warmteleiding Rotterdam-Den Haag OmroepWest 08.11.2021
Lees: Aanleg warmteleiding voor duurzame warmte 120.000 woningen van start RO 08.11.2021
lees: Aanleg omstreden warmteleiding naar Den Haag gaat door: ‘Overlast hoort erbij’ AD 13.10.2021
Daar is dan wel de zogenoemde Leiding door het Midden (LdM) voor nodig. Die moet over een lengte van circa 21 kilometer – van Vlaardingen via de A4, Delft en Rijswijk – water van 120 graden Celsius vervoeren naar de energiecentrale aan het De Constant Rebecqueplein aan de rand van het centrum van Den Haag. Daar sluit de leiding dan aan op het al bestaande stadswarmtenet.
Tracé
De leiding omvat een aan- en een afvoerbuis van beide 80 centimeter doorsnede, die minstens één meter onder het oppervlakte moeten komen te liggen. Om dat voor elkaar te krijgen moet een tracé worden uitgegraven van 11 meter breed. Dat is ongeveer drie rijstroken op een snelweg, ofwel ongeveer een halve Utrechtsebaan. Het belooft een flinke bouwkundige operatie te worden (zie kaartje rechts).
De Gasunie wil dit leidingstelsel aanleggen en het later ook gaan beheren. Het wordt gebouwd met geld van het rijk en de provincie. Het gaat dan om in totaal dik twee miljard euro. Energiebedrijf Eneco zal de belangrijkste gebruiker worden. Als de gemeenten die aandelen hebben in Eneco allemaal akkoord zijn, gaat dit bedrijf waarschijnlijk over in Japanse handen. Deze mogelijk nieuwe eigenaars hebben al beloofd dat ze restwarmte zullen gaan ‘ophalen’ bij de industrie in de haven.
Warm water
Het al bestaande Haagse warmtenet van Eneco is gericht op het leveren van stadswarmte aan huishoudens in Zuidwest. Dit net kan dus met de nieuwe warmte worden uitgebreid. Dankzij de LdM kunnen straks 80.000 tot 100.00 huizen worden verwarmd.
Het energiebedrijf krijgt al die klanten dan voorgoed. Elk jaar van energieleverancier overstappen, zoals nu nog kan, is er met stadswarmte namelijk niet meer bij. Het kabinet werkt aan wetten die moeten voorkomen dat de maandelijkse lasten de pan uit rijzen. Nodig, want eerdere stadsverwarmingsprojecten lieten zien dat de prijzen kunstmatig te hoog kunnen worden gehouden. Zo is de prijs van warmte vaak gekoppeld aan de gasprijs. Die stijgt de laatste jaren zeer sterk, mede door forse belastingverhogingen. Het komt erop neer dat wie stadswarmte heeft weliswaar heel milieuvriendelijk is, maar vaak toch ‘vervuilingsbelasting’ moet betalen.
Doorverkocht
Eneco krijgt dankzij de LdM nog meer dan het al genoemde monopolie. De warmte die wordt geleverd krijgt namelijk ook nog eens een ‘groenestroomcertificaat’, een garantie van oorsprong (gvo). Omdat de industriële warmte die wordt gebruikt anders in zee zou zijn geloosd, geldt dit als groene energie.
De grote truc achter de klimaatplannen van de Verenigde Naties, vastgelegd in het Akkoord van Parijs in 2015, is dat deze garanties van oorsprong kunnen worden doorverkocht. In de praktijk betekent dit dat de duurzame energie aan tante Mien aan de Loevesteinlaan in Den Haag kan worden geleverd, maar dat het groene garantiebewijs (de gvo) aan iemand anders kan worden doorverkocht omdat die bijvoorbeeld zijn vervuilende vliegreis wil ‘compenseren’.
Bij de Leiding door het Midden is dit een potentiële goudmijn voor Eneco. Door de middenleiding stroomt immers het hele jaar door dat hete water en dus worden er constant gvo’s gecreëerd. Dat geldt waarschijnlijk zelfs als de warmte in de zomer helemaal niet wordt afgenomen. Zo wordt met een boekhoudtruc warmte uit de olieraffinaderij ineens groen, analyseert raadslid Pieter Grinwis (CU/SGP).
Kritisch
Veel politieke partijen in de Haagse raad zijn kritisch op de plannen van de provincie. Dit is geen groene energie maar ‘een smeerpijp’, zegt Joris Wijsmuller van de HSP. Volgens de Partij voor de Dieren een smeerpijp die lokale plannen voor écht duurzame warmteopwekking in de weg zit.
Dat omdat de LdM werkt met een temperatuur van 120 graden Celsius. Aardwarmtepompen en andere geothermie werken met een temperatuur van 70 graden Celsius. De Gasunie stelt dat iedere duurzame bron zich op haar LdM mag aansluiten. Maar dat heeft met water dat 50 graden koeler is natuurlijk geen zin. ,,Zo worden echt duurzame warmtebronnen tegengewerkt’’, vindt Robert Barker van de Dierenpartij.
Stelling
Gek genoeg wierp GroenLinks die kritiek verre van zich in het raadsdebat onlangs. GL-wethouder Van Tongeren, vroeger directeur van Greenpeace: ,,Volgens de officiële Europese definities is dit groene energie.’’ Het groene D66 schaart zich achter die stelling.
En toen draaiden de rollen om in de Haagse gemeenteraad. Uitgerekend de VVD moest de grote groene aanjagers tot de orde roepen. Chris van der Helm tegen Van Tongeren: ,,U moet mensen niet voor de gek houden. Hoe je het ook draait, dit is géén groene energie.’’
Omdat de restwarmte 120 graden Celsius is, hoeven woningeigenaren niet zoveel te isoleren als met een warmtenet van 70 graden Celsius, René Oudshoorn
En waar D66 het megaproject vooral steunt omdat ‘het een enorme kans is om stadsdeel Zuidwest te verduurzamen’, zeggen tegenstanders dat nu juist de vuile industrie wordt geholpen.
Groep de Mos, de grootste in Zuidwest, ziet de LdM om een andere reden wel zitten. ,,Omdat de restwarmte 120 graden Celsius is, hoeven woningeigenaren niet zoveel te isoleren als met een warmtenet van 70 graden Celsius’’, zegt René Oudshoorn. Bij oude huizen loopt het kostenverschil tussen energielabel C en A al snel in de tienduizenden euro’s.
En daarmee raakt hij een pijnpunt waar de gevestigde politieke partijen zorgvuldig van wegblijven in het warmtedebat. Want vóór een huiseigenaar kan worden aangesloten bij monopolist Eneco, dient hij z’n woning op eigen kosten te isoleren. Dat de Haagse coalitie niet pas in 2050 maar al in 2030 ‘gasvrij’ wil zijn, maakt dat de druk op aannemers wordt verhoogd. En daarmee dus ook de prijs voor isoleren.
Gezamenlijk warmtenet voor nieuwbouw Laakhavens
De gemeente Den Haag wil alle nieuwbouwpanden in de wijk Laakhavens aansluiten op een gezamenlijk warmtenet met lage temperatuur. Dat schrijft mediapartner Omroep West. De warmte uit de ondergrond en het oppervlaktewater wordt dan straks via een lokaal net ingezet voor de verwarming en vloerkoeling van woningen, kantoren en andere panden. De gemeente vraagt marktpartijen om met een voorstel te komen voor een betaalbare en duurzame warmtelevering voor de nieuwbouw in Laakhavens.
