Ze leken dood en begraven, maar plots komt er schot in deze bouwplannen
Opeens gaat het hard. Na maanden en soms zelfs jaren van stilstand komt er schot in Haagse bouwplannen die dood en begraven leken. Als alles goed gaat wordt nog dit jaar begonnen met de bouw van een nieuw complex met bijna vierhonderd woningen en een stadshal op het Koningin Julianaplein bij Den Haag Centraal.
Al bijna twintig jaar wordt er gesproken over een nieuw groot gebouw op het plein voor het centraal station. Sinds 2002 zijn diverse plannen ontwikkeld. Zo ontwerpt de bekende Nederlandse architect Rem Koolhaas een complex in de vorm van een M. Maar dat komt ondanks verwoede pogingen van toenmalig wethouder Marnix Norder nooit van de grond, mede vanwege de kredietcrisis.
Impressie van de 185-meter hoge torens naast Den Haag Centraal | Afbeelding: gemeente Den Haag
Wethouder Van Asten wil bouw mega-torens naast Centraal Station uit het slop trekken
De Haagse wethouder Robert van Asten wil uiteindelijk toch weer proberen om de bouw van twee enorme mega-torens vlak naast Centraal Station nieuw leven in te blazen. Hij vraagt de gemeenteraad in te stemmen met het oorspronkelijke plan, zodat ze weer 185 meter hoog mogen worden. Volgens Van Asten kent dat voorstel veel voordelen: er komen 1200 woningen bij, waarvan dertig procent sociaal, er is ruimte voor nieuwe bedrijvigheid en een stalling voor 2500 fietsen. ‘Dit levert een positieve bijdrage aan dit deel van de stad.’
Toch torens met 1200 woningen naast Den Haag Centraal
Kortom, de gemeente Den Haag komt dan toch maar terug met een plan om twee 180 meter hoge woontorens neer te zetten naast Den Haag Centraal. Eerder werd een plan hiervoor weggestemd vanwege de hoogte van de torens, waarna de bouwer de stekker uit het project trok. Na wat politieke discussies ligt er nu toch weer een plan voor torens van 180 meter, die bij elkaar goed zijn voor zo’n 1200 woningen. Omwonenden zijn niet blij, want ze waren juist zo opgelucht dat de torens van de baan leken.
Het plan om de hoge torens te bouwen op de Bellevue-locatie, is er al jaren. Alleen werd er in 2021 een streep doorheen gezet door de gemeenteraad. Bewoners verzetten zich tegen de hoogte van de gebouwen, en de gemeenteraad besloot dat de torens slechts 160 meter hoog mochten worden. Volgens de bouwers was die hoogte financieel niet rendabel, onder meer doordat een flink deel van de 1200 appartementen sociale huur moet worden.
De bouwers trokken zich terug met als gevolg dat de komst van 1200 woningen niet door zou gaan. Haagse politici krabden zich achter de oren, want de woningnood is en blijft groot. Meerdere partijen kregen spijt en wilden toch graag dat er duizenden woningen zouden komen naast Den Haag CS. Een meerderheid riep het stadsbestuur op om opnieuw met een plan te komen, maar dat nu wel in goed overleg met de buurt te doen.
Omwonenden ‘ontzettend teleurgesteld’
Er is een nieuw plan naar de raad gestuurd. De torens moeten ‘gewoon’ weer 180 meter hoog worden. Wel zegt het stadsbestuur toe uitvoerig met omwonenden in gesprek te gaan. Een deel van die bewoners voelt zich echter in de hemd gezet door het nieuwe plan van het stadsbestuur. Er is in de afgelopen maanden ook niet met hen gesproken, blijkt uit antwoorden op vragen van raadslid Robert Barker (Partij voor de Dieren). Hij stelde meerdere vragen over het toch inzetten op torens van 180 meter hoog.
‘Wij zijn ontzettend teleurgesteld’, reageert Jeroen Oosterwal van bewonersvereniging ‘Bewoners rond het Plein’. Samen met nog zeven bewonersverenigingen maakte hij met succes bezwaar tegen de hoogte van de torens. Dat de raad nu toch wel weer kiest voor 180 meter, in plaats van 160, noemt hij ‘frustrerend’. ‘We vinden de raad hierdoor onbetrouwbaar. Het eerdere besluit is terzijde gelegd en we beginnen gewoon weer opnieuw.’
‘Meedenken over kleur van de steentjes’
Oosterwal heeft dan ook geen vertrouwen in het toegezegde participatietraject. ‘Dan mogen we waarschijnlijk meedenken over de kleur van de steentjes, niet meer over de hoogte.’ De bewonersverenigingen zouden liever inzicht krijgen in de businesscase van de bouwer, zodat ze kunnen controleren of lagere torens daadwerkelijk niet rendabel zijn.
Binnenkort komen de bewonersverenigingen bij elkaar om zich te beraden en te kijken welke stappen ze gaan nemen. ‘We voelen ons in ieder geval op z’n plat Haags gezegd gewoon genaaid’, sluit Oosterwal af. In mei zal de gemeenteraad het ‘nieuwe’ plan van het college bespreken.
Extra miljoenen voor KJ-torens Dat de woontorens op het Koningin Julianaplein niet op tijd klaar zouden zijn, mocht misschien wel verwacht worden. Niet alleen probeert Den Haag het stationsplein al een jaar of twintig – tot nu toe tevergeefs – te bebouwen, ook moest de ontwikkelaar de woontorencombinatie gaan neerzetten op een nog aan te leggen ondergrondse fietsenstalling.
De geplande start van de bouw in 2018 werd daarom niet gehaald. Maar ook daarna bleef het stil op het met bouwschuttingen omgeven plein: zo kon Synchroon/ Amvest maar geen aannemer vinden die het karwei voor een schappelijke prijs wilde klaren. Dat lukte pas nadat de gemeente de ontwikkelaar voor twee miljoen euro tegemoet gekomen was.
Toch gebeurde er nog altijd niks: 2021 en 2022 gingen voorbij zonder activiteit naast station Den Haag Centraal. Wat bleek: mede door de oorlog stegen de bouwkosten én de onzekerheid zo dat de ontwikkelaar geen sluitende afspraak kon maken met de aannemer.
Vorige maand hakte wethouder Van Astende knoop door. Den Haag geeft drie miljoen euro aan Synchroon/Amvest, dat ook zelf zo’n extra bedrag in het project investeert. De kritische gemeenteraad zal niet blij zijn, maar zo kan de bouw van de woontorens met vierhonderd appartementen, winkels en een stadshal eind dit jaar alsnog beginnen.
Woontorens van Haagse recordhoogte mogen weer Ze steken op papier nogal hoog boven de andere gebouwen uit: de twee wolkenkrabbers van Bellevue die op de hoek van de Rijnstraat met de Bezuidenhoutseweg zouden moeten verrijzen. Naast het Koningin Julianaplein hadden ontwikkelaar Patrizia en corporatie Staedion hun zinnen gezet op de bouw van 1200 appartementen en 28.000 vierkante meter kantoorruimte in twee torens met een Haagse recordhoogte van 185 meter elk.
Maar ook hier lag de politiek dwars. In oktober 2021 ging een ruime meerderheid van de gemeenteraad mee met de bezwaren van omwonenden die bang waren dat de hoge torens zonlicht zouden weghalen en windhinder zouden geven. De woontorens mochten maximaal nog maar 160 meter de lucht in. Twee maanden later stapten Patrizia en Staedion uit het project. Met zulke gekortwiekte torens kan het plan financieel niet uitkomen, verklaarden ze.
Inmiddels zijn we een stadsbestuur verder. En dat wil toch echt graag bouwen op de Bellevue-locatie. Vandaar dat het in december tot ergernis van bewoners een meerderheidsvoorstel van Hart voor Den Haag omarmde om het bouwplan met de originele bouwhoogten weer van stal te halen. De bouw van Bellevue komt weer in zicht.
De Vredestoren kwam er nooit. het M-gebouw van wethouder Marnix Norder evenmin. Soms lijkt er wel een vloek te rusten op de plannen voor nieuwbouw op het winderige Koningin Julianaplein naast CS.
Posthoorn 30.09.2020
Naast station Den Haag centraal komen twee torens van zo’n 180 meter hoog waar ruimte is voor kantoren en woningen. De wolkenkrabbers worden gebouwd naast de Hoftoren, op de plek waar nu onder meer het hoofdgebouw van woningcorporatie Staedion en een kantoor van Rabobank staan, meldt Den Haag FM.
In totaal gaat om 28.000 vierkante meter aan kantoorruimte en 1.200 appartementen, waaronder sociale en betaalbare huurwoningen.
Telegraaf 03.11.2020
AD 17.09.2020
Ruzie
Het stadsbestuur van Den Haag zit woningcorporaties dwars bij het realiseren van nieuwe goedkope huurwoningen. Dat zegt corporatie Arcade Wonen, nadat directeur Lemson vorige week uit het AD moest vernemen dat ze kan fluiten naar 51 nieuwbouwwoningen in een woontoren naast het Centraal Station.
Lemson haalt vandaag telefonisch verhaal bij wethouder Balster. ,,We hebben ook zijn collega Revis (die gisteren afscheid nam, red.) om opheldering gevraagd, maar die liet niets van zich horen nadat wij door dit bericht overvallen werden”, vertelt woordvoerder Femke van Veen in een toelichting op een boze brief van de corporatie aan het stadsbestuur.
Posthoorn 04.11.2020
Extra kosten
Maar vorige week gaven wethouders Revis (stadsontwikkeling) en Balster (wonen) de bouwers totaal onverwacht toestemming om de sociale huurwoningen niet aan een corporatie, maar aan een private belegger te verkopen. De gemeente doet dit, omdat ze extra kosten moet maken tijdens de bouw, onder meer doordat de gloednieuwe ondergrondse fietsenstalling bij het station een nieuwe ingang moet krijgen omdat anders niet veilig gebouwd kan worden.
Daar laat Arcade Wonen het niet bij zitten. ,,Wij moeten sociale woningen bouwen, maken harde prestatieafspraken over het aantal, en dan wordt zo in één klap, zonder ons iets te zeggen, van 50 woningen gezegd: deze niet”, zegt Van Veen. Arcade wil de appartementen, ook al zijn ze nog niet gebouwd, terugkrijgen. ,,Wij hebben onze handtekening gezet, er is een aanbestedingsprocedure doorlopen, en dankzij onze inzet voor sociale huurwoningen is de projectontwikkelaar als winnaar uit de bus gekomen. Dan hebben wij op grond van dat contract toch ook recht op de woningen?”
Telegraaf 09.10.2020
Extra miljoen
Vorig jaar bleken corporatiewoningen in het nieuwbouwproject Sonate van VolkerWessels achter het nieuwe cultuurpaleis Amare plotseling te duur om te realiseren. Aan de Grotiusplaats stak de gemeente een extra miljoen euro in twee woontorens om ervoor te zorgen dat zeker een kwart van de appartementen goedkoop zouden worden. Ook dat bleek niet haalbaar. Ondanks het extra geld bleef het percentage woningbouw in de torens ruim onder de twintig procent.
Telegraaf 03.09.2020
Het Bellevue-plan is nog pril maar daarom niet minder groots. Belegger Patrizia wil op vier percelen in het gebied tussen de Rijnstraat, op de hoeklocatie Koningin Julianaplein 2, Bezuidenhoutseweg 1-5 en Oranjebuitensingel 6-13 naast de Hoftoren, een joekel van een gebouw neerzetten.
PH 09.09.2020
Als de dromen van de belegger uitkomen staat er op deze nu nogal desolate plek over een paar jaar een hotel met 180 kamers (eerste vijf verdiepingen) met daarboven 320 appartementen. Met een gewenste hoogte van 180 meter doet de Bellevue Tower ook een gooi naar de titel van hoogste gebouw van Den Haag.
Luxe is het project ook. Op een hoogte van 70 meter wil de projectontwikkelaar een zwembad, een ‘welness- en fitness centre’, een horecagelegenheid en binnentuin.
Sloop
De bouw start pas in 2023, maar voor het zover is moet er dus flink wat afgebroken worden. Zo verdwijnt een heel rijtje gebouwen vanaf de Spar supermarkt recht voor CS tot en met de Prinsessegracht. Maar daar zit dus óók een bijzonder monument.
Gemeentelijk monument
Aan Bezuidenhoutseweg 3 zit een monumentale gevel van vier verdiepingen hoog vol engeltjes, bloemen en krullen. Prachtig mooi, alleen de deur vinden we er niet zo bij passen. Op de site Monumentenzorgdenhaag.nl lezen we dat het om een natuurstenen gevel in neorenaissancestijl gaat, gebouwd in 1907. ‘De gevel is van algemeen belang voor de gemeente ‘s-Gravenhage wegens zijn schoonheid en architectuurhistorische waarde als zeldzaam voorbeeld van op de 16de eeuwse Loire-renaissance geënte architectuur en als een der weinige van de architect Van Liefland bewaard gebleven bouwwerken.’