‘We gaan marktpartijen vragen wie met het beste voorstel voor betaalbare duurzame warmte uit onze eigen bodem kan komen’, legt wethouder Liesbeth van Tongeren (Duurzaamheid en Energietransitie) uit. ‘Een losse aanpak per gebouw kost meer, gebruikt meer energie en geeft teveel drukte in de bodem. Dit moeten we nu in een keer voor het hele gebied regelen, vóórdat de bouw begint.’ Warmte- en koudeopslag in de bodem wordt al veel toegepast in Den Haag. In Laakhavens is er ook de mogelijkheid om aquathermie toe te passen. Hierbij energie wordt gewonnen uit oppervlaktewater.
Posthoorn 28.10.2020
Gasvrij
Bewoners van de Haagse Vruchtenbuurt, die de komende jaren van het gas af willen, krijgen een Europese subsidie om hun plan verder uit te werken. De Vruchtenbuurt vroeg de subsidie samen met negen andere wijken in Zuid-Holland aan. Voor de opstart van hun project vroegen ze een bedrag van 3 miljoen euro aan bij de Europese Investeringsbank (EIB).
“Gevelisolatie is niet mogelijk bij deze oude huizen, want dit is beschermd stadsgezicht”, vertelt Wim Kokxhoorn van het wijkinitiatief Aardgasblij. © Daniella van Bergen
Inwoners van het Statenkwartier hebben in een enquête massaal laten weten dat ze niets voelen voor stadsverwarming. Ze zijn ‘aardgasblij’ en willen daarom niet -zoals het gemeentebestuur voorstaat – aardgasvrij, stemde liefst 70 procent van de deelnemers.
Ze werden hiertoe aangezet door een comité van bezorgde buurtgenoten, die huis-aan-huis flyers bezorgden over het initiatief Statenwarmte. Dat heet een burgercollectief te zijn, maar volgens het inderhaast opgerichte Aardgasblij gaat het om een ‘groepje hobby- en lobbyisten’.
Programma aardgasvrije wijken (PAW)
Het Programma aardgasvrije wijken (PAW) heeft als doel te leren op welke wijze het aardgasvrij maken van wijken kan worden ingericht en opgeschaald. In oktober 2018 ging de eerste ronde van het programma van start, destijds deden 27 gemeenten mee. Ervaringen worden vooral onder professionals gedeeld, onder meer op de website aardgasvrijewijken.nl.
Het kabinet heeft als doelstelling om al in 2030 1,5 miljoen woningen van het aardgas af te koppelen. In de twintig jaar daarna zouden bijna alle huizen van het gas af moeten zijn, zo staat in het Klimaatakkoord. Met deze tweede ronde komt het aantal proeftuinen in totaal op 46. In de wijken en dorpen die meedoen staan 35.000 woningen en ander gebouwen.
100 miljoen euro voor het aardgasvrij of aardgasvrij-ready maken van een dorp, wijk
Minister Ollongren (BZK) kent aan 19 gemeenten een rijksbijdrage toe voor het aardgasvrij of aardgasvrij-ready maken van een dorp, wijk of buurt. In totaal gaat het om een bedrag van bijna 100 miljoen euro. De selectie is gebaseerd op een voorstel van de Adviescommissie aardgasvrije wijken.
3e ronde proeftuinen 2021
In 2021 volgt een derde ronde proeftuinen. Die wordt onder meer gebaseerd op een evaluatie van deze tweede ronde. In deze derde ronde zal meer nadruk liggen op stapsgewijze oplossingen met een groot CO2-besparingspotentieel. Hiermee kan een goede aanvulling gerealiseerd worden op het huidige palet aan proeftuinen.
Duurzame Toekomst
Zeven bewonersinitiatieven krijgen subsidie van de gemeente Den Haag en ondersteuning van experts om de overstap te maken naar schone energie, onder de initiatieven wordt een half miljoen euro verdeeld.
“Samen maken we Den Haag klaar voor de duurzame toekomst. Het is zo ongelofelijk inspirerend om te zien dat deze mensen ondanks corona bij elkaar komen, samen met een plan komen en wij ze op weg kunnen helpen. Daar wordt de hele stad beter van”, aldus wethouder Liesbeth van Tongeren over de Energie uit de Wijk Challenge. De winnende plannen zijn erop gericht dat er binnen één jaar tastbare resultaten zijn.
Een onafhankelijke adviescommissie heeft de zeven winnende initiatieven gekozen uit negentien initiatieven, het gaat dan om de volgende initiatieven: Drietrapsraket Zeeheldenkwartier, Energie op ’t Dak (Bezuidenhout), Houtwijk in transitie, Samen voor duurzaamheid in de Heesterbuurt, Van Oranje(flats) naar Groen(e flats) (Scheveningen), Voorkom een airco (Ypenburg) en Zet de ketel op 55 graden in Regentesse- en Valkenboskwartier (ReVa). De overige initiatieven krijgen van de gemeente adviezen om toch stappen te kunnen zetten in het uitvoeren van hun projecten.
Subsidie
Hagenaars die hun huis van het van het gas af willen halen kunnen daar nu subsidie voor krijgen van de gemeente. Dat maakt wethouder Liesbeth van Tongeren (Duurzaamheid en Energietransitie) vandaag bekend.
Ze kunnen de subsidie “Wonen op Schone Energie” aanvragen als ze overstappen van koken naar inductie, of als ze de woning gaan verwarmen met een (duurzamer) alternatief. Tot het einde van dit jaar is er hiervoor €250.000 gereserveerd. Van Tongeren: “Steeds meer Hagenaars willen een schoner alternatief voor gas”.
Hout verbranden en dat tóch als duurzame energie verkopen?
Het kan dankzij het Europese systeem voor emissiehandel. Eneco is daar bedreven in en hoopt hier ook bij de Leiding door het Midden gebruik van te kunnen maken. Dat gaat echter niet altijd helemaal eerlijk. Een mooi voorbeeld is de reclame die de NS maakt voor haar groene strategie: ‘Al onze treinen rijden op windenergie’. Aanvankelijk beloofde de NS zelfs ‘Hollandse wind’.
Navraag hierover bij Eneco echter, na een lange treinreis op een windstille dag, leert dat veel windmolens van de NS diep in Finland staan. Maar omdat er tussen Scandinavië en Eemshaven een dikke electriciteitskabel is aangelegd, zou die stroom in principe op het Nederlandse net kunnen komen. En als dat zo is, dan mogen de Finnen het groenestroomlabeltje doorverkopen aan Eneco. De gebruikers van de elektra die in Finland is opgewekt wonen naast de windmolens. Zij hebben die groencertificaten niet nodig, ze kunnen de molens immers zelf zien draaien.
AD 24.12.2020
‘Onbegrijpelijk dat huishoudens als proefkonijnen op experimentele centrale worden aangesloten’
De ingebruikname van de geothermiecentrale aan de Leyweg volgende maand baart de grootste partij in Den Haag grote zorgen. Hart voor Den Haag is bang dat bewoners dadelijk in de kou komen te zitten. Ook is het bang voor de risico’s van het winnen van aardwarmte voor de stad.
Raadslid René Oudshoorn wijst erop dat Den Haag al geen beste reputatie heeft op het gebied van innovatieve warmtewinning. Zo zitten bewoners die aangesloten zijn op de zeewaterwarmtecentrale op Scheveningen en de WKO-installaties in Transvaal en Spoorwijk regelmatig in de kou.
AD 21.12.2020
Den Haag heeft de primeur: duizenden woningen verwarmd met heet water uit de diepe aarde
Den Haag gaat als eerste gemeente in Nederland een hele woonwijk verwarmen met aardwarmte. De kilometers diepe putten zijn al jaren geleden geboord, maar nooit gebruikt. Daar gaat nu verandering in komen. Volgende maand krijgen 1200 huishoudens hun energie uit heet water, dat uit de diepe aardlagen naar boven wordt gepompt. ,,Dit is een historisch moment.’’
Echt spectaculair ziet het er op het eerste gezicht niet uit. De twee diepe putten, waar het bij de geothermiecentrale aan de Leyweg in Den Haag allemaal om draait, liggen namelijk onder een dikke betonnen plaat. Constructiemanager Mark Ketting wil wel laten zien wat eronder ligt. Maar ook onder de metalen deksel is niet veel te zien, behalve een kleine pomp die het water dadelijk omhoog moet pompen.
Maar hoe nu verder met de Aardwarmtecentrale op de Leyweg ????
Naast het Haga ziekenhuis aan de Leyweg in Den Haag staat al een aantal jaar een bijzonder bouwwerk. Het rode ‘huis’ is onder meer een Aardwarmtecentrale, die 4.000 woningen in Den Haag zou gaan verwarmen. Het is in 2012 feestelijk geopend door koning Willem-Alexander, maar nog altijd krijgt geen enkel huis in Den Haag warm water uit aardwarmte.
Toen de centrale net gebouwd was ging Aardwarmte Den Haag failliet waardoor er jaren niks is gebeurd. Daar zou, twee jaar geleden, verandering in komen. Het bedrijf Haagse Aardwarmte Leyweg (HAL) heeft de twee aardwarmteputten overgenomen en de centrale zou in de zomer van 2018 draaien.
Gaat er nu eindelijk dan wat gebeuren ??
Afgelopen week kwam ineens het nieuws naar buiten dat de aardwarmtecentrale eind dit jaar volledig gaat draaien. Maar wat is er sinds de zomer van 2018 gebeurd?
Volgens een woordvoerder van de gemeente is de aardwarmtecentrale nog steeds niet operationeel geweest. Vanuit de centrale wordt wel warm water geleverd, maar dat wordt nog altijd met gas verwarmd. Vanaf eind dit jaar begint de winning van warm water uit aardwarmte.
Ambitieuze plannen ‘Haagse Aardwarmte Leyweg’.
“In 2016 hebben we de aardwarmtebronnen overgenomen met ambitieuze plannen om de putten onder andere te onderzoeken, schoon te maken en natuurlijk te gebruiken. De planning was toen ook om in 2018 in productie te gaan”, aldus een woordvoerder van Haagse Aardwarmte BV.
Maar de weg naar het opstarten bleek nogal wat obstakels te hebben. “Door tal van oorzaken: regels, procedures, vergunningen, een pandemie en levertijden, te veel om hier op te noemen, is er dus vertraging opgetreden.”
In de afgelopen vier jaar hebben ze niet stilgezeten. De putten zijn schoongemaakt en goedgekeurd, verstopping zijn opgelost en uiteindelijk is nu écht alles perfect waardoor de aardwarmtebron eind dit jaar aan kan.
Wat is aardwarmte?
Even in het kort wat aardwarmte is, niet te verwarren met aardgas. Aardwarmte is warmte die in de aarde ligt opgeslagen. In het midden van de aarde is de temperatuur meer dan 5000 graden Celsius en hoe dichter je naar de aardkorst gaat, hoe minder warm het wordt. Als je in Nederland gaat boren, wordt de temperatuur elke 100 meter drie graden warmer.
En hoe werkt dat? Er wordt water van 70 graden of meer opgepompt. De warmte in dit water kan weer worden gebruikt voor de verwarming van woningen. Om dit water te bereiken moet er wel diep worden geboord, zo’n 2 tot 3 kilometer.
Naast de warmte kan ook het gas dat in het water zit gebruikt worden. Wanneer het water afgekoeld is, wordt het weer in de bodem gestopt. Het fijne is dat aardwarmte altijd beschikbaar is en niet opraakt en door gebruik van aardwarmte komt er jaarlijks zo’n 5000 ton CO2 minder in de lucht.
∗Het is ook het ketelhuis van Eneco.
Lees hier meer over de centrale:
Wat is dat vreemde bouwwerk naast Haga ziekenhuis Leyweg? IdB 25 maart 2018
zie ook: Den Haag verkocht als eerste gemeente de Eneco-aandelen
zie ook: Gedonder over de aandelen van Eneco versus het Haagse coalitieakkoord 2018 – 2022
Zie ook: Ook problemen in Spoorwijk met de Warmtepomp van Eneco
lees: Klachten Over Energiekosten Warmtepomp Transvaalwijk
Zie ook: Gedonder in Transvaal met Hoge energierekeningen en het warmtenet
Zie ook: Klachten Over Energiekosten Warmtepomp “Nieuwe Hertzog”
Zie ook: Pijpleiding In Transvaal ???
Zie ook: Bewoners Nieuwbouwcomplexen Via Salsa En Cabo Verde Schakelen Advocaat in
Zie ook: Verwarmingsproblemen Complex Via Salsa en Cabo Verde in Transvaalwijk
Zie ook: Verwarmingsproblemen Complex Via Salsa En Cabo Verde Transvaal
en ook: Boete voor HaagWonen vanwege mislukken Haags Aardwarmte project ADH
Zie verder ook: Nieuwe start aardwarmtecentrale aan de Leyweg
Zie ook: Klachten Eneco stadsverwarming Ypenburg en Nootdorp
en ook: Problemen met het warmtenet in de Haagse Ypenburg
en ook: Problemen met Aardwarmteproject Den Haag
en ook: Aardwarmtecentrale verwarmt Den Haag zuid (Escamp)
en ook: Nieuwe huizen in Den Haag Zuid-west stoken op aardwarmte
en ook: Verwarmingsproblemen Complex Via Salsa en Cabo Verde in Transvaalwijk
en ook: Pakken ze in Den Haag de draad met Vestia weer op ?
en ook: 2013 is het actiejaar met de warmtepomp van Staedion
Meer: Zoekresultaat warmteleiding | AD.nl
Den Haag aan de vooravond van megaproject: warmteleiding dwars door de stad
Den HaagFM 15.04.2021 Meer dan honderd bomen moeten ervoor worden gekapt, belangrijke wegen worden opengegooid en een bedrijventerrein is lastiger bereikbaar. Den Haag staat aan de vooravond van een enorme operatie waarbij zeventig centimeter dikke buizen dwars door de stad worden aangelegd om woningen en bedrijven te gaan verwarmen met restwarmte uit de Rotterdamse haven. Dat meldt mediapartner Omroep West.
WarmtelinQ heet het omvangrijke project nu. Voorheen werd het ook wel de warmterotonde of leiding door het midden genoemd. Het project verdeelt de politiek en belangenorganisaties al jaren. Volgens de officiële lezing van Rijk, provincie, gemeenten en andere betrokken partijen als de Gasunie en Eneco is het een duurzame manier van verwarmen.
De industrie rond de havens van Rotterdam produceert veel restwarmte. Die wordt nu nog ‘geloosd’ en verdwijnt dus eigenlijk gewoon in de lucht of het water. WarmtelinQ gaat ervoor zorgen dat die restwarmte wordt gebruikt. Dit door er water tot rond de 120 graden mee op te warmen, dat wordt via de enorme leidingen naar distributienetten in Den Haag en naar de Westlandse kassen getransporteerd.