Afbreken
Maar wat gebeurt er met deze bijzondere gevel nu het hele blok wordt gesloopt? We bellen de gemeente. “Ten eerste wil ik benadrukken dat het gaat om een gemeentelijk monument”, vertelt een woordvoerder. “Het klopt dat er alleen nog een gevel staat en dat deze behouden moet blijven. De gevel moet terugkomen op ongeveer dezelfde plek. De gemeente ziet toe op de naleving van de voorwaarden voordat de plannen goedgekeurd kunnen worden.”
…en weer opbouwen
Dat is duidelijk. De pui verdwijnt gelukkig niet in de prullenbak. Maar laten ze ‘m dan gewoon staan? “Nee”, is het antwoord van de mensen achter het Bellevue project. “De hele hoek wordt gesloopt. Dus ook de Rabobank, Spar etcetera. Alleen met de pui doen we erg voorzichtig en het komt later ergens terug. De witte gevel blijft behouden, maar we weten nog niet waar deze terugkeert. Dat is aan de architect.
Die werkt veel met glas, maar wees niet bang dat een glazen gebouw wordt met een opvallend klein wit geveltje. Hij laat zich inspireren door de gevel en de buurt waardoor de onderste lagen van de torens aandoen als ‘het ritme van de straat’. Het pareltje komt terug, hoe dan ook.”
OmroepWest 04.11.2020 Het stadsbestuur van Den Haag wil in de toekomst meer openheid gaan bieden over grote bouwprojecten. ‘Je merkt als je daarover praat in de gemeenteraad dat er iets hangt, er heerst ongemak’, aldus de nieuwe wethouder Anne Mulder (VVD, stadsontwikkeling). ‘We moeten daarom lessen leren uit beeldbepalende projecten. Daar ben ik nu mee bezig.’ Zijn streven is meer ‘transparantie’ te gaan bieden.
Vrijwel alle partijen verklaarden ontevreden te zijn hoe dat project verloopt. Recent bleek dat dat sociale woningbouw in het complex niet wordt gerealiseerd door woningbouwcorporatie Arcade, zoals steeds de bedoeling was. De 51 woningen komen nu in handen van een investeerder, die ze na twintig jaar weer mag verkopen. Dit tot grote onvrede van Arcade, die nooit officieel op de hoogte werd gesteld door dat besluit, maar het via de media moest vernemen.
Kritiekpunt
Een ander kritiekpunt van de raad was dat Revis over het veranderen van de eigenaar van de sociale woningen vanaf december 2019 in gesprek was met de ontwikkelaar van de torens, maar dat de raad hierover pas recent op de hoogte werd gesteld.
Bovendien blijkt dat de bouw van die torens grote gevolgen kan hebben voor de fietsenstalling onder het plein bij het station. In het kersverse dak moet een gat worden gehakt om ervoor te zorgen dat de fietsers er tijdens de bouw gebruik van kunnen blijven maken. Of de stalling – die in april werd geopend – moet mogelijk tijdelijk dicht.
Niet vrolijk
Het stemde de politiek allemaal niet vrolijk, dinsdagavond. ‘Het college moet stoppen met schimmige deals’, aldus Robert Barker van de Partij voor de Dieren. ‘Het is stuitend dat de afspraken met Arcade niet worden nagekomen.’ William de Blok van Hart voor Den Haag sloot zich daarbij aan. ‘Dit is een complex project. Dat kan uit de hand lopen. Maar bij dit college is dit soort dingen structureel.’
Alleen de VVD wilde liever niet te veel terugkijken. ‘Het belangrijkste is dat hier wordt gebouwd, want een braakliggend stuk grond maakt Den Haag niet mooier’, aldus raadslid Det Regts.
Muurschildering
Raadslid Peter Bos van de Haagse Stadspartij herinnerde eraan dat er al eerder in dit project belangrijke concessies waren gedaan. Er komt geen tunnel vanuit de fietsenstalling rechtstreeks naar de stationshal. Hij stelde voor om als blijvende herinnering aan die omissie een grote muurschildering in de kelder te maken op de plek waar de ingang van die tunnel zou moeten komen.
Zijn collega Pieter Grinwis (ChristenUnie/SGP) opperde daarop dat het goed zou zijn als Revis zelf als ‘vorm van contemplatie en reflectie’ als schilder aan de slag zou gaan op deze ‘klaagmuur’. ‘En het is natuurlijk treurig dat hier hierover niet meer met de vooral verantwoordelijke Revis kunnen praten, aldus Grinwis. ‘Ik had hem graag pastoraal toegesproken.’
Oogkleppen
Wethouder Mulder zei zelf ook ‘een beetje ongemak’ te voelen bij hoe dit project was verlopen. Toch vindt ook hij dat er nu wel moet worden doorgegaan op de ingeslagen koers. ‘Niet omdat we oogkleppen ophebben, maar het is wel een braakliggend terrein, een windgat én de entree naar de stad.’ Mulder: ‘Op een gegeven moment maak je dan een deal. Dan doe je het zoals het kan en niet zoals het moet.’
Volgens hem had zijn voorganger de raad niet eerder geïnformeerd over het buitensluiten van Arcade omdat die in de tussentijd nog bezig was om op de ontwikkelaar ‘te drukken’ zodat die toch de corporatie de woningen zou gunnen. In de zomer van dit jaar bleek dat niet te gaan gebeuren en meldde hij het wel.
De wethouder beloofde ook de banden met Arcade te gaan herstellen en een meer gedetailleerde reconstructie aan de raad te sturen. En dat kunstwerk in de kelder? Ook op dat punt toonde hij zich toegeeflijk. ‘Dat is misschien wel goed. Om ons te herinneren aan wat er niet is gekomen.’
OmroepWest 03.11.2020 De gemeente Den Haag en de Westlandse woningbouwcorporatie Arcade zijn weer ‘on speaking terms’ na een gesprek tussen wethouder Martijn Balster en de top van de verhuurder. ‘De kou is uit de lucht en we willen ook graag in Den Haag blijven bouwen’, aldus een woordvoerder van de corporatie. Maar de Haagse politiek wil meer opheldering over de bouw van een groot nieuw complex op het Koningin Julianaplein, waarbij Arcade buitenspel werd gezet.
Maar toenmalig wethouder Boudewijn Revis (VVD, stadsontwikkeling) meldde begin september aan de gemeenteraad dat ook dit project moeilijk tot stand komt. Dit onder meer omdat de bouwkosten inmiddels flink waren gestegen. Daarom waren ‘aanvullende afspraken’ nodig om de bouw ‘vlot te trekken’. Revis zei toen: ‘Daarmee kan dit gebied over enkele jaren weer gaan functioneren als een mooie entree van de stad.’