Niet toekomstbestendig
Tegenstanders van het project zeggen dat dit in theorie ideaal lijkt, maar het in de praktijk niet is. ‘Het gaat om vuile warmte van de fossiele industrie’, zegt bijvoorbeeld Joris Wijsmuller van de Haagse Stadspartij. ‘Aan die industrie moet een einde komen. Dus dit systeem is niet toekomstbestendig.’ Robert Barker van de Partij voor de Dieren: ‘Je zorgt er op deze manier voor dat die fossiele industrie langer een model houdt om geld te verdienen.’
Verder wijst Wijsmuller erop dat het om een enorm project gaat, met dus ook grote financiële risico’s voor betrokken partijen. En er zijn ook principiële bezwaren. ‘Het is systeem van monopolisten. De Gasunie legt de pijpen aan, Eneco zorgt voor de distributie van de warmte. Dit terwijl je juist naar kleinschalige systemen moet waarbij bewoners zelf zeggenschap krijgen. Zij betalen ook de rekening.’
Plannen in vergevorderd stadium
Ondanks die bezwaren zijn de plannen nu in een vergevorderd stadium, waarbij vanwege de omvang van het project, de provincie Zuid-Holland de regie heeft. In alle betrokken gemeenten worden informatieavonden gehouden, bewonersorganisaties van gebieden waar de pijpen komen te lopen worden geïnformeerd, evenals bijvoorbeeld bedrijven. Want de gevolgen kunnen fors zijn, aldus omgevingsmanager Henk Twisk woensdag tijden een informatieochtend voor de gemeenteraad.
De leidingen gaan van de Rotterdamse haven via Vlaardingen en Midden-Delfland naar Delft. Daar, aan de rand van Tanthof, komt een pompstation om het water op druk te houden. Vervolgens gaat de leiding via de Prinses Beatrixlaan verder door Delft en Rijswijk. Bij de Middenachtenweg in Moerwijk komt hij Den Haag binnen om daarna via de Moerweg, De La Reyweg en Kempstraat naar Wijkpark Transvaal te gaan. Via de Uitenhagestraat loopt de leiding naar de Uniper-centrale aan het De Constant Rebecqueplein. Hier komt het warme water in het stadsverwarmingsnetwerk.
Het is druk in de bodem
Omdat het al druk is in de bodem, is het inpassen van de twee enorme leidingen, een flinke uitdaging. Op sommige plekken gaan wegen, straten en pleinen helemaal open omdat op die plekken niet kan wordt geboord. Daarom moeten soms ook nog flinke werkterreinen worden vrijgemaakt. Al met al moeten daarom 133 bomen worden gekapt. Daarvoor komen er wel weer 148 terug, beloofde Twisk.
Ook voor bewoners en bedrijven kan er overlast ontstaan, erkende hij. Bijvoorbeeld voor de ondernemers aan de Uitenhagestraat. Die zullen minder goed bereikbaar zijn. ‘Wij gaan ervoor zorgen dat de bedrijvigheid zoveel mogelijk kan doorgaan. Maar daar zijn wel zorgen’, erkende hij.
Plannen worden positief ontvangen
Vanwege de coronacrisis is het moeilijk om bewonersavonden te houden. Toch probeert de Gasunie zoveel mogelijk omwonenden te informeren. Twisk: ‘In het algemeen worden de plannen positief ontvangen. Er waren wat negatieve berichten in de media, maar als wij uitleggen wat we gaan doen, zoals het terugplaatsen van bomen, is er uiteindelijk veel begrip.’
Neemt niet weg dat er in de gemeenteraad van Den Haag nog wel flinke zorgen zijn. Omdat de provincie officieel over het plan gaat, moeten die worden verwoord in een officiële reactie, een ‘zienswijze’. Die kwam mede door druk uit de gemeenteraad van vooral Haagse Stadspartij en Partij voor de Dieren tot stand en wordt donderdag besproken.
Leiding biedt ook kansen
Den Haag maakt daarin duidelijk grote zorgen te hebben over de kap van de grote hoeveelheid bomen en de manier waarop het tracé door de stad wordt aangelegd. Vooral het deel van de leiding door de Kempstraat en Wijkpark Transvaal is niet ideaal, vinden de partijen. Dan is er nog die temperatuur van het water. ‘Er lopen straks leidingen door de grond met water van 120 graden. Wat heeft dat voor gevolg voor de bodemtemperatuur en daarmee voor de natuur en biodiversiteit?’, aldus Wijsmuller.
Fractieleider Arjen Kapteijns van GroenLinks protesteerde in het verleden tegen de aanleg van wat toen nog de warmterotonde heette. Volgens hem is de aanleg ervan nu een ‘gepasseerd station’ en moet Den Haag zich zoveel mogelijk inzetten voor een goede inpassing van WarmtelinQ. Verder is hij blij dat in de zienswijze ook nadrukkelijk wordt gesteld dat lokale initiatieven moeten kunnen worden aangesloten op het systeem en zelfs voorrang moeten krijgen. Verder dringt Den Haag aan op betaalbare tarieven voor de gebruikers. ‘En het project biedt zelfs ook kansen. Als we er bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat de Kempstraat en Wijkpark Transvaal straks mooier worden ingericht.’
Den Haag aan vooravond van megaproject: warmteleiding dwars door de stad
OmroepWest 15.04.2021 Meer dan honderd bomen moeten ervoor worden gekapt, belangrijke wegen worden opengegooid en een bedrijventerrein is lastiger bereikbaar. Den Haag staat aan de vooravond van een enorme operatie waarbij zeventig centimeter dikke buizen dwars door de stad worden aangelegd om woningen en bedrijven te gaan verwarmen met restwarmte uit de Rotterdamse haven.
WarmtelinQ heet het omvangrijke project nu. Voorheen werd het ook wel de warmterotonde of leiding door het midden genoemd. Het project verdeelt de politiek en belangenorganisaties al jaren. Volgens de officiële lezing van Rijk, provincie, gemeenten en andere betrokken partijen als de Gasunie en Eneco is het een duurzame manier van verwarmen.
De industrie rond de havens van Rotterdam produceert veel restwarmte. Die wordt nu nog ‘geloosd’ en verdwijnt dus eigenlijk gewoon in de lucht of het water. WarmtelinQ gaat ervoor zorgen dat die restwarmte wordt gebruikt. Dit door er water tot rond de 120 graden mee op te warmen, dat wordt via de enorme leidingen naar distributienetten in Den Haag en naar de Westlandse kassen getransporteerd.
Niet toekomstbestendig
Tegenstanders van het project zeggen dat dit in theorie ideaal lijkt, maar het in de praktijk niet is. ‘Het gaat om vuile warmte van de fossiele industrie‘, zegt bijvoorbeeld Joris Wijsmuller van de Haagse Stadspartij. ‘Aan die industrie moet een einde komen. Dus dit systeem is niet toekomstbestendig.’ Robert Barker van de Partij voor de Dieren: ‘Je zorgt er op deze manier voor dat die fossiele industrie langer een model houdt om geld te verdienen.’
Verder wijst Wijsmuller erop dat het om een enorm project gaat, met dus ook grote financiële risico’s voor betrokken partijen. En er zijn ook principiële bezwaren. ‘Het is systeem van monopolisten. De Gasunie legt de pijpen aan, Eneco zorgt voor de distributie van de warmte. Dit terwijl je juist naar kleinschalige systemen moet waarbij bewoners zelf zeggenschap krijgen. Zij betalen ook de rekening.’
Plannen in vergevorderd stadium
Ondanks die bezwaren zijn de plannen nu in een vergevorderd stadium, waarbij vanwege de omvang van het project, de provincie Zuid-Holland de regie heeft. In alle betrokken gemeenten worden informatieavonden gehouden, bewonersorganisaties van gebieden waar de pijpen komen te lopen worden geïnformeerd, evenals bijvoorbeeld bedrijven. Want de gevolgen kunnen fors zijn, aldus omgevingsmanager Henk Twisk woensdag tijden een informatieochtend voor de Haagse gemeenteraad.
De leidingen gaan van de Rotterdamse haven via Vlaardingen en Midden-Delfland naar Delft. Daar, aan de rand van Tanthof, komt een pompstation om het water op druk te houden. Vervolgens gaat de leiding via de Prinses Beatrixlaan verder door Delft en Rijswijk. Bij de Middenachtenweg in Moerwijk komt hij Den Haag binnen om daarna via de Moerweg, De La Reyweg en Kempstraat naar Wijkpark Transvaal te gaan. Via de Uitenhagestraat loopt de leiding naar de Uniper-centrale aan het De Constant Rebecqueplein. Hier komt het warme water in het stadsverwarmingsnetwerk.
Het is druk in de bodem
Omdat het al druk is in de bodem, is het inpassen van de twee enorme leidingen, een flinke uitdaging. Op sommige plekken gaan wegen, straten en pleinen helemaal open omdat op die plekken niet kan wordt geboord. Daarom moeten soms ook nog flinke werkterreinen worden vrijgemaakt. Al met al moeten daarom 133 bomen worden gekapt. Daarvoor komen er wel weer 148 terug, beloofde Twisk.
Ook voor bewoners en bedrijven kan er overlast ontstaan, erkende hij. Bijvoorbeeld voor de ondernemers aan de Uitenhagestraat. Die zullen minder goed bereikbaar zijn. ‘Wij gaan ervoor zorgen dat de bedrijvigheid zoveel mogelijk kan doorgaan. Maar daar zijn wel zorgen’, erkende hij.
Plannen worden positief ontvangen
Vanwege de coronacrisis is het moeilijk om bewonersavonden te houden. Toch probeert de Gasunie zoveel mogelijk omwonenden te informeren. Twisk: ‘In het algemeen worden de plannen positief ontvangen. Er waren wat negatieve berichten in de media, maar als wij uitleggen wat we gaan doen, zoals het terugplaatsen van bomen, is er uiteindelijk veel begrip.’
Neemt niet weg dat er in de gemeenteraad van Den Haag nog wel flinke zorgen zijn. Omdat de provincie officieel over het plan gaat, moeten die worden verwoord in een officiële reactie, een ‘zienswijze’. Die kwam mede door druk uit de gemeenteraad van vooral Haagse Stadspartij en Partij voor de Dieren tot stand en wordt donderdag besproken.
Leiding biedt ook kansen
Den Haag maakt daarin duidelijk grote zorgen te hebben over de kap van de grote hoeveelheid bomen en de manier waarop het tracé door de stad wordt aangelegd. Vooral het deel van de leiding door de Kempstraat en Wijkpark Transvaal is niet ideaal, vinden de partijen. Dan is er nog die temperatuur van het water. ‘Er lopen straks leidingen door de grond met water van 120 graden. Wat heeft dat voor gevolg voor de bodemtemperatuur en daarmee voor de natuur en biodiversiteit?’, aldus Wijsmuller.
Fractieleider Arjen Kapteijns van GroenLinks protesteerde in het verleden tegen de aanleg van wat toen nog de warmterotonde heette. Volgens hem is de aanleg ervan nu een ‘gepasseerd station’ en moet Den Haag zich zoveel mogelijk inzetten voor een goede inpassing van WarmtelinQ. Verder is hij blij dat in de zienswijze ook nadrukkelijk wordt gesteld dat lokale initiatieven moeten kunnen worden aangesloten op het systeem en zelfs voorrang moeten krijgen. Verder dringt Den Haag aan op betaalbare tarieven voor de gebruikers. ‘En het project biedt zelfs ook kansen. Als we er bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat de Kempstraat en Wijkpark Transvaal straks mooier worden ingericht.’
De verwachting is dat eind dit jaar definitief wordt beslist of de aanleg van WarmtelinQ kan beginnen. De Gasunie denkt dat de aanleg van het tracé van Vlaardingen naar Den Haag zo’n anderhalf tot twee jaar gaat duren.
LEES OOK: Den Haag ‘overvallen’ door provincie bij aanleg mega-pijp voor warmte uit Rotterdam
Meer over dit onderwerp: WARMTELINQ BOMEN JORIS WIJSMULLER ROBERT BARKER ARJEN KAPTEIJNS
De geothermiecentrale van binnen. © Thierry Schut
AD 27.03.2021 De nieuwe geothermiecentrale in Den Haag, die een hele woonwijk moet verwarmen met aardwarmte, is nog steeds niet in gebruik. Volgens de initiatiefnemers heeft corona de planning vertraagd. De duurzame energie wordt nu in mei geleverd. Lokale politici maken zich ondertussen zorgen over de gevolgen van deze nieuwe energiewinning.
Eind vorig jaar kondigde de directeur van de Haagse Aardwarmte, het consortium dat de putten aan de Leyweg enkele jaren geleden overnam, nog trots aan dat de eerste 1200 huishoudens in januari dit jaar energie zouden krijgen uit heet water dat uit de diepe aardlagen naar boven wordt gepompt. Den Haag heeft hiermee de landelijke primeur. Maar inmiddels is het al bijna april, en is er nog niets geleverd
Lees ook;
Failliet
De kilometers diepe putten tegenover het Haga Ziekenhuis zijn al in 2010 geboord, maar nooit gebruikt omdat de club die het toen runde failliet ging. De aangesloten woningen worden sindsdien verwarmd met gasgestookte warmte van Eneco.
,,We hebben in december al gezegd: we pakken iets meer tijd. Vervolgens kwam corona. De gevolgen daarvan hebben ons heel erg parten gespeeld’’, vertelt een woordvoerder. ,,Het wachten is nog steeds op een cruciaal onderdeel uit Frankrijk. Alles lag daar stil. Daar kun je niet op plannen.’’ Daarnaast was er sprake van een besmetting op de bouwplaats. Hierdoor moest de hele ploeg in quarantaine. ,,Dat levert weken vertraging op.’’
Doorgespoeld
Volgende week krijgen alle bewoners een brief met uitleg én de nieuwe planning. Eerst worden half april de putten doorgespoeld. Daarna wordt gestart met proefdraaien. ,,Afhankelijk van hoe snel er opgestart wordt, gaan wij leveren. Dat zal waarschijnlijk enkele weken na het proefdraaien zijn. We zitten nu echt in de allerlaatste fase.’’
Bewoners meldden onlangs dat ze veel rook uit de centrale zagen komen. Maar volgens de woordvoerder is dat heel normaal. ,,In het ketelhuis wordt nu ook energie geproduceerd. Daar komt dus wel eens rook uit. Dat is niet gevaarlijk en ook niet schadelijk voor de gezondheid.’’
In Groningen zei de NAM destijds ook dat het risico op aardschokken zeer klein was, en kijk waar we nu staan, aldus René Oudshoorn.
Toch is raadslid René Oudshoorn (Hart voor Den Haag) er niet gerust op. Hij is bang voor aardschokken en vervuiling van het grondwater. De beantwoording van zijn vragen door het college hebben daar geen verandering in gebracht. ,,Mijn zorgen zijn niet weggenomen.’’