Commerciële ontwikkelaar
Eén van die afspraken was dat niet langer Arcade 51 sociale huurwoningen in het complex gaat bouwen, maar een commerciële ontwikkelaar. Die krijgt ook het recht om ze na twintig jaar te verkopen. De ontwikkelaar van de torens betaalt daarvoor wel 510.000 euro aan de gemeente om het mogelijk te maken dat elders in Den Haag sociale woningen worden gebouwd.
Acade was onaangenaam getroffen door die mededeling, schreef directeur René Lemson in een brief aan het college van burgemeester en wethouder en de gemeenteraad. De gang van zaken wekte ‘op z’n mist irritatie’ op, stelt hij.
Lang
Reden daarvoor is, zegt Arcade, dat er al lang met de ontwikkelaar werd gesproken over het opnemen van de sociale woningen in het project. De corporatie zou die afnemen voor 180.000 euro per stuk. Maar in 2019 werd duidelijk dat de ontwikkelaar de woningen aan een belegger kon verkopen voor 250.000 euro per stuk.
Die kon daarvoor meer betalen omdat de woningen na twintig jaar zouden worden verkocht. Ook is het idee dat die commerciële partij ze ook voor meer geld verhuurt dan Arcade van plan was. De woordvoerder van Arcade: ‘De gemeente heeft er dan geen zicht op dat de woningen verhuurd worden aan de juiste doelgroep. Dit is geen wenselijke situatie.’
Het besluit dat de gemeente akkoord was met de verkoop aan de commerciële partij werd nooit officieel meegedeeld. De corporatie moest het via de media vernemen. ‘Een zeer vreemde wijze van handelen’, oordeelde Arcade.
Lemson liet zelfs in zijn brief doorschemeren als gevolg hiervan te twijfelen aan verdere samenwerking met Den Haag. ‘Wij vragen ons af of het maken van prestatieafspraken voor komend jaar in Den Haag überhaupt zin heeft, als de gemeente sociale huurwoningen van een toegelaten instelling wegtrekt en deze aan de hoogte bieder gunt.’
Gemeente betreurt gang van zaken
De wethouders Martijn Balster (PvdA) en Anne Mulder (VVD) – de opvolger van Revis – laten nu aan de gemeenteraad weten ook deze gang van zaken ‘te betreuren’. Wel zou de ontwikkelaar al in 2019 hebben laten weten dat niet Arcade maar een commerciële partij de woningen gaat bouwen. Volgens hen was het de taak van die ontwikkelaar om dat aan de corporatie te laten weten.
De wethouders constateren ook dat het heel moeilijk is om in dit soort gebieden sociaal te bouwen. Dat vraagt ‘extra inspanningen’, menen ze. ‘De gronden in het centrum zijn duur en de planvorming is complex.’ Toch willen ze dat in de toekomst wel blijven proberen.
Afgedaan
Volgens de woordvoerder van Arcade is met die brief én een gesprek tussen de wethouder en de directie van de corporatie de zaak afgedaan. Maar voor de gemeenteraad is dat nog niet het geval. De grootste partij in de raad, Hart voor Den Haag, zegt geschrokken te zijn van de brief van Arcade. Raadslid William de Blok vindt dat de politiek nooit goed op de hoogte is gesteld over de gang van zaken. Volgens hem is de corporatie ‘op ongepaste wijze uit het project gezet’. De Blok wil dat het stadsbestuur ‘alles op alles zet’ om de vertrouwensbreuk te herstellen. ‘Het college stapelt fout op fout, eerder was de realisatie van de fietsenstalling ook al een debacle. Er moet eindelijk orde op zaken worden gesteld.’
Ook Robert Barker van de Partij voor de Dieren is nog niet gerustgesteld. Volgens hem toont de gang van zaken aan dat Den Haag echt beter grip moet proberen te krijgen op grote bouwprojecten. Zeker omdat dit de gemeente zelf ook veel extra geld kost. Verder moet het dak van de nieuwe fietsenkelder bij CS voor een deel worden opengezaagd om een nieuwe entree te maken.
Het is zelfs niet zeker of die kelder wel open kan blijven. Bovendien, zegt hij, worden de torens pas in 2024 opgeleverd. Hij herinnert daarom aan een oud plan van zijn partij om van het plein een groene oase in de stad te maken. ‘Den Haag had nu een mooi groen plein kunnen hebben, maar door het stadsbestuur kijken we nog vijf jaar aan tegen een bouwput middenin het centrum van Den Haag.’
Geritseld
Beide partijen, de SP en de Haagse Stadspartij, hebben daarom voor dinsdagavond een debat aangevraagd. Tijdens een extra gemeenteraadsvergadering wordt over de kwestie gesproken. Peter Bos van de HSP wil daarbij ook opheldering over de vraag waarom de raad pas zo laat is geïnformeerd. Hij stelt dat Revis de kwestie ‘nog snel even voor zijn vertrek met de ontwikkelaar heeft geritseld’.
Bos gaat dan ook een motie van treurnis over de kwestie indienen, en een voorstel om alsnog Arcade de sociale woningen te gunnen. ‘Die zal het wel niet halen’, constateert hij zelf op voorhand. ‘Maar ik vind echt dat we duidelijk moeten maken dat de gemeente nooit toestemming had moeten geven voor deze afspraken.’
Den HaagFM 03.11.2020 De gemeente Den Haag en de Westlandse woningbouwcorporatie Arcade zijn weer ‘on speaking terms’ na een gesprek tussen wethouder Martijn Balster en de top van de verhuurder. Dat meldt mediapartner Omroep West. ‘De kou is uit de lucht en we willen ook graag in Den Haag blijven bouwen’, aldus een woordvoerder van de corporatie. Maar de Haagse politiek wil meer opheldering over de bouw van een groot nieuw complex op het Koningin Julianaplein, waarbij Arcade buitenspel werd gezet.
Over het project pal naast Den Haag Centraal wordt al jaren gesproken. Diverse ontwerpen werden in de loop van de jaren door achtereenvolgende wethouders gepresenteerd. Uiteindelijk leek er in 2006 een doorbraak te zijn. Toen ging de gemeenteraad akkoord met de bouw van wat door de ontwikkelaar werd omschreven als ‘twee ranke torens met daartussen een groene vallei aan daklandschappen’.
Maar toenmalig wethouder Boudewijn Revis (VVD, stadsontwikkeling) meldde begin september aan de gemeenteraad dat ook dit project moeilijk tot stand komt. Dit onder meer omdat de bouwkosten inmiddels flink waren gestegen. Daarom waren ‘aanvullende afspraken’ nodig om de bouw ‘vlot te trekken’. Revis zei toen: ‘Daarmee kan dit gebied over enkele jaren weer gaan functioneren als een mooie entree van de stad.’
Commerciële ontwikkelaar
Eén van die afspraken was dat niet langer Arcade 51 sociale huurwoningen in het complex gaat bouwen, maar een commerciële ontwikkelaar. Die krijgt ook het recht om ze na twintig jaar te verkopen. De ontwikkelaar van de torens betaalt daarvoor wel 510.000 euro aan de gemeente om het mogelijk te maken dat elders in Den Haag sociale woningen worden gebouwd.
Acade was onaangenaam getroffen door die mededeling, schreef directeur René Lemson in een brief aan het college van burgemeester en wethouder en de gemeenteraad. De gang van zaken wekte ‘op z’n mist irritatie’ op, stelt hij.
Lang
Reden daarvoor is, zegt Arcade, dat er al lang met de ontwikkelaar werd gesproken over het opnemen van de sociale woningen in het project. De corporatie zou die afnemen voor 180.000 euro per stuk. Maar in 2019 werd duidelijk dat de ontwikkelaar de woningen aan een belegger kon verkopen voor 250.000 euro per stuk. Die kon daarvoor meer betalen omdat de woningen na twintig jaar zouden worden verkocht. Ook is het idee dat die commerciële partij ze ook voor meer geld verhuurt dan Arcade van plan was. De woordvoerder van Arcade: ‘De gemeente heeft er dan geen zicht op dat de woningen verhuurd worden aan de juiste doelgroep. Dit is geen wenselijke situatie.’
Het besluit dat de gemeente akkoord was met de verkoop aan de commerciële partij werd nooit officieel meegedeeld. De corporatie moest het via de media vernemen. ‘Een zeer vreemde wijze van handelen’, oordeelde Arcade. Lemson liet zelfs in zijn brief doorschemeren als gevolg hiervan te twijfelen aan verdere samenwerking met Den Haag. ‘Wij vragen ons af of het maken van prestatieafspraken voor komend jaar in Den Haag überhaupt zin heeft, als de gemeente sociale huurwoningen van een toegelaten instelling wegtrekt en deze aan de hoogte bieder gunt.’
Gemeente betreurt gang van zaken
De wethouders Martijn Balster (PvdA) en Anne Mulder (VVD) – de opvolger van Revis – laten nu aan de gemeenteraad weten ook deze gang van zaken ‘te betreuren’. Wel zou de ontwikkelaar al in 2019 hebben laten weten dat niet Arcade maar een commerciële partij de woningen gaat bouwen. Volgens hen was het de taak van die ontwikkelaar om dat aan de corporatie te laten weten.
De wethouders constateren ook dat het heel moeilijk is om in dit soort gebieden sociaal te bouwen. Dat vraagt ‘extra inspanningen’, menen ze. ‘De gronden in het centrum zijn duur en de planvorming is complex.’ Toch willen ze dat in de toekomst wel blijven proberen.
Afgedaan
Volgens de woordvoerder van Arcade is met die brief én een gesprek tussen de wethouder en de directie van de corporatie de zaak afgedaan. Maar voor de gemeenteraad is dat nog niet het geval. De grootste partij in de raad, Hart voor Den Haag, zegt geschrokken te zijn van de brief van Arcade. Raadslid William de Blok vindt dat de politiek nooit goed op de hoogte is gesteld over de gang van zaken. Volgens hem is de corporatie ‘op ongepaste wijze uit het project gezet’.
De Blok wil dat het stadsbestuur ‘alles op alles zet’ om de vertrouwensbreuk te herstellen. ‘Het college stapelt fout op fout, eerder was de realisatie van de fietsenstalling ook al een debacle. Er moet eindelijk orde op zaken worden gesteld.’
Ook Robert Barker van de Partij voor de Dieren is nog niet gerustgesteld. Volgens hem toont de gang van zaken aan dat Den Haag echt beter grip moet proberen te krijgen op grote bouwprojecten.
Zeker omdat dit de gemeente zelf ook veel extra geld kost. Verder moet het dak van de nieuwe fietsenkelder bij CS voor een deel worden opengezaagd om een nieuwe entree te maken. Het is zelfs niet zeker of die kelder wel open kan blijven. Bovendien, zegt hij, worden de torens pas in 2024 opgeleverd. Hij herinnert daarom aan een oud plan van zijn partij om van het plein een groene oase in de stad te maken. ‘Den Haag had nu een mooi groen plein kunnen hebben, maar door het stadsbestuur kijken we nog vijf jaar aan tegen een bouwput middenin het centrum van Den Haag.’
Geritseld
Beide partijen, de SP en de Haagse Stadspartij, hebben daarom voor dinsdagavond een debat aangevraagd. Tijdens een extra gemeenteraadsvergadering wordt over de kwestie gesproken. Peter Bos van de HSP wil daarbij ook opheldering over de vraag waarom de raad pas zo laat is geïnformeerd. Hij stelt dat Revis de kwestie ‘nog snel even voor zijn vertrek met de ontwikkelaar heeft geritseld’.
Bos gaat dan ook een motie van treurnis over de kwestie indienen, en een voorstel om alsnog Arcade de sociale woningen te gunnen. ‘Die zal het wel niet halen’, constateert hij zelf op voorhand. ‘Maar ik vind echt dat we duidelijk moeten maken dat de gemeente nooit toestemming had moeten geven voor deze afspraken.’
Ook struikelt Barker over het feit dat de sociale huurwoningen in de toren mogen worden verkocht aan een belegger. “Den Haag maakt er een gewoonte van schimmige dealtjes met projectontwikkelaars te sluiten. Zo lopen bouwprojecten steeds vaker uit de planning en uit hun budget. Dit moet een keer klaar zijn. De gemeente moet projectontwikkelaars aan hun contracten houden”, zegt PvdD-fractievoorzitter Robert Barker.
De toren op het Koningin Julianaplein is pas over jaren klaar en kost miljoenen extra.
Door falend contractmanagement van de gemeente lopen talloze projecten uit de planning en uit de kosten. Dat moet stoppen, vindt fractievoorzitter @RNBarker. #raad070 Lees z’n opinie
De Haagse Stadspartij liet bij monde van raadslid Peter Bos eerder al een soortgelijk geluid horen: “Mijn gevoel is dat de marktpartijen – de aannemers, de bouwers, de ontwikkelaars, de beleggers – het voor het zeggen hebben en dat die uiteindelijk toch hun zin krijgen. Ze hebben een machtspositie en kunnen de gemeente onder druk zetten. De gemeente is daar niet tegen bestand en die zou veel harder moeten onderhandelen.”