Volgens het Haags college is er nauwelijks risico op aardbevingen in het gebied omdat het hete water dat uit de diepe aardlagen naar boven wordt gepompt, meteen weer wordt teruggepompt. ,,Maar in Groningen zei de NAM destijds ook dat het risico op aardschokken zeer klein was, en kijk waar we nu staan. Er zijn geen betrouwbare modellen om dit te voorspellen, nergens niet. En aardbevingen als gevolg van boringen en ontrekkingen komen wél voor in Nederland.’’ Oudshoorn wil dan ook weten of er een fonds is om de eventuele schade te vergoeden.
De aardwarmte-centrale aan de Leyweg in Den Haag. © Thierry Schut
Het raadslid is ook bang voor de kwaliteit van het grondwater als er dadelijk iets mis gaat met de putten. ,,Dat is een groot risico, daar Zuid-Holland voor zijn drinkwater afhankelijk is van oppervlaktewater.’’
Volgens de woordvoerder van Haagse Aardwarmte is de kans daarop echter nihil. ,,Het is op die diepte niet mogelijk om het grondwater aan te tasten.’’ Bij andere geothermieprojecten, in Nederland en het buitenland, zijn hier nagenoeg geen problemen mee geweest. Datzelfde geldt volgens haar voor risico’s op aardschokken, vooral in deze regio. ,,Als er al trillingen zijn, voel je die niet eens. TNO heeft de bestaande vergelijkbare projecten in Nederland onderzocht en daar zijn geen trillingen gemeten’’, weet ze. Groot verschil met Groningen is dat hier niks uit de aarde wordt gehaald. ,,Het water dat we omhoog pompen, gaat ook meteen weer terug de aarde in.’’
Zo werkt geothermie. © Sybren Terpstra
De putten aan de Leyweg die het water uit de diepe aardlagen naar boven en beneden pompen. © Thierry Schut
De geothermiecentrale aan de Leyweg in Den Haag gaat duizenden huishoudens verwarmen met aardwarmte. © Thierry Schut
‘Onbegrijpelijk dat huishoudens als proefkonijnen op experimentele centrale worden aangesloten’
AD 23.12.2020 De ingebruikname van de geothermiecentrale aan de Leyweg volgende maand baart de grootste partij in Den Haag grote zorgen. Hart voor Den Haag is bang dat bewoners dadelijk in de kou komen te zitten. Ook is het bang voor de risico’s van het winnen van aardwarmte voor de stad.
Raadslid René Oudshoorn wijst erop dat Den Haag al geen beste reputatie heeft op het gebied van innovatieve warmtewinning. Zo zitten bewoners die aangesloten zijn op de zeewaterwarmtecentrale op Scheveningen en de WKO-installaties in Transvaal en Spoorwijk regelmatig in de kou.
Lees ook;
Heet water
De centrale gaat begin volgend jaar warmte leveren aan 1200 tot 1500 huishoudens. Later komen daar nog veel meer bij. Op de centrale wordt heet water uit de diepe aardlagen naar boven gepompt, om vervolgens weer terug te worden gepompt in dezelfde aardlaag. Maar Oudshoorn vertelt dat deze centrale veel debacles kent, waaronder een faillissement. De 2,5 kilometer diepe putten zijn ook nooit eerder in bedrijf geweest.
Volgens Oudshoorn hebben dit soort buizen een korte levensduur. Dit zou ook blijken uit andere aardwarmteprojecten. Als er dan gaten ontstaan, zal er chemische vloeistof in het grondwater stromen met alle gevolgen van dien, aldus het raadslid. Ook wijst hij erop dat water dat van grote diepte wordt opgehaald vaak in meer of mindere mate radioactief is. Hij wil weten of dit risico is onderzocht.
Bevingen
Hart voor Den Haag maakt zich ook zorgen over de veiligheid van de stad. ,,Zelfs de vergunningverlener (Staatstoezicht op de Mijnen, red.) waarschuwde onlangs dat geothermie niet zonder risico’s is.’’ Er is een kleine kans op bevingen. ,,Het is onbegrijpelijk, zeker gezien alle mislukte projecten die we hier al hebben gehad, dat er niet eerst op kleine schaal wordt getest maar dat gelijk grote aantallen huishoudens op een dergelijke experimentele centrale wordt aangesloten als proefkonijnen.’’
Inmiddels heeft Oudshoorn schriftelijke vragen gesteld aan het college over deze kwestie.
Zo werkt geothermie. © Sybren Terpstra
Den Haag heeft de primeur: duizenden woningen verwarmd met heet water uit de diepe aarde
AD 21.12.2020 Den Haag gaat als eerste gemeente in Nederland een hele woonwijk verwarmen met aardwarmte. De kilometers diepe putten zijn al jaren geleden geboord, maar nooit gebruikt. Daar gaat nu verandering in komen. Volgende maand krijgen 1200 huishoudens hun energie uit heet water, dat uit de diepe aardlagen naar boven wordt gepompt. ,,Dit is een historisch moment.’’
Echt spectaculair ziet het er op het eerste gezicht niet uit. De twee diepe putten, waar het bij de geothermiecentrale aan de Leyweg in Den Haag allemaal om draait, liggen namelijk onder een dikke betonnen plaat. Constructiemanager Mark Ketting wil wel laten zien wat eronder ligt. Maar ook onder de metalen deksel is niet veel te zien, behalve een kleine pomp die het water dadelijk omhoog moet pompen.
Lees ook;
Rendabel
De putten tegenover het Haga Ziekenhuis zijn al in 2010 geboord, vertelt directeur Jan Willem Rösingh van de Haagse Aardwarmte. Het doel was om 4000 woningen aan te sluiten op deze putten. Maar door de economische crisis werden er uiteindelijk maar 600 huizen aangesloten op de centrale, veel te weinig om het rendabel te maken. Het initiatief ging twee jaar later dan ook failliet. ,,Dat was een enorme domper voor de energieplannen van deze stad’’, weet Rösingh. De aangesloten woningen werden daarna ook niet verwarmd met aardwarmte, maar kregen gewone gasgestookte warmte van Eneco.
Buiten het markante gebouw aan de Leyweg staat de ‘gasscheider’. Hiermee wordt het heel klein beetje gas dat in het water zit eruit gehaald. © Thierry Schut
Haagse Aardwarmte, een consortium van Hydreco Geomec, Energiefonds Den Haag en Perpetuum Energy Partners, besloot de putten vier jaar geleden over te nemen. Maar omdat de putten al die tijd hadden stilgestaan, moesten ze eerst worden schoongespoeld. Dat is inmiddels gebeurd. De komende tijd worden er nog een paar testen mee gedaan, maar daarna kan het water (rond de 80 graden Celsius) meteen worden gebruikt om de op het warmtenet aangesloten huizen in de buurt te verwarmen.
Uniek
,,Dit wordt het eerste project in Nederland waar op deze schaal geothermie wordt gebruikt. Dit is uniek’’, zegt Rösingh trots. Er zijn meerdere plekken waar aardwarmte al langer wordt gebruikt, maar dan voornamelijk voor het verwarmen van kassen. Vooral tuinders in het Westland hebben daar al jarenlange ervaring mee. Op dit moment zijn er zo’n 23 projecten operationeel, vertelt Rosing. ,,En de meesten zitten in deze regio.’’ Dat komt omdat de bodem in Den Haag en omgeving zeer geschikt is voor de winning van aardwarmte.
Dat nu alleen woningen hiermee worden verwarmd, is best bijzonder. Want in tegenstelling tot de glastuinbouw, die het hele jaar door warmte nodig heeft, hebben woningen vooral warmte nodig in de winter. Om dat ‘gat’ op te vangen, gaat het consortium de opgewekte warmte in de zomer proberen om te zetten in elektriciteit.