Hart voor Den Haag/ Groep de Mos laat in aanloop naar de raadsvergadering weten niet blij te zijn met het verlies aan sociale huurwoningen. “In de commissie werd niet duidelijk dat de corporatie, in dit geval Arcade, op een ongepaste wijze uit het project is gezet. Daarnaast haalt de gemeente met terugwerkende kracht de hele tenderprocedure door elkaar”, stelt raadslid William de Blok. De partij spreekt van een vertrouwensbreuk tussen de gemeente en Arcade, ze wil dat het stadsbestuur die verhouding gaat herstellen.
AD 17.09.2020 Het stadsbestuur van Den Haag zit woningcorporaties dwars bij het realiseren van nieuwe goedkope huurwoningen. Dat zegt corporatie Arcade Wonen, nadat directeur Lemson vorige week uit het AD moest vernemen dat ze kan fluiten naar 51 nieuwbouwwoningen in een woontoren naast het Centraal Station.
Lemson haalt vandaag telefonisch verhaal bij wethouder Balster. ,,We hebben ook zijn collega Revis (die gisteren afscheid nam, red.) om opheldering gevraagd, maar die liet niets van zich horen nadat wij door dit bericht overvallen werden”, vertelt woordvoerder Femke van Veen in een toelichting op een boze brief van de corporatie aan het stadsbestuur.
Arcade had meegewerkt aan de aanbesteding waarmee de vastgoedontwikkelaar OKCJ de KJ-toren mocht bouwen, pal naast het ministerie van Onderwijs, op de hoek van het stationsplein en de Koekamp. De corporatie wilde in de appartementen sociale huurwoningen vestigen, een vurige wens van het stadsbestuur. ,,Daar maken we ook harde prestatieafspraken over”, zegt Femke van Veen van Arcade.
Wij moeten sociale woningen bouwen en dan wordt zo in één klap, zonder ons iets te zeggen, van 50 woningen gezegd: deze niet, aldus Femke van Veen.
Extra kosten
Maar vorige week gaven wethouders Revis (stadsontwikkeling) en Balster (wonen) de bouwers totaal onverwacht toestemming om de sociale huurwoningen niet aan een corporatie, maar aan een private belegger te verkopen. De gemeente doet dit, omdat ze extra kosten moet maken tijdens de bouw, onder meer doordat de gloednieuwe ondergrondse fietsenstalling bij het station een nieuwe ingang moet krijgen omdat anders niet veilig gebouwd kan worden.
Daar laat Arcade Wonen het niet bij zitten. ,,Wij moeten sociale woningen bouwen, maken harde prestatieafspraken over het aantal, en dan wordt zo in één klap, zonder ons iets te zeggen, van 50 woningen gezegd: deze niet”, zegt Van Veen. Arcade wil de appartementen, ook al zijn ze nog niet gebouwd, terugkrijgen. ,,Wij hebben onze handtekening gezet, er is een aanbestedingsprocedure doorlopen, en dankzij onze inzet voor sociale huurwoningen is de projectontwikkelaar als winnaar uit de bus gekomen. Dan hebben wij op grond van dat contract toch ook recht op de woningen?”
Rendabel
Een woordvoerder van de gemeente zegt dat de bouw sneller van start kan, als een belegger in plaats van de corporatie de sociale huurwoningen betaalt. Arcade was geen partij die (rechtstreeks) heeft deelgenomen aan de tender bij de bovenbouw. ,,Wel zijn zij door de winnaar van de aanbesteding, OCKJ, gevraagd om te onderzoeken of zij de sociale huurwoningen kon afnemen. Mocht Arcade menen dat er rechten zijn ontstaan uit de gevoerde gesprekken of een gemaakte afspraak met OCKJ, dan dienen zij zich tot OCKJ te wenden.”
Zo lukt het nooit om sociale huur een beetje over de stad te verspreiden, aldus Daniël Scheper.
De besparing voor de stad zit als volgt: Bij sociale huurwoningen ontvangen gemeenten minder inkomsten voor de verkoop van bouwgrond, een belangrijke inkomstenbron. Anders zijn de woningen niet rendabel voor de corporaties. In de binnenstad en in hoogbouw zijn die prijsverschillen nog groter, omdat de grond daar duurder is.
Extra miljoen
Het valt raadsleden daarom extra op dat nu weer sociale woningbouw sneuvelt in het centrum. ,,Je zag dat vorig jaar ook al bij Sonate, het woningbouwproject achter het muziektheater Amare. Zo lukt het nooit om sociale huur een beetje over de stad te verspreiden”, signaleert raadslid Daniël Scheper van coalitiepartij D66.
Vorig jaar bleken corporatiewoningen in het nieuwbouwproject Sonate van VolkerWessels achter het nieuwe cultuurpaleis Amare plotseling te duur om te realiseren. Aan de Grotiusplaats stak de gemeente een extra miljoen euro in twee woontorens om ervoor te zorgen dat zeker een kwart van de appartementen goedkoop zouden worden. Ook dat bleek niet haalbaar. Ondanks het extra geld bleef het percentage woningbouw in de torens ruim onder de twintig procent.
De twee torens van 180 meter hoog komen op de ‘Bellevue locatie’. Dat is het gebied tussen de Rijnstraat, Koningin Julianaplein, Bezuidenhoutseweg en de Oranjebuitensingel, naast de Hoftoren. De bouw start pas in 2023, maar voor het zover is moet er dus flink wat afgebroken worden. Zo verdwijnt een heel rijtje gebouwen vanaf de Spar supermarkt recht voor CS tot en met de Prinsessegracht. Maar daar zit dus óók een bijzonder monument.
Gemeentelijk monument
Aan Bezuidenhoutseweg 3 zit een monumentale gevel van vier verdiepingen hoog vol engeltjes, bloemen en krullen. Prachtig mooi, alleen de deur vinden we er niet zo bij passen. Op de site Monumentenzorgdenhaag.nl lezen we dat het om een natuurstenen gevel in neorenaissancestijl gaat, gebouwd in 1907. ‘De gevel is van algemeen belang voor de gemeente ‘s-Gravenhage wegens zijn schoonheid en architectuurhistorische waarde als zeldzaam voorbeeld van op de 16de eeuwse Loire-renaissance geënte architectuur en als een der weinige van de architect Van Liefland bewaard gebleven bouwwerken.’
Afbreken
Maar wat gebeurt er met deze bijzondere gevel nu het hele blok wordt gesloopt? We bellen de gemeente. “Ten eerste wil ik benadrukken dat het gaat om een gemeentelijk monument”, vertelt een woordvoerder. “Het klopt dat er alleen nog een gevel staat en dat deze behouden moet blijven. De gevel moet terugkomen op ongeveer dezelfde plek. De gemeente ziet toe op de naleving van de voorwaarden voordat de plannen goedgekeurd kunnen worden.”
…en weer opbouwen
Dat is duidelijk. De pui verdwijnt gelukkig niet in de prullenbak. Maar laten ze ‘m dan gewoon staan? “Nee”, is het antwoord van de mensen achter het Bellevue project. “De hele hoek wordt gesloopt. Dus ook de Rabobank, Spar etcetera. Alleen met de pui doen we erg voorzichtig en het komt later ergens terug. De witte gevel blijft behouden, maar we weten nog niet waar deze terugkeert. Dat is aan de architect.
Die werkt veel met glas, maar wees niet bang dat een glazen gebouw wordt met een opvallend klein wit geveltje. Hij laat zich inspireren door de gevel en de buurt waardoor de onderste lagen van de torens aandoen als ‘het ritme van de straat’. Het pareltje komt terug, hoe dan ook.”
IdB 04.09.2020 Rondom Den Haag Centraal station gaat van alles gebeuren. De plannen van woningen en winkels worden steeds concreter. Zo weten we nu dat er twee gigantische woontorens komen van elk 180 meter! Zulke hoge gebouwen hebben we nog niet in Den Haag.
De hoogste gebouwen in Den Haag zijn nu 146 meter (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Ministerie van Veiligheid en Justitie). Maar daar gaan de nieuwe torens op de Bellevue-locatie ruim overheen.
Skyline
De Bellevue locatie is het gebied tussen de Rijnstraat, Koningin Julianaplein, Bezuidenhoutseweg en de Oranjebuitensingel, naast de Hoftoren. Deze grote torens gaan dus de skyline van Den Haag flink beïnvloeden, de torens steken bijvoorbeeld flink boven de Hoftoren uit, 38 meter.
Woningen
In de torens komen 1200 appartementen en een groot deel daarvan is bestemd voor sociale en betaalbare huur. Er komt een mix van studio’s, lofts, één-, twee- en driekamerappartementen.
Verder komt er kantoorruimte en op de begane grond van de torens komt een fitnessruimte, kinderopvang, koffiebar en fietsenmaker.
Parkeren wordt ondergronds opgelost en daarbij komt er ruimte voor zo’n 2500 fietsen.
Toekomst?
Als je zo naar de foto kijkt lijkt dit nog een plan voor de verre toekomst, maar dat valt wel mee. In 2023 begint de bouw al.
OmroepWest 02.09.2020 Naast station Den Haag Centraal komen twee torens van zo’n 180 meter hoog waar ruimte is voor kantoren en woningen. In totaal gaat het om 28.000 vierkante meter aan kantoorruimte en 1.200 appartementen, waaronder sociale en betaalbare huurwoningen. De omwonenden zijn dinsdagavond geïnformeerd over de bouwplannen.
De wolkenkrabbers worden gebouwd naast de Hoftoren, op de plek waar nu onder meer het hoofdgebouw van woningcorporatie Staedion en een kantoor van Rabobank staan, meldt mediapartner Den Haag FM.
Als alles gaat zoals nu gepland, kan er niet enkel gewoond worden, maar komt er ook 28.000 vierkante meter aan kantoorruimte. De 28.000 vierkante meter biedt ruimte aan verschillende bedrijven: van grote bedrijven tot zzp’ers die in het gebouw wonen. Verder zijn er in de plannen een koffiebar, een fietsenmaker, een fitnessruimte en een kinderopvang opgenomen.
Even hoog, niet hetzelfde
De twee torens zijn even hoog, maar zijn ze niet identiek. Dit heeft volgens de architecten te maken met de wind die een weg moet weten te vinden tussen de gebouwen, met hoe je er vanuit de stad tegenaan kijkt en ook met de schaduwval op de omgeving.
Staedion is als mede-eigenaar van de grond betrokken bij de plannen en ziet kans om op deze plek sociale en betaalbare huurwoningen te bouwen. ‘Daarmee wordt het ook bereikbaar voor hen die nu maar moeilijk een woning vinden in de stad, zoals werknemers in de zorg, het onderwijs, bij de politie en andere middeninkomens.’ Hoeveel sociale en betaalbare woningen er precies komen, is nog niet bekendgemaakt.
AD 01.09.2020 Zo hoog bestaan ze nog niet in Den Haag. De twee woontorens van het gloednieuwe bouwplan Bellevue, vlakbij station Den Haag Centraal, moeten straks op ongeveer 180 meter de wolken gaan kussen.
Daarmee reiken ze zo’n 34 meter hoger dan de huidige recordgebouwen in de stad: de ministeries van Binnenlandse Zaken en Justitie en Veiligheid. En ongeveer 38 meter hoger dan de Hoftoren waar het nieuwe complex aan grenst.
Maar liefst 1200 appartementen tellen straks de twee nieuwe woontorens, die nog maar een deel van de grote Bellevue-locatie beslaan. In het gebiedje van tachtig bij tachtig meter tussen het Koningin Julianaplein (aan de Rijnstraat), de Bezuidenhoutseweg en de Oranjebuitensingel komt er ook nog zo’n 28.000 vierkante meter aan kantoorruimte.
Je kijkt straks vanaf de Bezuidenhoutseweg dwars door het gebouw naar de tuin die erachter ligt, aldus Koek.
De nieuwbouw krijgt een zogeheten stedelijke laag van zeven etages voor kantoren, horeca en publieke ruimte. Er komen diverse entree’s en een groot atrium met veel groen dat aansluit op de tuin van de Hoftoren. ,,Je kijkt straks vanaf de Bezuidenhoutseweg dwars door het gebouw naar de tuin die erachter ligt’’, zegt Richard Koek van Rijnboutt Architecten, dat het stedenbouwkundig ontwerp voor z’n rekening neemt.
Op het dak van de stedelijke laag, tegelijkertijd de begane grond van de twee woontorens, komt onder meer een fitness en een kinderopvang. Ook zijn daar ontmoetingsplekken voor bewoners, omwonenden en gebruikers gepland. Het aantal parkeerplekken voor auto’s blijft beperkt. ,,We werken met deelautoconcepten en zetten verder maximaal in op het openbaar vervoer en de fiets”, zegt stedenbouwkundige Koek. ,,Er komt een grote fietsenstalling en een fietsenmaker voor de bewoners in het gebouw.”