Rösingh en Ketting inspecteren in de geothermiecentrale de installatie voor de aardwarmte. © Thierry Schut
Het hete water uit de diepe aardlaag zal in eerste instantie alleen gebruikt worden voor 1200 tot 1500 huishoudens. Op termijn worden dat er 3000 tot 3500. ,,We kunnen zelfs naar 4000 tot 5000 woningen toe.’’ Haagse Aardwarmte heeft ook toestemming gekregen om op andere plekken soortgelijke geothermiecentrales te ontwikkelen. Aardwarmte heeft namelijk de toekomst, denken de initiatiefnemers. Het is een perfect alternatief voor gas, waar Nederland van af wil.
De buurt zal vrijwel niks merken van de transitie naar duurzame energie, belooft Rösingh. En als er iets mis gaat, zoals nu geregeld met het collectief warmtenet in Transvaal? ,,Dan gaat de bestaande ketel, die op gas werkt, gewoon weer aan’’, legt hij uit.
Bevingen
Ook voor bevingen hoeven de bewoners niet bang te zijn, verzekert de directeur. ,,Het is namelijk een gesloten systeem. Al het water dat we omhoog pompen, wordt in dezelfde laag teruggepompt. Er is nagenoeg geen kans op bevingen.’’ Daar is ook uitgebreid onderzoek naar gedaan, vertelt hij.
Wethouder Liesbeth van Tongeren is blij dat er eindelijk gestart kan worden met aardwarmte in haar stad. Den Haag kan volgens haar hét centrum van geothermie in Europa worden. Niet alleen het kennisinstituut is in deze regio gevestigd, maar ook is de gemeente er in geslaagd de internationale koepel voor geothermie naar Den Haag te halen. ,,We hebben hier dus alles.’’
Zo werkt geothermie. © AD/Sybren Terpstra
Het zal ook niet bij dit ene project blijven, weet Van Tongeren. Het consortium heeft namelijk ook toestemming gekregen om te kijken of ook elders in Den Haag aardwarmte kan worden gewonnen. Bij de Constant Rebecquecentrale mogen zelfs al putten worden geslagen. Daar is ook subsidie van het rijk voor.
De Haagse regio heeft volgens de wethouder het geluk dat de bodem erg geschikt is voor geothermie. Toch zal daar niet overal in de stad gebruik van worden gemaakt. Soms omdat het niet kan, of omdat bewoners kiezen voor een andere duurzame energiebron, zoals volledig elektrisch of warmte koude opslag. ,,Er zijn veel verschillende manieren waarop mensen aan de slag kunnen gaan. Maar er is altijd een oplossing.’’
Een strop van vele miljoenen
Zou het? Echt? Wordt er in Den Haag Zuidwest straks werkelijk vanuit tweeduizend meter diepte aardwarmte opgepompt om duizenden Haagse woningen te gaan verwarmen?
Vergeef de cynicus zijn argwaan. In 2012 werd de aardwarmtecentrale aan de Leyweg al groots geopend door kroonprins Willem Alexander in aanwezigheid van 175 genodigden. Wat niemand erbij zei, was dat het ding het helemaal niet deed. En ook helemaal niet zou gaan doen.
Met dank aan de financiële crisis waren er op dat moment nauwelijks huizen om de Haagse aardwarmte op aan te sluiten. En alsof dat nog niet erg genoeg was, deed de lokale geothermiebron het door technische problemen ook niet.
Boorputten
Het leidde een jaar later tot het faillissement van de aardwarmtecentrale in Zuidwest. De gemeente Den Haag en drie lokale woningbouwcorporaties raakten meer dan 10 miljoen euro kwijt aan het prestigeproject dat bij elkaar ruim 20 miljoen euro had gekost. Daarna stak den Haag nog eens anderhalf miljoen in de afhandeling van het faillissement.
Zeven jaar later lijkt de doorstart dan toch te lukken. De nieuwe partijen profiteren van de bestaande boorputten en enkele duurzaamheidssubsidies. Om rendabel te kunnen draaien hadden ze anders dubbel zo veel woningen moeten aansluiten.
Islam Democraten: “Geen leiding met restwarmte door Moerwijk, Transvaal, Rustenburg en Oostbroek”
Den HaagFM 03.11.2020 Als het aan de eenmansfractie van Islam Democraten (ID) ligt komen er geen leidingen met restwarmte door Moerwijk, Transvaal, Rustenburg en Oostbroek. ID-fractievoorzitter Tahsin Çetinkaya zegt zich zorgen te maken over de gevolgen van leidingen door deze wijken. ID vraagt het stadsbestuur af te zien van de huidige plannen voor ‘Leiding door het midden‘ waarbij restwarmte uit de Rotterdamse Botlek via de Haagse wijken naar de stad komt.
“Het is onbegrijpelijk dat het college niet eerder met bewoners heeft gesproken over zo een ingrijpend besluit. Dit gaat grote gevolgen hebben voor de wijken die al zo onder druk staan. Kwetsbare wijken worden opgeofferd voor Eneco en de industrie in de Rotterdamse haven. Wij willen dat het college naar een alternatieve route kijkt maar het liefst zouden we zien dat de plannen helemaal van tafel gaan.” Daarbij kondigt de fractievoorzitter aan om met bewoners in actie te willen komen wanneer het stadsbestuur de plannen doorzet.
Het college heeft besloten dat straks een leiding met dikke buizen kokend water uit de Botleg midden door Transvaal en Moerwijk gaat lopen. Bewoners zijn op geen enkele manier betrokken en worden nu zogenaamd geïnformeerd door @GroenLiesbeth. Schandalig!
Gemeente Den Haag
@GemeenteDenHaag
In Zuid-Holland zijn er plannen voor de aanleg van een hoofdtransportleiding voor warmte: WarmtelinQ. Op 3 november van 19.00 tot 20.00 uur is er een online bijeenkomst over de warmtetransportleiding van Rotterdam naar Den Haag. Meer weten?
https://duurzamestad.denhaag.nl/nieuws/informatieavond-over-warmtetransportleiding/…
4:21 p.m. · 2 nov. 2020 8 Andere Tweets van Abdoel Haryouli bekijken
Çetinkaya wordt gesteund door Abdoel Haryouli van DENK Den Haag. ” Het is onbegrijpelijk dat het college zo een ingrijpend besluit met grote gevolgen neemt zonder bewoners erbij te betrekken. Die zitten helemaal niet te wachten op de overlast en verkeerschaos die dit met zich mee gaat brengen. Ik hou me hart ook vast voor wat er gebeurt als zo een leiding met kokend water springt. Dit toont helaas weer aan dat dit stadsbestuur weinig oog heeft voor de kwetsbare wijken en alleen bezig lijkt met de eigen politieke plannetjes.”
VVD en CDA willen andere verdeling van Enecogeld: ‘Isoleren, isoleren, isoleren’
Den HaagFM 23.10.2020 Chris van den Helm, VVD, trekt aan de bel over de verdeling van het geld dat te verdelen is na het verkopen van de Eneco-aandelen. Volgens hem slaat wethouder Liesbeth van Tongeren met haar huidige plan de plank mis. ‘Met grote stappen snel thuis is niet altijd handig’, aldus Van der Helm.
De stad heeft begin dit jaar de aandelen in Eneco verkocht, met een opbrengst van 675 miljoen euro.Dat geld wordt verdeeld onder alle portefeuilles. Zo krijgt de portefeuilles duurzaamheid 180 miljoen euro te besteden. ‘De Haagse VVD vindt dat prima’, benadrukt Van der Helm, die zich vooral zorgen maakt over hoe die miljoenen worden verdeeld.