Veronachtzaamd
De Bellevue-locatie is een gebiedje dat in de loop der jaren verrommeld is geraakt. Er zijn genoeg plannen geweest om de plek aan te pakken, maar tot nu toe hebben die tot niets geleid. Koek noemt het gebied naast het KJ-Plein ‘een veronachtzaamde locatie’ en ‘een plek waar je nu zo aan voorbij loopt.’
Dat moet over pakweg vijf jaar heel anders zijn. Zo is het de bedoeling dat de openbare ruimte aan de kant van de gracht wordt opgeknapt. Aan de andere kant wordt de Rijnstraat nieuw en autovrij ingericht. De nieuwbouw van Bellevue met haar semipublieke ruimtes moet dan een logische verbinding worden tussen de moderne binnenstad bij het Centraal Station en de historische binnenstad even verderop.
De eigenaren van de locatie, belegger en ontwikkelaar PATRIZIA, woningbouwcorporatie Staedion en Downtown Developers, hebben voor de 1200 appartementen gekozen voor een duidelijke en ook door de gemeente Den Haag gewilde mix van goedkoop, middelduur en duur. Dertig procent van de appartementen valt straks in de sociale categorie.
Het helpt dat we minder parkeerplekken voor auto’s realiseren dan gebruikelijk, aldus Koek.
Goedkope appartementen in hoogbouw, zeker op een dure locatie als het centrum, is lastig , erkent Koek. ,,Maar eigenaren van de locatie willen dat graag. En het helpt dat we minder parkeerplekken voor auto’s realiseren dan gebruikelijk. Die maken een project vaak heel duur.”
Identiek
Vanavond zijn de grootse Bellevue-plannen voor het eerst besproken met de omwonenden en met andere belanghebbenden. Het is de bedoeling dat het Haagse stadsbestuur nog dit jaar een besluit neemt. Is ook de politiek positief, dan volgt volgend jaar onder meer de architectonische uitwerking van het bouwproject in de binnenstad.
Er ligt nu een schetsontwerp. Dat ontwerp zal nog wel een beetje op de schop gaan, waarschuwt stedenbouwkundige Koek. ,,Zo zijn de twee woontorens nu identiek, maar dat zou in het nieuwe ontwerp kunnen veranderen.”
Den HaagFM 01.09.2020 Naast station Den Haag Centraal komen twee torens van zo’n 180 meter hoog waar ruimte is voor kantoren en woningen. In totaal gaat om 28.000 vierkante meter aan kantoorruimte en 1.200 appartementen, waaronder sociale en betaalbare huurwoningen. De omwonenden zijn dinsdagavond geïnformeerd over de bouwplannen.
De wolkenkrabbers komen naast de Hoftoren, op de plek waar nu onder andere het hoofdgebouw van woningcorporatie Staedion en een kantoor van de Rabobank staan. Het is om precies te zijn het gebied tussen de Rijnstraat, Koningin Julianaplein, Bezuidenhoutseweg en de Oranjebuitensingel.
Geen identieke torens
Deze zogeheten Bellevue-locatie sluit volgens de plannenmakers goed aan bij de behoefte van de gemeente Den Haag om nieuwe woningen te realiseren voor de snelgroeiende bevolking. Ook past het binnen de ambitie van het stadsbestuur om de economische ontwikkeling van het Central Innovation District (het gebied tussen de stations CS, HS en Laan van NOI) een verdere boost te geven.
De twee torens zijn van gelijke hoogte, maar zullen niet identiek zijn. De positie vanuit belangrijke zichtlijnen in de stad, de schaduwval op de omgeving en de windsituatie worden nadrukkelijk in de plannenmakerij meegenomen.
Sociale en betaalbare huurwoningen
Staedion is als mede-eigenaar van de grond betrokken bij de plannen en ziet kans om op deze plek sociale en betaalbare huurwoningen te bouwen. “Daarmee wordt het ook bereikbaar voor hen die nu maar moeilijk een woning vinden in de stad, zoals werknemers in de zorg, het onderwijs, bij de politie en andere middeninkomens.” Hoeveel sociale en betaalbare woningen er precies komen, is nog niet bekendgemaakt.
Maar de woningen worden ook duurzaam: in de bouwplannen zijn ook groene daken en gevels opgenomen. Daarnaast wordt er een binnentuin aangelegd, die grenst aan de tuin van de Hoftoren.
Fitness, fietsenmaker en koffiebar
De 28.000 vierkante meter kantoorruimte biedt ruimte aan verschillende bedrijven: van grote corporate bedrijven tot de zzp’ers die in het gebouw wonen. Zij kunnen in hun eigen gebouw aan de slag in hun werk- of kunstateliers.
In de twee torens is niet alleen ruimte voor woningen en kantoren, maar ook voor een fitness, kinderopvang, fietsenmaker, koffiebar en ontmoetingsplekken. In de plannen is ook rekening gehouden met het monumentale pand aan de Bezuidenhoutseweg.
Mobiliteitshub
Onder de gebouwen komt een ondergrondse parkeergarage voor auto’s, maar ook kunnen er ongeveer 2.500 fietsen worden gestald. Ook kunnen mindervaliden hun scootmobiel neerzetten.
Maar een eigen auto, scooter of fiets is voor bewoners, kantoorgebruikers en bezoekers niet noodzakelijk: in een speciale ‘mobiliteitshub’ in het gebouw kunnen zij terecht. Een mobiliteitshub is een plek waar verschillende vormen van vervoer samenkomen. Door gebruik van hybride of elektrische auto’s kun je je medewerkers duurzamer laten reizen. Zij hebben een keur aan de nieuwste auto’s, fietsen en e-scooters tot hun beschikking, eventueel ook voor privégebruik.
Start bouw in 2023
In december 2018 ging het stadsbestuur akkoord met de herontwikkeling op de Bellevue-locatie. Belegger en ontwikkelaar PATRIZIA heeft samen met Staedion en Downtown Developers het onderzoek gestart naar de mogelijkheden op deze locatie. Architectenbureau Rijnboutt en adviesbureau BBN zijn vervolgens ingeschakeld voor het stedenbouwkundig plan, het structuurontwerp, technisch projectmanagement en bouwkostenadvies.
Na deze eerste (digitale) informatieavond zullen er nog twee participatiebijeenkomsten plaatsvinden, op 10 en 21 september. Naar verwachting zal de Haagse gemeenteraad de plannen dit najaar nog bespreken. De bouw van de Bellevue-locatie start in 2023.
.jpg)
.jpg)
Jan de Wandelaar in het Den Haag van Morgen 