‘Van die 180 miljoen, daarvan geeft de wethouder 50 miljoen uit aan het gasloos maken van woningen. Het doel is om minder CO2 in de lucht te krijgen, maar dat kan op meerdere manieren. Als je inzet op het isoleren van woningen, dan levert het de inwoners ook wat op’, vertelt Van der Helm, namelijk: meer woongenot en een lagere energierekening.
Warmtenet
Veel inwoners van de stad hebben vragen over duurzaamheid, merkt het VVD-raadslid. ‘De nummer-1-vraag is altijd: “wat gaat het mij kosten?”. Goede isolatie levert veel besparing op, en van gas afhaken is heel moeilijk. Andere gemeenten lukt dat niet zo goed.’ Eind november worden de plannen van de Haagse VVD, die op dit gebied samenwerkt met het CDA, besproken in de gemeenteraad. ‘Isoleren, isoleren, isoleren’, vat Van der Helm zijn plan nog eens samen. ‘Met grote stappen snel thuis hoeft niet altijd handig te zijn.’
Ook een eventuele aansluiting op een warmtenet heeft volgens Van der Helm geen zin. ‘Je hebt dan maar één aanbieder. In sommige wijken zien we dat mensen veel te veel betalen, omdat ze niet kunnen kiezen. Mensen zetten daar in de winter hun verwarming uit, anders kunnen ze het niet betalen.’
Aardwarmtecentrale aan Leyweg nog steeds niet operationeel
NU 23.10.2020 Naast het Haga ziekenhuis aan de Leyweg in Den Haag staat al een aantal jaar een vreemd bouwwerk. Het rode ‘huis’ is onder meer een aardwarmtecentrale, die 4.000 woningen in Den Haag zou gaan verwarmen. Het is in 2012 feestelijk geopend door koning Willem-Alexander, maar nog altijd krijgt geen enkel huis in Den Haag warm water uit aardwarmte.
Toen de centrale net gebouwd was ging Aardwarmte Den Haag failliet waardoor er jaren niks is gebeurd. Daar zou, twee jaar geleden, verandering in komen. Het bedrijf Haagse Aardwarmte Leyweg (HAL) heeft de twee aardwarmteputten overgenomen en de centrale zou in de zomer van 2018 draaien.
Afgelopen week kwam ineens het nieuws naar buiten dat de aardwarmtecentrale eind dit jaar volledig gaat draaien. Maar wat is er dan sinds de zomer van 2018 gebeurd?
De aardwarmtecentrale is volgens een woordvoerder van de gemeente nog steeds niet operationeel geweest. Vanuit de centrale wordt wel warm water geleverd, maar dat wordt nog altijd met gas verwarmd. Vanaf eind dit jaar begint de winning van warm water uit aardwarmte.
Maar wat er in de tussentijd is gebeurd, weet de gemeente niet.
Ambitieuze plannen
“In 2016 hebben we de aardwarmtebronnen overgenomen met ambitieuze plannen om de putten onder andere te onderzoeken, schoon te maken en natuurlijk te gebruiken. De planning was toen ook om in 2018 in productie te gaan”, aldus een woordvoerder van Haagse Aardwarmte BV.
Maar de weg naar het opstarten bleek nogal wat obstakels te hebben. “Door tal van oorzaken: regels, procedures, vergunningen, een pandemie en levertijden, te veel om hier op te noemen, is er dus vertraging opgetreden.”
In de afgelopen vier jaar hebben ze niet stilgezeten. De putten zijn schoongemaakt en goedgekeurd, verstoppingen zijn opgelost en uiteindelijk is nu écht alles perfect waardoor de aardwarmtebron eind dit jaar aan kan.
Lees meer over: Den Haag
Er gaat eindelijk iets gebeuren in dat bijzondere bouwwerk aan de Leyweg
IdB 22.10.2020 Naast ziekenhuis Leyweg staat al een aantal jaar een vreemd bouwwerk. Dat rode ‘huis’ is onder andere∗ een aardwarmtecentrale, die 4000 woningen in Den Haag zou gaan verwarmen. Het is in 2012 heel feestelijk geopend door koning Willem-Alexander, maar nog altijd krijgt geen enkel huis in Den Haag warm water uit aardwarmte, wat is daar de afgelopen jaren dan gebeurd?
Toen de centrale net gebouwd was ging ‘Aardwarmte Den Haag’ failliet (2013) en dus gebeurde er jaren niks. Daar zou, twee jaar geleden, verandering in komen. Het bedrijf ‘Haagse Aardwarmte Leyweg (HAL)’ heeft de twee aardwarmteputten overgenomen en de centrale zou in de zomer van 2018 draaien.
En nu
Afgelopen week kwam ineens het nieuws naar buiten dat de aardwarmtecentrale eind dit jaar volledig gaat draaien. Maar wat is er sinds de zomer van 2018 gebeurd?
Volgens een woordvoerder van de gemeente is de aardwarmtecentrale nog steeds niet operationeel geweest. Vanuit de centrale wordt wel warm water geleverd, maar dat wordt nog altijd met gas verwarmd. Vanaf eind dit jaar begint de winning van warm water uit aardwarmte.
Maar wat er in de tussentijd is gebeurd, weet de gemeente niet. Dus wij hebben contact opgenomen met ‘Haagse Aardwarmte Leyweg’.
Ambitieuze plannen
“In 2016 hebben we de aardwarmtebronnen overgenomen met ambitieuze plannen om de putten onder andere te onderzoeken, schoon te maken en natuurlijk te gebruiken. De planning was toen ook om in 2018 in productie te gaan”, aldus een woordvoerder van Haagse Aardwarmte BV.
Maar de weg naar het opstarten bleek nogal wat obstakels te hebben. “Door tal van oorzaken: regels, procedures, vergunningen, een pandemie en levertijden, te veel om hier op te noemen, is er dus vertraging opgetreden.”
In de afgelopen vier jaar hebben ze niet stilgezeten. De putten zijn schoongemaakt en goedgekeurd, verstopping zijn opgelost en uiteindelijk is nu écht alles perfect waardoor de aardwarmtebron eind dit jaar aan kan.
Wat is aardwarmte?
Even in het kort wat aardwarmte is, niet te verwarren met aardgas. Aardwarmte is warmte die in de aarde ligt opgeslagen. In het midden van de aarde is de temperatuur meer dan 5000 graden Celsius en hoe dichter je naar de aardkorst gaat, hoe minder warm het wordt. Als je in Nederland gaat boren, wordt de temperatuur elke 100 meter drie graden warmer.
En hoe werkt dat? Er wordt water van 70 graden of meer opgepompt. De warmte in dit water kan weer worden gebruikt voor de verwarming van woningen. Om dit water te bereiken moet er wel diep worden geboord, zo’n 2 tot 3 kilometer.
Naast de warmte kan ook het gas dat in het water zit gebruikt worden. Wanneer het water afgekoeld is, wordt het weer in de bodem gestopt. Het fijne is dat aardwarmte altijd beschikbaar is en niet opraakt en door gebruik van aardwarmte komt er jaarlijks zo’n 5000 ton CO2 minder in de lucht.
∗Het is ook het ketelhuis van Eneco.
Lees hier meer over de centrale:
Wat is dat vreemde bouwwerk naast Haga ziekenhuis Leyweg? IdB 25 maart 2018
Jan de Wandelaar in het Den Haag van Morgen 